Geschiedenis van Thailand: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Versie 53123626 van 2A02:A03F:503D:E400:9902:9D18:B48C:5778 (overleg) ongedaan gemaakt. Label: Ongedaan maken |
enkele aanvullingen en aanpassingen |
||
Regel 1:
De '''geschiedenis van Thailand''' begint met de [[menselijke migratie|migratie]] van de [[Thai (volk)|Thai]] vanuit Zuid-[[Chinese keizerrijk|China]] naar het huidige [[Thailand]] gedurende het [[1e millennium|eerste millennium]]. In dit gebied bestonden eerder [[beschaving]]en in de [[bronstijd]] en [[ijzertijd]], later gevolgd door [[Mon (volk)|Mon]], [[
Deze koninkrijken werden constant bedreigd door [[Myanmar|Birma]] en [[Vietnam]], maar ook door rivaliserende
== Vroege geschiedenis ==
De vroegste belangrijke [[archeologie|archeologische]] vindplaats in Thailand is [[Ban Chiang]]; de datering van de hier opgegraven voorwerpen is controversieel, maar er is consensus dat de bewoners in elk geval rond [[3600 v.Chr.]] [[brons (hoofdbetekenis)|bronzen]] werktuigen maakten en natte [[rijst]] verbouwden, wat een impuls gaf tot sociale en politieke organisatie. Later, voor de opkomst van de Thais, bloeiden [[Mon (volk)|Mon]], [[
De Thais zijn [[Tai-Kadai talen|taalkundig]] verwant aan volkeren in Zuid-[[Volksrepubliek China|China]]. De [[menselijke migratie|migratie]] vanuit Zuid-China (waarschijnlijk: [[Yunnan]]) naar Zuidoost-Azië vond voornamelijk plaats in het [[eerste millennium]], zeer waarschijnlijk via [[Laos]], waar ze het vroege rijk [[Nan Chao]] stichtten.
Regel 13:
{{Zie hoofdartikel|Koninkrijk Lanna}}
De Thais dateren de stichting van hun natie in de 13e eeuw. Volgens de traditie wierpen Thaise leiders hun [[Khmer rijk|Khmer overheersers]] omver in [[Koninkrijk Sukhothai|Sukhothai]] in [[1238]] en vestigden een Thais koninkrijk. Sukhothai overheerste korte tijd een gebied dat ruwweg overeenkomt met dat van het moderne Thailand onder koning [[Ramkhamhaeng]], maar na zijn dood raakte zijn rijk in verval. In [[1365]] werd het onderdeel van het [[
Vele andere Thaise staten en staatjes bestonden gelijktijdig met Sukhothai, met name [[Lan Xang]] op het grondgebied van het huidige Laos en het noordelijk koninkrijk [[Koninkrijk Lanna|Lanna]]. De staat Lanna ontstond rond dezelfde tijd als Sukhothai, maar overleefde langer. Lanna's onafhankelijkheid eindigde in [[1558]] toen het in handen van [[Myanmar|Birma]] viel. Daarna werd het als een stuivertje gewisseld tussen Birma en Ayutthaya, totdat het leger van de Siamese koning [[Taksin]] het veroverde in [[1775]].
Regel 27:
{{Zie hoofdartikel|Taksin}}
Na de ineenstorting van meer dan 400 jaar heerschappij vanuit Ayutthaya waren de Thais in shock. Phraya (generaal) [[Taksin]] wist de Thais te verenigen vanuit zijn nieuwe hoofdstad [[Thonburi]] (aan de overkant van de rivier de [[Menam]] tegenover [[Bangkok (hoofdbetekenis)|Bangkok]]) en benoemde zichzelf tot koning in [[1769]]. Hij veroverde gebieden die nooit volledig tot het rijk van Ayutthaya hadden behoord, zoals [[Koninkrijk Lanna|Lanna]] en [[Lan Xang]]. Taksin werd echter (godsdienst)waanzinnig verklaard en geëxecuteerd in [[1782]]. Een populaire Thaise legende beweert dat een plaatsvervanger werd gedood en dat Taksin verder leefde als monnik.
== Rattanakosin ==
{{Zie hoofdartikel|Rattanakosin (periode)}}
Generaal Chakri volgde Taksin op op [[6 april]] (Chakri-dag) [[1782]] en noemde zichzelf [[Rama I]], de eerste koning van de [[Chakri-dynastie]]. In hetzelfde jaar vestigde hij de nieuwe hoofdstad in [[Bangkok (hoofdbetekenis)|Bangkok]] op [[Rattanakosin (eiland)|Rattanakosin eiland]], aan de overkant van de rivier de [[Menam]]
De erfgenamen van Rama I kregen meer te maken met Europees [[Kolonisatie|kolonialisme]] vanaf [[1826]] na [[Verenigd Koninkrijk (hoofdbetekenis)|Britse]] overwinningen in het naburige [[Myanmar|Birma]]. Vooral de koningen [[Rama IV]] (Mongkut, [[1851]]-[[1868]]) en [[Rama V]] (Chulalongkorn, [[1868]]-[[1910]]) hadden het flink te stellen met westerse mogendheden, vooral de [[Frankrijk (hoofdbetekenis)|Fransen]]. De combinatie van de diplomatieke vaardigheden van deze koningen ([[Anna Leonowens|beiden Engels sprekend]]) en de hervormingen door de Thaise regering zorgde ervoor dat Siam als enige land in [[Zuidoost-Azië]] niet door een Europees land werd gekoloniseerd.
Regel 54:
===Tweede Wereldoorlog===
[[Bestand:Khuang Aphaiyawong.jpg|thumb|Khuang Abhaiwongse]]
Nadat Frankrijk in 1940 grotendeels bezet was, probeerde Phibun Siams vernederingen in 1893 en 1904 te wreken, waarbij de Fransen het gebied van het huidige [[Laos]] en [[Cambodja]] onder dreiging met geweld van Siam hadden afgepakt. In 1941 leidde dat tot gevechten met [[Vichy-Frankrijk]], waarbij de Thais het overwicht hadden op de grond en in de lucht, maar een zware nederlaag op zee leden bij [[Ko Chang]]. De [[Japan (hoofdbetekenis)|Japanners]] bemiddelden vervolgens, wat leidde tot teruggave van een aantal betwiste gebieden in Laos en Cambodja aan Thailand.<ref>[https://resolver.kb.nl/resolve?urn=ddd:011176614:mpeg21:a0207 'Gebiedsuitbreiding van Thailand. De belangrijke rivier Mekong voor groot deel gewonnen', ''De Indische courant'', Soerabaia, 14 maart 1941]</ref>
Phibuns prestige als nationale leider werd hiermee zozeer vergroot, dat hij zichzelf benoemde tot [[veldmaarschalk]], voor het gemak de rangen van drie- en
Deze Thaise politiek leidde tot een verslechtering van de relaties met de [[Verenigde Staten (hoofdbetekenis)|Verenigde Staten]] en [[Groot-Brittannië]]. In april 1941 sneed de VS de aanvoer van olie naar Thailand af. Op 8 december 1941, een dag na de [[aanval op Pearl Harbor]], vielen Japanse troepen het land binnen langs de zuidelijke kustlijn, met toestemming van de regering-Phibun, om zo [[Myanmar|Birma]] en [[Malakka (schiereiland)|Malakka]] te kunnen binnenvallen. Na de geallieerde verliezen van begin 1942 sloot Phibun een militair [[bondgenootschap]] met Japan.
Regel 100:
Op 13 oktober gaf de regering toe en liet de gearresteerden vrij. Leiders van een geplande mars blazen deze af, in overeenkomst met de wens van de koning.
Op [[14 oktober]] [[1973]] wilden de verzamelde demonstranten naar huis, maar werden tegengehouden door politie, wat leidde tot snel escalerend geweld. De politie gebruikte traangas, het leger werd te hulp geroepen en er werd met scherp geschoten op de studenten. Tanks rolden over de straten, helikopters beschoten de [[Thammasat
Op een gegeven moment besloot de legercommandant niet langer Thanoms orders te gehoorzamen en trok het leger terug uit de straten. Toen greep voor het eerst [[Rama IX|koning Bhumibol]] in bij de overdracht van de politieke macht: hij veroordeelde het optreden van de regering en gaf Thanom opdracht het land te verlaten. 's Avonds, na het aftreden van de premier, sprak de koning de natie toe op televisie.
Regel 110:
In januari 1975 leidden de verkiezingen niet tot een stabiele meerderheid, en hernieuwde verkiezingen in april 1976 brachten evenmin uitkomst. De overwinning van [[communisme|communistische]] regimes in [[Vietnam]], [[Cambodja]] en [[Laos]] (waar aan 600 jaar [[monarchie]] een einde kwam) bracht vluchtelingen en onrust, een klimaat waarin conservatieve partijen het goed deden.
Studenten, vooral die aan de [[Thammasat
De door de militairen geïnstalleerde burgerregering bleek ook instabiel, en in oktober 1977 verving het leger na alweer een coup de premier door een generaal, [[Kriangsak Chomanand]].
Toen in november 1978 Vietnam Cambodja binnenviel, sloot Thailand een deal met [[Deng Xiaoping]]: [[Volksrepubliek China|China]] zou zijn steun van de communisten in Thailand opgeven, en in ruil zou Thailand naar het westen vluchtende troepen van de [[Rode Khmer]]
===Premocratie===
Regel 129:
In februari 1991 grepen rivalen van de premier, geleid door een aantal generaals waaronder [[Suchinda Kraprayoon]], de macht. De [[junta]] stelde een burger-premier aan, [[Anand Panyarachun]], en schreef verkiezingen uit voor 1992, zoals gebruikelijk na een coup in Thailand.
Na deze verkiezingen accepteerde in maart 1992 de sterke man, generaal Suchinda, de uitnodiging om premier te worden, wat leidde tot demonstraties in [[Bangkok (hoofdbetekenis)|Bangkok]]. Een poging deze met militair geweld te onderdrukken leidde tot een bloedbad waarin honderden gedood werden. De marine muitte in protest, en in mei greep de koning in: Suchinda moest bij de koning komen, in een audiëntie die op televisie werd uitgezonden (het
In september 1992 werden verkiezingen gehouden, waarbij de Democratische Partij van [[Chuan Leekpai]] aan de macht kwam. In 1995 en 1996 waren er opnieuw verkiezingen, en regeringen volgden elkaar snel op. Toen in 1997 de [[Aziatische financiële crisis]] uitbrak trad premier [[Chavalit Yongchaiyudh]] in november af om plaats te maken voor Chuan Leekpai. Deze kwam tot een overeenkomst met het [[Internationaal Monetair Fonds]] waarbij de [[baht]] gestabiliseerd werd.
Regel 135:
===21e eeuw===
[[Bestand:Thaksin.jpg|thumb|Thaksin Shinawatra]]
In 2001 kwam de partij [[Thai Rak Thai]] ("Thais houden van Thais") van
Op [[26 december]] [[2004]] werd de westelijke kust van Thailand getroffen door een [[Tsunami (vloedgolf)|tsunami]] als gevolg van een [[Zeebeving Indische Oceaan 2004|aardbeving in de Indische Oceaan]].
Regel 141:
Bij de verkiezingen in februari 2005 wist Thaksin een nog grotere meerderheid in het parlement te verwerven.
In december 2005 lanceerde de
Op [[19 september]] 2006, terwijl premier Thaksin de [[Algemene Vergadering van de Verenigde Naties]] in New York bijwoonde, pleegde het leger een staatsgreep. De militaire [[junta]] beloofde verkiezingen op basis van een nieuwe grondwet, uiterlijk in oktober 2007. Op 1 oktober 2006 benoemde de junta oud-generaal [[Surayud Chulanont]] tot interim-premier.
Regel 155:
{{Appendix|1=alles|2=
* {{aut|Veen,
----
{{References}}
| |||