Gat in de ozonlaag: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
kGeen bewerkingssamenvatting |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
Regel 3:
== Effect van de ozonlaag ==
[[Bestand:Comparison US standard atmosphere 1962.svg|thumb|
De [[aardatmosfeer]] beschermt het [[leven op aarde (taxonomie)|leven op aarde]] door een gedeelte van de schadelijke [[elektromagnetische straling|straling]] die afkomstig is van de [[Zon]] tegen te houden. Zo wordt het schadelijkste deel van de [[ultraviolet]]te straling uit het [[zonlicht]] tegengehouden door de [[ozonlaag]] die zich op ongeveer 15 tot 45 kilometer hoogte bevindt. Daarnaast zorgt de ozonlaag voor het verticale temperatuurprofiel dat onze atmosfeer kenmerkt. Bij stijging vanaf het aardoppervlak neemt de temperatuur af, tot aan de [[ozonlaag]], daar stijgt de temperatuur juist, vervolgens gaat de daling van de temperatuur weer verder, wanneer de [[ozonlaag]] gepasseerd is. Deze temperatuurinverse werkt als een soort deksel op de atmosfeer. Het zorgt ervoor dat zuurstof in hoge concentratie aanwezig is in onze atmosfeer.
== Aantasting van de ozonlaag ==
[[Bestand:Trends gassen ozonlaag.PNG|thumb|
De ozonlaag wordt aangetast door bepaalde [[drijfgas]]sen uit bijvoorbeeld [[spuitbus]]sen en oudere types [[koelkast]]en. Het gaat met name om [[Chloorfluorkoolstofverbinding|cfk's]] (chloorfluorkoolstofverbindingen). Deze komen in de ozonlaag terecht, desintegreren daar onder invloed van [[Ultraviolet|uv-straling]] en de ontstane [[Chloor (element)|chloorradicalen]] breken de ozonmoleculen af tot [[chloormonoxide]][[radicaal (scheikunde)|radicalen]] en [[dizuurstof|moleculair zuurstof]]:
Regel 25:
== Polen ==
[[Bestand:Min ozone.jpg|thumb|
Het bovengenoemde omzettingsproces vindt alleen plaats bij zeer lage temperaturen. In de [[stratosfeer]] boven [[Antarctica]] zitten dan soms ijle [[wolk]]enlaagjes. Deze wolken worden in het [[Engels]] aangeduid als ''polar stratospheric clouds'' (afgekort tot PSC). Op de ijskristallen van de wolken kunnen stikstofverbindingen condenseren zoals HNO<sub>3</sub> ([[salpeterzuur]]) of NO<sub>2</sub> ([[stikstofdioxide]]). Normaal kunnen deze stikstofverbindingen een chloorradicaal onschadelijk maken door ermee te binden. Zodoende wordt een verbinding gevormd die niet meer schadelijk is voor de afbraak van ozon. Wanneer de stikstofverbindingen in het ijs afgezet worden zullen er echter meer chloorradicalen overblijven. Dit chloor is afkomstig van de [[Chloorfluorkoolstofverbinding|cfk]]'s. Als die in aanraking met licht komen, kunnen deze zich splitsen (deze chemische reactie wordt fotodissociatie genoemd), waardoor er chloorradicalen vrijkomen.
Regel 32:
Boven de Noordpool geldt in het (noordpool)voorjaar hetzelfde proces. Alleen zijn de temperaturen daar minder laag dan boven de Zuidpool, zodat de afname in ozonconcentratie minder groot is. Bovendien is er meer menging met lucht van gematigde streken.
De uitstoot van cfk's is inmiddels grotendeels uitgefaseerd, waardoor men verwacht dat het ozongat zal krimpen. Daar tegenover staat dat de voorjaarstemperaturen boven de Zuidpool steeds lager worden, doordat minder ozon ook minder warmteabsorptie betekent. De grootste omvang van het ozongat is gemeten in
Het kan ongeveer 50 jaar duren voordat de cfk's zijn afgebroken. Het [[Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut|KNMI]] verwachtte in 2005 dat de ozonlaag zich rond 2050 boven het zuidpoolgebied zal hebben hersteld. Recentere schattingen geven aan dat het ozongat rond 2070 ongeveer even groot is als omstreeks 1980.<ref>{{en}}[http://www.nasa.gov/feature/Goddard/2016/antarctic-ozone-hole-attains-moderate-size 2016 Antarctic Ozone Hole Attains Moderate Size, Consistent With Scientific Expectations] op NASA.gov, 25 oktober 2016, geraadpleegd 26 oktober 2016</ref>
== Ontdekking ==
Reeds in
In
In
== Samenhang broeikaseffect en ozonafbraak==
| |||