Gereformeerde Kerken in Nederland: verschil tussen versies

Op dat moment blijven zijn er nog vele orthodoxe groeperingen in de Nederlands Hervormde Kerk achter gebleven die de strijd om de handhaving van de gereformeerde belijdenis voortzetten. In 1863 werd ''De vereniging van vrienden der waarheid tot handhaving van de leer en de rechten der gereformeerde kerk'' opgericht. Deze 'Vrienden der Waarheid' hebben de doleantie van 1886 voorbereid, en gingen dan ook vrijwel allen met deze beweging mee. [[Abraham Kuyper|Dr. A. Kuyper]] was echter de meest drijvende kracht achter de doleantiebeweging. Hij had zich door de bestudering van de werken van [[Calvijn]] bekeerd van de Moderne Theologie, waarin hij in Leiden door Prof. J.H. Scholten in onderwezen was. <ref>[https://www.rd.nl/kerk-religie/j-h-scholten-vader-van-de-moderne-theologie-1.628123 J.H. Scholten vader van de moderne theologie].</ref> Daarna voelde hij zich aangetrokken tot de Ethische richting <ref>[https://www.rd.nl/kerk-religie/ethische-theologie-niet-de-leer-maar-de-heer-1.692287 De ethische theologie niet de leer maar de Heer].</ref> Uiteindelijk viel hij echter onvoorwaardelijk voor het 'absoluut gezag van de Heilige Schrift', en werd een pleitbezorger van de [[Orthodox-gereformeerden|gereformeerde orthodoxie]]. Vanaf dat moment begint de strijd van dr. Kuyper om het kerkherstel. Daar zijn mening moest de Nederlands Hervormde Kerk vrijgemaakt worden van de organisatie opgelegd door Koning Willem I in 1816. Hiervoor was noodzakelijk een meerderheid in de kerkelijke besturen, hetgeen hem in Amsterdam ook lukte. Vervolgens richtte Kuyper in 1880 een Vrije Universiteit in Amsterdam op.

Na de vereniging van 1892 bleek evenwel dat binnen het kerkverband nog wel enkele ingrijpende tegenstellingen vroegen om een overbrugging. In 1905 werd een compromis bereikt rondom de verschillende opvattingen omtrent 'doop en de wedergeboorte'. <ref> [https://docs.google.com/viewer?a=v&pid=sites&srcid=ZGVmYXVsdGRvbWFpbnxjZ2duZGVsZnR8Z3g6MmVlOTgzZDEwOGZjMzZmOA Greijdanus, S. dr. de verklaring der synode van 1905 inzake het punt der veronderstelde wedergeboorte]</ref> Ondanks dit gesloten compromis verloren de Gereformeerde Kerken door de loop der jaren heen wel veel leden uit zorg voor intellectualisering van het geloof of gemis aan bevinding, die hun toevlucht zochten vooral bij de [[Christelijke Gereformeerde Kerken|Christelijke Gereformeerden Kerk]] of de [[Gereformeerde Gemeenten]].