Leiden: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Label: Misbruikfilter: Leeghalen |
k Wijzigingen door 213.127.131.90 (Overleg) hersteld tot de laatste versie door Ldhank |
||
Regel 32:
== Naamgeving ==
De naam ''Leithon'' komt voor het eerst voor in de goederenlijst van de [[Dom van Utrecht|Utrechtse Sint Maartenskerk]] die is opgesteld tussen 777 en 866.<ref>Zie deel 1, blz. 5 van {{Citeer boek
| achternaam = Blok
| voornaam = P. J. (Petrus Johannes)
| auteurlink =
| medeauteurs =
| datum = 1910
| titel = Geschiedenis eener Hollandsche stad (4 delen)
| uitgever = M. Nijhoff
| plaats = 's-Gravenhage
| ISBN =
| NUR =
| pagina's =
| taal = nl
| URL = http://archive.org/stream/geschiedeniseen01blok/geschiedeniseen01blok_djvu.txt
| bezochtdatum = 3 oktober 2013
}}</ref><ref name="maanen">Ed van der Vlist, deel 1, blz. 15 van {{Citeer boek
| achternaam = Maanen
| voornaam = R.C.J. van
| auteurlink =
| medeauteurs = J.W. Marsilje (redactie)
| datum = 2002-2004
| titel = Leiden : de geschiedenis van een Hollandse stad (4 delen)
| uitgever = Stichting Geschiedschrijving Leiden
| plaats = Leiden
| ISBN = 9080675415
| NUR =
| pagina's = 259 blz.
| taal = nl
| URL =
| bezochtdatum =
}}</ref><ref name="lugt">{{Citeer boek
| achternaam = Lugt
| voornaam = Freek
| auteurlink =
| medeauteurs =
| datum = 2012
| titel = Het ontstaan van Leiden. Over de burggraaf, de ontginning, de opwas, het stadsrecht.
| uitgever = Primavera Pers
| plaats = Leiden
| ISBN = 9789059971264
| NUR =
| pagina's = 288 blz.
| taal = nl
| URL =
| bezochtdatum =
}}</ref> De oude spelling was ''Leyden''. Een populaire maar onjuiste verklaring voor de naam Leiden is dat deze is afgeleid van de Romeinse nederzetting [[Lugdunum Batavorum]]. In werkelijkheid lag die nederzetting niet ter hoogte van Leiden, maar bij [[Katwijk (Zuid-Holland)|Katwijk]]. Deze verklaring gaat terug tot 1500, toen in de Renaissance een hernieuwde interesse ontstond voor de Romeinse Tijd.
[[Bestand:Leiden centrum 20050928 40391.JPG|{{Largethumb}}|links|De historische binnenstad van Leiden vanuit de lucht]]
Later onderzoeking op taalkundig gebied bracht het inzicht dat de naam is afgeleid van een [[Oudnederlands]] sterk naamwoord ''leitha'' dat als gevolg van afslijting van inflexie ''lede'' werd in het [[Middelnederlands]].<ref>http://gtb.inl.nl/iWDB/search?actie=article&wdb=VMNW&id=ID73213&lemma=lee</ref> Tegenwoordig zijn we gewend een scherp onderscheid te maken tussen natuurlijke en gegraven waterlopen — die laatste plegen we kanalen te noemen. In werkelijkheid is het verschil gradueel. Al in de middeleeuwen is er veel gesleuteld en geknutseld aan de loop van rivieren, door bijvoorbeeld bochten af te snijden om de afwatering of de scheepvaart te vergemakkelijken. Een samenvattende benaming voor zulke deels of geheel gegraven dan wel vergraven waterlopen is het woord lede, dat oorspronkelijk dezelfde stam heeft als het meervoud onvoltooide tijd van 'lijden', in de betekenis van 'gaan',<ref>{{Citeer web|url=http://www.etymologiebank.nl/trefwoord/lijden|titel=Etymologisch Woordenboek van het Nederlands, lemma 'lijden'|bezochtdatum=2016-06-26|auteur=M. Philippa e.a.|datum=|uitgever=}}</ref> als in (water)gang. Dit 'lede' vinden we in veel plaatsnamen terug: [[Leerdam]] (‘dam in de lede’), [[Haarlemmerliede]] ('lede richting Haarlem'), [[Schipluiden]] ('met schepen bevaren lede') en bijvoorbeeld [[Westerlee (Zuid-Holland)|Westerlee]] ('westelijk gelegen lede').<ref>{{Citeer boek|taal=nl|voornaam=Riemer|achternaam=Reinsma|URL=https://books.google.com/books?id=FUcwAgAAQBAJ|titel=Namen op de kaart: oorsprong van geografische namen in Nederland en Vlaanderen|uitgever=Atlas Contact, Uitgeverij|datum=2011-04-19|pagina's=pp. 10-11|ISBN=9789045017945}}</ref>
Verbogen in [[datief]] [[Meervoud (Nederlands)|pluralis]] verkrijgt men van leitha dan leithon, en wordt de betekenis dus ''aan de'' (datief) + ''wateren'' (meervoud). Deze betekenis past in de situatie van het oude Leiden dat niet aan een enkele rivier of watering lag, maar aan de linkeroever van de Rijn, tegenover de plaats waar de Mare uitmondt in de Rijn, die van oost naar west vloeit, terwijl de Mare de waterweg naar het Noorden vormt.<ref name="maanen" /><ref name="lugt" /><ref>Zie deel 1, blz. 5-11 van {{Citeer boek
| achternaam = Blok
| voornaam = P. J. (Petrus Johannes)
| auteurlink =
| medeauteurs =
| datum = 1910
| titel = Geschiedenis eener Hollandsche stad (4 delen)
| uitgever = M. Nijhoff
| plaats = 's-Gravenhage
| ISBN =
| NUR =
| pagina's =
| taal = nl
| URL = http://archive.org/stream/geschiedeniseen01blok/geschiedeniseen01blok_djvu.txt
| bezochtdatum = 3 oktober 2013
}}</ref>
== Wapen en vlag ==
| |||