|
==Geschiedenis==
Op 14 juni 1985 ondertekenden de regeringsleiders van [[België (hoofdbetekenis)|België]], [[Nederland (hoofdbetekenis)|Nederland]], [[Luxemburg (land)|Luxemburg]], [[Duitsland (hoofdbetekenis)|Duitsland]] en [[Frankrijk (hoofdbetekenis)|Frankrijk]] het eerste Verdrag van Schengen. Ze kwamen overeen de personencontrole aan hun gemeenschappelijke grenzen af te schaffen. Zo ontstond een gebied zonder binnengrenzen dat bekendstaat als Schengenruimte. [[Schengen (Luxemburg)|Schengen]] is het dorp nabij het [[Drielandenpunt (Schengen)|drielandenpunt]] tussen Luxemburg, Duitsland en Frankrijk, waar het verdrag werd ondertekend. Het initiatief van vrij verkeer van personen, kwam er op initiatief van West-Duitsland en Frankrijk. In 1984 was er reeds een akkoord tussen Frankrijk en Duitsland ter afschaffing van de controle aan de gemeenschappelijke landgrens tussen Frankrijk en Duitsland, het zogenaamde akkoord van [[Saarbrücken]]. Hun doel was om de economische integratie en de vrijheden van de interne markt welvarender te maken. De twee landen schaften de paspoortcontrole tussen beide landen af. Weldra drukte de Benelux zijn wens uit om ook deel te nemen aan dit akkoord. België, Nederland en Luxemburg hadden echter in 1960 reeds hun paspoortcontroles onderling afgeschaft. Naar aanleiding van dit akkoord kwamen in 1985 deze landen bij elkaar om de idee van een grotere paspoortunie effectief in de praktijk te realiseren. Frankrijk, West-Duitsland, België, Nederland en Luxemburg kwamen samen in een piepklein dorpje genaamd Schengen. In dit Luxemburgs dropje, tekenden ze het verdrag voor de eigen paspoortunie op de rivierboot ‘Princess Marie-Astrid’ op de rivier de [[Moezel (rivier)|Moselle]]. Schengen is hierdoor uitgegroeid van een rustig wijndorp aan de Moezel, tot het symbool van het vrije persoonsverkeer in Europa.
In 1986 is de [[Europese Akte]] gesloten door de twaalf toenmalige leden van de Europese Gemeenschap. Deze Europese akte houdt in dat er vanaf 1993 een interne Europese markt is met vrij verkeer van [[kapitaal (economie)|kapitaal]], [[goederen]], [[diensten]] en personen. Deze akte draagt sommige bevoegdheden van lidstaten over aan instellingen van de [[Europese Unie]].
De Schengenlanden voerden een gemeenschappelijk [[visum]]beleid in en spraken af dat zij doeltreffende controles aan de buitengrenzen zouden invoeren. Controles aan de binnengrenzen kunnen gedurende een beperkte periode worden verricht indien de openbare orde of de nationale veiligheid dit vereisen. De praktische implementatie van de afspraken is geregeld in de [[Schengen Uitvoeringsovereenkomst]].
Vijf jaar later, op 19 juni 1990, werd de Schengenuitvoerovereenkomst opgesteld en ondertekend. Hierdoor werd er vrij verkeer van personen zonder controle aan de binnengrenzen en een versterkte controle aan en van de buitengrenzen gecreëerd. Vervolgens is deze uitvoerovereenkomst op 26 maart 1995 in werking getreden door het [[Verdrag van Maastricht (1992)|Verdrag van Maastricht]], waarbij de opheffing van de binnengrenzen effectief is gecreëerd. Kortom, kan er worden gesteld dat de Schengenuitvoerovereenkomst van 1990 er voor heeft gezorgd dat de Schengenakkoorden uit 1985 in de praktijk werden omgezet. Het feit dat de omzetting en uitwerking van de Schengenovereenkomst tot de Schengenuitvoerovereenkomst 5 jaar heeft geduurd en vervolgens de in praktijkzetting nog eens 5 jaar extra hierbij gaf, toont dat de onderhandelingen tussen de deelnemende landen niet van een leien dakje verliepen. Een reden hiervoor kan zijn dat de uitvoering afhangt van de bereidheid en capaciteit van de deelnemende landen zelf.
Dat de in praktijkzetting van het Schengenakkoord een belangrijke stap was in de geschiedenis van Schengen, is hier wel duidelijk. Denk maar aan de integratie van onderwijs de jaren na deze realisatie. Miljoenen studenten kozen de jaren na de oprichting verder te studeren in het buitenland met EU steun. Of denk maar aan de mensen die dagelijks pendelen voor hun werk en verschillende landgrenzen moeten overschrijden. De tijdswinst van heel wat pendelaars levert economisch ook veel meer op.
De Schengenruimte is geleidelijk uitgebreid en omvat nu 22 EU-lidstaten plus [[IJsland]], [[Noorwegen]], [[Zwitserland]] en [[Liechtenstein]]. De overeenkomst maakt sinds de inwerkingtreding van het [[Verdrag van Amsterdam]] integraal deel uit van de EU-verdragen. [[Ierland (land)|Ierland]] en het [[Verenigd Koninkrijk (hoofdbetekenis)|Verenigd Koninkrijk]] hebben in de EU-verdragen een uitzonderingspositie bedongen ten aanzien van Schengen en nemen daarom geen deel aan de afspraken over grenscontroles en visa. Tussen deze twee landen onderling zijn overigens geen controles.
De jaren hierna kwam er steeds een grotere roep van enkele overige landen binnen de [[Europese Unie]] om alsnog deel te nemen aan de paspoortunie. [[Groot-Brittannië]] en [[Ierland (land)|Ierland]] waren een van de weinige landen die geen interesse toonden in de paspoortunie. Van waar komt deze grotere roep naar één grote paspoortunie? Het communisme in Midden- en Oost-Europa stond onder hoge druk. De instorting van dit communisme heeft de Europese landen dichter bij elkaar gebracht. Er kwamen dan ook heel wat zaken spelen op het Europees toneel.
In 1993 wordt de interne markt voltooid met de vier vrijheden: vrij verkeer van goederen, diensten, personen en geld. Er werden in de jaren ’90 ook twee verdragen gesloten: het verdrag van Maastricht betreffende de Europese Unie in 1993 en het [[verdrag van Amsterdam]] in 1999. De veiligheids- en defensiekwestie kwam dan ook terug opspelen. De bevolking maakt zich namelijk zorgen over de Europese samenwerking op dit vlak. Het verdrag Schengen werd hiermee officieel opgenomen in de ‘''[[Acquis communautaire|Acquis Communautaire]]''’. Dit wil zeggen dat het verdrag in de officiële wet- en regelgeving van de EU wordt opgenomen. Het verdrag van Amsterdam van 1999 is dan ook een stap verder gegaan. Dit verdrag impliceerde dat wanneer een land zou toetreden tot de Europese Unie, dit automatisch ook toetreedt tot de Schengenakkoorden en deze dan ook eigen moet maken. In de praktijk was dit echter een moeilijk realiseerbaar verhaal op korte termijn.
In de jaren 2000 werd het Schengen gebied verder uitgebreid met toetreding van een aantal Oost-Europese landen (o.a. [[Polen]], [[Hongarije]] en [[Litouwen]]). Het laatste land dat toegetreden is tot de Schengen zone is [[Liechtenstein]] sinds 19 december 2011.
Nadat de EU en [[Zwitserland]] op 26 oktober 2004 een overeenkomst tekenden betreffende de toetreding van Zwitserland tot de Schengenzone, volgde op 5 juni 2005 een [[referendum in Zwitserland]]. De Zwitserse bevolking stemde in met toetreding (54,6% voor, 45,4% tegen). Het verdrag trad voor Zwitserland pas op 15 december 2008 in werking als gevolg van een aantal noodzakelijke wetswijzigingen en aanpassingen die doorgevoerd moesten worden op de vliegvelden. Omdat Zwitserland geen deel uitmaakt van de [[Europese Economische Ruimte]] blijft douanecontrole op goederen bestaan.
===Tijdelijke ontheffing===
Volgens de Schengengrenscode van 2006 hebben de Schengenlanden recht op tijdelijke ontheffing van het verdrag als er sprake is van een ernstige bedreiging van de openbare orde of de binnenlandse veiligheid.<ref>[http://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/?uri=uriserv:l14514 Schengengrenscode]: Verordening (EG) nr. 562/2006 van het Europees Parlement en de Raad van 15 maart 2006 tot vaststelling van een communautaire code betreffende de overschrijding van de grenzen door personen</ref> In dat geval mogen er gedurende 30 dagen of zolang de bedreiging duurt, opnieuw grenscontroles worden ingevoerd. Zo is voor Duitsland tijdens het [[wereldkampioenschap voetbal 2006]] het verdrag opgeschort om [[hooliganisme|voetbalhooligans]] en relschoppers aan de grens te kunnen weren. Frankrijk paste deze uitzondering toe in 2011 om de stroom van Tunesische migranten vanuit Italië te beperken. Op zondag 13 september 2015 voerde Duitsland naar aanleiding van de [[Europese migrantencrisis]] opnieuw grenscontroles in om de toestroom van migranten te weren aan de grens tussen Duitsland en Oostenrijk.
Momenteel zijn er nog 6 landen die interne controles houden namelijk: Frankrijk, Oostenrijk, Duitsland, Noorwegen, Denemarken en Zweden. Deze uitzonderingsmaatregel was bedoeld om tijdelijk te zijn, maar vier jaar na de start van de migratiecrisis is de normale werking van het Schengengebied nog steeds niet hersteld. Deze interne grenscontroles verstoren de vrije stroom van mensen, goederen en diensten in de EU. Deze verstoring brengt dan ook hoge kosten met zich mee. Zeker op economisch vlak zijn er heel wat nadelen aan verbonden. Zo zijn er nog steeds te veel bedrijven die in het duister tasten over de precieze aard van de grenscontroles die bepaalde Europese lidstaten invoeren. Het [[Europees Parlement]] heeft berekend wat de kostprijs zou beogen wanneer de interne grenzencontroles opnieuw ingevoerd zouden worden. Dit zou gaan tussen 0,05 miljard euro en 20 miljard euro waar nog eens ongeveer 2 miljard euro aan jaarlijkse exploitatiekosten bijkomen. Ondanks dat de limiet van de uitzonderingsregel op twee jaar ligt, slagen er toch nog steeds landen in om via verschillende juridische gronden te verlengen. Dit komt doordat er enkele grijze gebieden zijn in de wetgeving die aangepast/verduidelijkt zouden moeten worden. Het Europees Parlement en de [[Raad van Europa|Raad]] zijn dit jaar echter begonnen met onderhandelingen om deze tijdelijke uitzonderingsregel aan te passen. Er is echter nog steeds geen compromis bereikt en wellicht zal het volgende Europees Parlement zich hierover buigen . Deze overgangsperiode gaat van eind 2018 tot eind mei, wanneer het nieuwe Europees Parlement gevormd wordt. Dit is een hiaat in het systeem dat een belangrijke kwestie niet meer kan worden opgelost op een bepaalde tijdsperiode, dus dat deze wordt neergelegd voor de volgende beleidmakers.
== Lidmaatschap en inwerkingtreding ==
| 