Aletta Jacobs: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Labels: Misbruikfilter: Leeghalen Misbruikfilter: Schuttingtaal Misbruikfilter: Experimenteren |
Versie 53060242 van 94.214.102.64 (overleg) ongedaan gemaakt. Label: Ongedaan maken |
||
Regel 22:
'''Aletta Henriëtte Jacobs''' ([[Sappemeer]], [[9 februari]] [[1854]]<ref name="geboorte">[http://allegroningers.nl/zoeken-op-naam/persons?ss={%22q%22:%22Aletta%20Henriëtte%20Jacobs%22} Geboorteakte]</ref> – [[Baarn]], [[10 augustus]] [[1929]]<ref name="overlijden">[http://zoekakten.nl/ysnelz.php?id=MDMwOHwxMDY4MzA5NnwwMDQ1MjgxMjB8MDE5NDd8MTQzOHwxNDA1fDE0NjR8VVR8QmFhcm58T3ZlcmxpamRlbiAxOTI5fDA. Overlijdensakte Baarn]{{dode link|datum=november 2017 |bot=InternetArchiveBot }}</ref><ref>{{Citeer boek|achternaam=Meijers|voornaam=Clara M.|auteurlink=Clara Meijers|URL=|titel=Een moderne vrouw van formaat: Leven en werken van Rosa Manus|uitgever=E.J. Brill|datum=1946|pagina's=p.27|ISBN=|taal=nl}}</ref>) was een [[Nederland]]se [[arts]] en [[feminisme|feministe]].
==Levensloop==
Aletta Jacobs werd in Sappemeer geboren als achtste kind van elf kinderen in een [[Joden|Joods]] gezin. Zij was een dochter van Abraham Jacobs, heel- en vroedmeester, en Anna de Jongh. Jacobs maakte zich al vroeg sterk voor het recht op hoger onderwijs voor vrouwen. Haar broer Eduard was de eerste Joodse burgemeester van Nederland. Haar zus [[Charlotte Jacobs (feministe)|Charlotte]] was de tweede afgestudeerde vrouw van Nederland.<ref>[https://www.ukrant.nl/magazine/hier-zijn-de-jacobsjes/ Interview Inge de Wilde over ''Een sterke wilskracht, Vijf ambitieuze broers en zusters van Aletta Jacobs''] UKrant</ref>
In 1870 was ze de eerste Nederlandse vrouw die als toehoorster officieel werd toegelaten aan een [[Hogereburgerschool|hbs]]. Ze bezocht hiervoor de [[Rijks Hogere Burgerschool (Sappemeer)|Rijks Hogere Burgerschool]] in haar geboorteplaats waar normaal geen vrouwen werden toegelaten. Een jaar later vroeg ze de liberale minister [[Johan Rudolph Thorbecke|Thorbecke]] toestemming om aan de [[universiteit]] te studeren. Het briefje waarmee zij dat deed is nog te zien in het [[Nationaal Archief|Algemeen Rijksarchief]], evenals het antwoord van de minister, dat niet aan haarzelf is gericht maar aan haar vader. Ze werd in 1871 toegelaten als studente medicijnen aan de [[Rijksuniversiteit Groningen]], aanvankelijk voor een proefperiode van één jaar.
[[Bestand:Bust of Dr. Aletta Jacobs in Sappemeer (NL).jpg|thumb|Buste van Aletta Jacobs voor de RHBS in Sappemeer]]
=== Arts ===
Op zijn sterfbed gaf Thorbecke Jacobs toestemming om ook examens af te leggen.<ref>{{cite web |url=https://stadclickt.nl/geschiedenismaand/aletta-jacobs-brief/ |title=De brief van Thorbecke aan Aletta Jacobs}}</ref> Jacobs was niet de eerste vrouwelijke studente - dat was twee eeuwen eerder [[Anna Maria van Schurman]] - maar wel de eerste die een universitaire studie succesvol afrondde. Jacobs legde in 1877 en 1878 haar [[artsexamen]] af, waarmee ze de eerste vrouwelijke Nederlandse arts werd. Na haar [[Wetenschappelijke promotie|promotie]] aan de Rijksuniversiteit Groningen op 8 maart 1879 op een onderzoek getiteld ''Over lokalisatie van physiologische en pathologische verschijnselen in de groote hersenen''<ref>[https://www.rug.nl/news/2017/10/archief-van-aletta-jacobs-nu-unesco-werelderfgoed- Aletta promoveert op 8 maart 1879 aan de Rijksuniversiteit Groningen.]</ref> ging Jacobs naar [[Londen]] om zich verder te bekwamen als vrouwenarts en in de kindergeneeskunde.<ref name="Herinneringen1">{{Citeer boek | achternaam = Jacobs | voornaam = Aletta H. | auteurlink = | medeauteurs = | datum = 1924| titel = Herinneringen| uitgever = Van Holkema en Warendorf| plaats = Amsterdam| ISBN = | NUR = | pagina's = 59-61| taal = nl| URL = http://www.dbnl.org/tekst/jaco045heri01_01/| bezochtdatum = 22 september 2016}}</ref> Ze ging aan de slag in het [[Saint Mary's Dispensary]], een consultatiebureau dat werd opgericht door o.a. [[Elizabeth Garrett Anderson]], de tweede vrouwelijke arts en chirurg in Groot-Brittannië. Via haar leerde Jacobs [[Millicent Fawcett]] kennen, een feminist en [[suffragette]].
In Londen werd ze door haar vriend [[Carel Victor Gerritsen]] geïntroduceerd bij de Engelse ''social reformers''. Ze ontmoette daar onder andere [[Annie Besant]], [[Charles Bradlaugh]], [[Charles Robert Drysdale]] en [[Edward Truelove]]. Drysdale nam Jacobs mee naar een Londense instelling waar prostituees medisch onderzocht werden; hij was de eerste die haar 'volledig omtrent het prostitutie-vraagstuk inlichtte'.<ref name="Herinneringen2">{{Citeer boek | achternaam = Jacobs | voornaam = Aletta H. | auteurlink = | medeauteurs = | datum = 1924| titel = Herinneringen| uitgever = Van Holkema en Warendorf| plaats = Amsterdam| ISBN = | NUR = | pagina's = 182-183| taal = nl| URL = http://www.dbnl.org/tekst/jaco045heri01_01/| bezochtdatum = 22 september 2016}}</ref> Terug in Nederland werd Jacobs in 1881 lid van de vrijdenkersvereniging [[De Vrije Gedachte|De Dageraad]]
Later vestigde Jacobs zich als huisarts in [[Amsterdam]], waar ze wekelijks gratis spreekuren hield voor minvermogende vrouwen, cursussen gaf en het [[pessarium]] als voorbehoedmiddel introduceerde.<ref>{{Citeer web|url=http://www.iisg.nl/exhibitions/neomalthusianism/bro3400-1-spreekuur-nl.php|titel=De middelen ter voorkoming van groote gezinnen uitgegeven door het Nieuw Malthusiaansche Bond|bezochtdatum=19 april 2018|auteur=Nieuw Malthusiaansche Bond|achternaam=|voornaam=|datum=1885|uitgever=International Institute of Social History|taal=}}</ref> Het pessarium werd voorheen gebruikt om verzakte baarmoeders te ondersteunen. Ze was lid van de [[Nieuw-Malthusiaanse Bond]]. Als arts had ze een progressief standpunt ten aanzien van geboortebeperking.
=== Eerste feministische golf ===
Aletta Jacobs was de beroemdste Nederlandse vertegenwoordigster van de [[eerste feministische golf]]. Dat er gestreden moest worden voor vrouwenkiesrecht heeft indirect te maken met Jacobs. Oorspronkelijk stelde de wet alleen een loongrens om te mogen stemmen. Doordat zij arts was, voldeed ze aan deze loongrens en wilde ze gebruikmaken van haar stemrecht. De poging daartoe had ze samen met haar twee vriendinnen [[Titia van der Tuuk]] en [[Elise Haighton]] voorbereid.<ref>Myriam Everard: 'De waarheid bevorderen altijd en overal', in: ''De minotaurus onzer zeden, Multatuli als heraut van het feminisme'', red. Myriam Everard, Ulla Jansz. Aksant, Amsterdam, 2010, {{ISBN|978-90-5260-376-6}}</ref> Pas daarna werd het verbod voor vrouwen om te stemmen expliciet in [[Caoutchouc-artikel|artikel 80]] van de Grondwet opgenomen. Jacobs was voorzitter van de [[Vereniging van Staatsburgeressen|Vereeniging voor Vrouwenkiesrecht]] en bezocht de internationale vrouwenbijeenkomsten van de [[International Alliance of Women|Wereldbond voor Vrouwenkiesrecht]]. Toen door de [[Eerste Wereldoorlog]] de geplande bijeenkomst in 1915 in Berlijn niet door zou gaan, nam zij het initiatief voor het [[Internationaal Congres van Vrouwen]] in Den Haag.<ref>{{Citeer boek|achternaam=Kramer|voornaam=Ann|titel=Conscientious Objectors of the First World War: A Determined Resistance|datum=2014|uitgever=Pen and Sword|plaats=Barnsley, UK|ISBN=184468119X|pagina's=16-17|URL=https://books.google.com/books?id=XWdtBQAAQBAJ}}</ref> dat werd bijgewoond door meer dan 1200 vertegenwoordigers uit twaalf landen.<ref>History.com: [http://www.history.com/this-day-in-history/international-congress-of-women-opens-at-the-hague International Congress of Women opens at The Hague]</ref> In september 1915 gingen Aletta en enkele andere vrouwen naar de [[Verenigde Staten]] om president [[Woodrow Wilson]] te ontmoeten en het voorstel over te brengen voor een "League of Neutral Countries" die zouden kunnen helpen [[Conflictbemiddeling|bemiddelen]] een einde te maken aan de oorlog.<ref name="Chambers1991">{{Citeer boek|author=John Whiteclay Chambers|titel=The Eagle and the Dove: The American Peace Movement and United States Foreign Policy, 1900-1922|URL=https://books.google.com/books?id=bJVog9yD3LwC|datum=January 1991|uitgever=Syracuse University Press|ISBN=978-0-8156-2519-3|pp=55-57}}</ref>
Jacobs trouwde met politicus [[Carel Victor Gerritsen]] (1850-1905) in 1884, in een [[vrij huwelijk]]. In 1892 huwden zij om praktische redenen voor de wet. Daarbij moest Jacobs de gelofte van gehoorzaamheid aan haar wettige echtgenoot afleggen, die destijds in de wet stond. Zij deed dat, maar onder protest. Gerritsen had een grote invloed op haar, hij introduceerde haar in kringen van vrijdenkers, vrijmetselaars en bracht haar in contact met het [[Neomalthusianisme]].<ref>Inge de Velde: 'Carel Victor Gerritsen, Feminist, vrijdenker en neomalthusiaan', in: ''De minotaurus onzer zeden, Multatuli als heraut van het feminisme'', red. Myriam Everard, Ulla Jansz. Aksant, Amsterdam, 2010, {{ISBN|978-90-5260-376-6}}</ref>
Tijdens de [[Tweede Boerenoorlog]] trok Jacobs zich het lot van de [[Afrikaners]] aan en protesteerde zij tegen de [[concentratiekampen]] die de [[Britten (volk)|Britten]] daar voor de kinderen en vrouwen van de strijdende Boeren hadden ingericht. Gedurende de [[Eerste Wereldoorlog]] ijverde zij zowel in Nederland als daarbuiten voor vrede.
==Erkenning==
| |||