|
== Biografie ==
Ans van Dijk was een dochter van Joodse ouders, Aron van Dijk en Kaatje Blik. Ze was een moeilijk kind en stond vanaf haar vijfde onder behandeling van een [[kinderarts]]. Op haar veertiende raakte ze haar moeder kwijt, op haar 34e overleed haar vader in de psychiatrische inrichting '[[Het Apeldoornsche Bosch]]'. Haar huwelijk met Bram Querido, dat in 1927 gesloten was, liep stuk in 1935. In november 1940 werd officieel de echtscheiding uitgesproken. Na haar huwelijk kreeg zij een lesbische relatie met Miep Stodel. Stodel vluchtte in 1942 naar Zwitserland.<ref name="Een leven vol verraad">Anneke Visser: [http://nrcboeken.vorige.nrc.nl/recensie/een-leven-vol-verraad ''Een leven vol verraad''], NRC Handelsblad, 17 september 1994</ref>
Van Dijk werd de eigenaar van de hoedenwinkel 'Maison Evany' aan de [[Nieuwendijk (Amsterdam)|Nieuwendijk]] in Amsterdam, maar stopte hier in november 1941 mee, toen Joden geen zaak meer mochten leiden.
== Verraad ==
Het verraad door Vanvan Dijk begon in feite met haar eigen verraad. Zelf was ze in de Marco Polostraat ondergedoken. Op een ander adres in diezelfde straat had ze twee Joodse dames ondergebracht. Die dames werden verraden en vertelden op hun beurt dat het schuiladres hen door Vanvan Dijk was aangereikt. Zij werd gearresteerd op [[Pasen|1e paasdag]] 1943 door de [[Sicherheitsdienst]]-rechercheur [[Peter Schaap (SD'er)|Peter Schaap]] van het Bureau Joodse Zaken van de Amsterdamse politie. Nadat zij toegezegd had om voor de Sicherheitsdienst te werken, werd Vanvan Dijk vrijgelaten.
In de eerste periode opereerde ze alleen. Ze woonde toen samen met een nieuwe vriendin, [[Mies de Regt]], die op de hoogte was van haar inspanningen voor de Sicherheitsdienst. Maar Mies, noch haar andere vriendinnen uitten kritiek. Later kreeg Ans hulp van een aantal andere Joodse vrouwen en werd ze de motor van deze groep, die op Joden jaagde.
Zij deed zich voor als [[Illegaal (persoon)|illegaal werkster]], die [[Schuiladres|onderduikadressen]] en valse [[Persoonsbewijs|persoonsbewijzen]] kon leveren. Haar huis aan de Jekerstraat 46-2 in de Amsterdamse [[Rivierenbuurt (Amsterdam)|Rivierenbuurt]] diende als fuik, waar vele van haar slachtoffers door de Sicherheitsdienst werden gearresteerd, waaronder haar eigen broer en zijn familie. Van deze mensen overleefde slechts een klein deel de [[concentratiekamp]]en.
In de zomer van 1944 ging Vanvan Dijk samen met een - ook Joodse - handlangster [[Branca Simons]] en haar man [[Willem Houthuys]] op "vakantie" naar [[Zeist]]. Ze kwamen daar in contact met een verzetsman en lieten doorschemeren zelf ook bij de ondergrondse te zijn betrokken. Zij wonnen zijn vertrouwen en achterhaalden via hem een aantal onderduikadressen. Op 18 augustus 1944 deden de Duitsers op verschillende plekken in Zeist een inval en arresteren 30 tot 40 mensen, waaronder 12 Joden. Van die twaalf overleefden maar een paar de oorlog.<ref name="Een leven vol verraad"/><ref>Ad van Liempt (2011). ''Jodenjacht: de onthutsende rol van de Nederlandse politie in de Tweede Wereldoorlog.'' Balans: Amsterdam</ref>
Gerard Kremer jr. wees Vanvan Dijk in het boek ''De Achtertuin van het Achterhuis'' (2018) aan als mogelijke verraadster van [[Anne Frank]]. Zijn vader Gerard sr. was in de oorlog huismeester in een pand waar Duitse instanties huisde. Hij hoorde Vanvan Dijk regelmatig adressen van onderduikers doorbellen. Begin augustus 1944 zou zij een adres aan de Prinsengracht hebben doorgebeld. Eerder kwam de journalist [[Sytze van der Zee]] in het boek ''Vogelvrij'' (2010) al bij Vanvan Dijk uit als meest waarschijnlijke dader. [[Nederlands Instituut voor Oorlogs Documentatie|NIOD]]-onderzoeker [[David Barnouw]] reageerde sceptisch op de "onthulling", vooral vanwege het ontbreken van een "smoking gun". Volgens hem is het net zo goed mogelijk dat de arrestatie van de bewoners van het [[Anne Frank Huis|Achterhuis]] berust om toeval, bijvoorbeeld doordat iemand vanaf de straat een van de onderduikers naar buiten zag kijken.<ref>[https://www.volkskrant.nl/nieuws-achtergrond/en-weer-is-een-verrader-van-anne-frank-ontmaskerd-is-ans-van-dijk-nu-de-belangrijkste-verdachte-~bcab20c1/ En weer is een verrader van Anne Frank ontmaskerd: is Ans van Dijk nu de belangrijkste verdachte?], ''de Volkskrant'', 24 mei 2018</ref>
== Arrestatie ==
Op 20 juni 1945 werd zij gearresteerd in het huis van Mies de Regt in [[Rotterdam (hoofdbetekenis)|Rotterdam]]. Op 24 februari 1947 werd zij in Amsterdam voorgeleid bij het [[Bijzondere rechtspleging|Bijzonder Gerechtshof]]. De rechtbank veroordeelde haar tot de doodstraf vanwege het verraad van ongeveer 700 (volgens Vanvan Dijk 100) onderduikers, hoewel zij stelde krankzinnig van angst te zijn geweest. Met als verweer alleen uit lijfsbehoud gehandeld te hebben ging zij in beroep, maar op 24 september 1947 bevestigde de [[Bijzondere Raad van Cassatie]] haar straf. Ook haar verzoek om [[gratie]] werd afgewezen.
In januari 1948 werd zij in het [[Fort Bijlmer]] in de toenmalige gemeente Weesperkarspel (thans Bijlmermeer, gemeente Amsterdam) door een [[Fusilleren|vuurpeloton]] om het leven gebracht. De avond voor haar executie liet zij zich dopen en trad ze toe tot de [[katholicisme|roomsRooms-katholiekeKatholieke kerkKerk]]. Zij werd begraven op de [[De Nieuwe Noorder|Noorderbegraafplaats]] in Amsterdam.
In 2017 stond van Dijk centraal in een aflevering van de tv-serie Het was oorlog van [[Omroep Max]].
| 