Ringmuren van Leuven: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Zie samenvatting |
Geen bewerkingssamenvatting |
||
Regel 5:
=== Algemene beschrijving ===
De min of meer ronde muur was gecentreerd rond de [[Sint-Pieterskerk (Leuven)|Sint-Pieterskerk]] en was gebouwd met zandsteen uit de groeven in Diegem en Zaventem, samen met ijzerzandsteen, dat gebruikt werd voor horizontale stenen banden als versiering en erkerramen.
Hij was ongeveer 2.700 meter lang en had 31 [[Toren|torens]] en 11 [[Stadspoort|poorten]].
Waar de [[Dijle]] de stad binnenkwam en verliet, waren er twee [[Waterpoort|waterpoorten]]([[Waterpoorten van Leuven|artikel]]) geflankeerd door verdedigingstorens: deze twee poorten bevonden zich respectievelijk aan het Hollandcollege (nu Paridaensinstituut) en Sint-Geertruiabdij.
De muur, 1,70 m dik, rust op een reeks spaarbogen. Aan de binnenkant ondersteunt een doorlopende reeks bogen bogen de 90 cm brede weergabng. De muur heeft schietgaten die aan de buitenkant gereduceerd zijn tot een fijne opening van 90 cm hoog en 5 cm breed.
=== Geschiedenis ===
==== Bouw ====
In de [[Vroege middeleeuwen|vroege Middeleeuwen]] werd Leuven verdedigd door een primitieve omheining die waarschijnlijk bestond uit een hek van de Aardappelmarkt (huidige Vital Decosterstraat) tot aan de Redingenstraat, waarbij het andere deel van de omtrek werd beschermd door een arm van de [[Dijle]], die een natuurlijke verdediging vormde.
In de [[13e eeuw|dertiende eeuw]] werd de stad zeer welvarend en werd het de permanente residentie van [[Lijst van graven van Brussel en hertogen van Brabant|de graaf van Leuven en Brussel]], wat het noodzakelijk maakte om nieuwe vestingwerken te bouwen.
[[Godfried III van Leuven|Graaf Godfried III van Leuven]] gaf de Leuvenaars toestemming om hun stad te omringen met een [[stadsmuur]], in ruil voor een jaarlijkse vergoeding.
Daarom werd in de periode [[1156]]-[[1165]](3) een eerste stenen omwalling gebouwd.
In [[1233]] bevrijdde graaf [[Hendrik I van Brabant|Hendrik I]], opvolger van [[Godfried III van Leuven|Godfried III,]] de Leuvenaars van de jaarlijkse vergoeding(2).
==== Ontmanteling ====
In [[1357]] werd een tweede stadsmuur gebouwd(2) , wat ervoor zorgde dat de eerste ringmuur zijn functie verloor.
Hij werd echter niet gesloopt en veel overblijfselen zijn bewaard gebleven omdat de stad torens en muren verhuurde als opslagplaatsen, terwijl voormalige grachten als tuinen werden gebruikt(1).
Het gemeentebestuur bleef zelfs de eerste omheining verzorgen na de bouw van de nieuwe: de meeste poorten werden in [[1363]] gerestaureerd en in [[1409]] waren de twee burgemeesters verantwoordelijk voor de [[restauratie]] van de binnenpoorten en wallen.
Tot in de [[18e eeuw]] bleven de huurders van deze overblijfselen huur betalen, maar na de [[Franse Revolutie]] integreerden de bewoners ze in hun eigendommen(2).
Aan het einde van de achttiende eeuw of aan het begin van de negentiende eeuw werden alle stadspoorten ontmanteld(1).
=== Belangrijkste overblijfselen ===
[[Bestand:Eerste_stadsmuur_van_leuven-restanten.png|alt=|miniatuur|overblijfselen van de eerste stadsmuur van Leuven aangeduid in het oranje met een zwarte rand]]
Leuven heeft nog restanten van de eerste stadsmuur op zes plaatsen, verspreid over een halve cirkel, van het noorden (Karel van Lotharingenstraat) naar het zuiden van de oude stad (Sint-Donatuspark) via het westen (Handbooghof, universitaire ziekenhuizen, Jansenius en Justus Lipsiustorens, Redingenstraat).
==== Karel van Lotharingenstraat ====
Er zijn twee restanten van de ringmuur zichtbaar in de Karel van Lotharingenstraat(1):
* In de tuin van n° 14, een enkele toren, zichtbaar vanaf de straat;
* Achter huizen n° 18, 20, 22 en 24, een fragment van de muur van ongeveer 30 meter lang dat als scheidingsmuur tussen de percelen dient (muur die gedeeltelijk zichtbaar is vanaf de straat in de tuin van n° 20).
==== [[Handbooghof]] ====
Het westelijke deel van de muur, op een steenworp afstand van de Brusselsestraat , bevindt zich in het Handbooghof twee torens en een fragment van de muur van ongeveer 70 meter lang, met 23 zichtbare funderingsbogen(1).
Op deze plaats, die als oefenterrein werd gebruikt door de [[Gilde|Boogschuttersgilde]] of het gilde van Sint Sebastiaan, werd de [[Dijle]] gebruikt als gracht.
De torens hebben afwisselend lichte en bruine banden van [[zandsteen]] en [[IJzerzandsteen|ijzerzandsteen]], en enkele schietgaten. De muur is op verschillende plaatsen beschadigd door gates die later dan in de middeleeuwen zijn geboord.
Deze resten zijn sinds 30 oktober 1945(1,5) geklasseerd als beschermd erfgoed.
(Noordelijke toren.
Zuidtoren en gordijngevel van de Handbooghof.
Archère van de Zuidtoren.
Zuidtoren.)
==== Universitaire ziekenhuizen ====
Op het terrein van de universitaire ziekenhuizen Sint-Pieter en Sint-Raphaël, ook gekend als de [https://hertogensite.be/ Hertogensite], bevinden zich nog twee overblijfselen(1) die toegankelijk zijn via de Brusselsestraat 69:
* een toren(3), geïsoleerd op een parking gelegen tussen de twee klinieken, met prachtig metselwerk van afwisselend licht en bruin zandsteen;
* verder naar het zuiden, richting de Minderbroedersstraat, een 40 meter lange muur, gedeeltelijk geïntegreerd in een scheidingsmuur, en een fragment van een toren waarop in de 18de eeuw een tuinpaviljoen in baksteen werd gebouwd(6) , met klassieke openingen geflankeerd door [[Pilaster|pilasters]].
(Noordelijke toren.
Archère.
Zuidtoren en gordijngevel.
Klassieke opening.)
==== [[Waterpoorten van Leuven|Waterpoort]]: Jansenius- en Justus Lipsiustoren ====
De Dijle vloeide onder de muur om de stad binnen te komen tussen de Minderbroedersstraat en de Janseniusstraat.
Op deze plek stond een [[waterpoort]] bestaande uit een bakstenen brug (verdwenen in de [[16de eeuw]]) en twee torens(1):
* de Justus Lipsiustoren op de linkeroever (ten zuiden van het gelijknamige college)
* de Jansenius toren op de rechteroever (achter het voormalige Hollandcollege, nu Paridaensinstituut, rue Jansenius).
De Janseniustoren is sinds 1964 geklasseerd als historisch monument, met het aangrenzende muurfragment en drie bogen(zichtbaar van op de speelplaats van het Paridaensinsituut)(1).
(Alleen de Lipsiustoren.
Jansenius Toren.
Bol van de Jansenius toren.)
==== [[Courtine]] in de Redingenstraat ====
De Redingenpoort is vernoemd naar het landhuis van de familie Redingen, een van de zeven patriciërsstammen van Leuven(2).
Het werd in 1770(2) gesloopt, maar op de binnenplaats van de voormalige Sint-Antoniusschool, Redingenstraat(1) , staat nog steeds een 30 meter lang muurfragment.
Deze [[gordijngevel]] heeft op regelmatige afstanden schietgaten, waarvan sommige ommuurd zijn.
Het onderste niveau, van een donkerdere kleur, is in feite het niveau van de funderingen van de muur: de zichtbare bogen zijn de bogen van de funderingen die ooit ondergronds lagen.
Het bruggetje van baksteen, zandsteen en ijzerzandsteen dat de [[Dijle]] oversteekt bij de school, zou gebouwd zijn met materialen die uit de stadsmuur of uit de Redingenpoort(1) zijn gehaald.
(Gordijngevel van de Redingenstraat.
Stichting boog.
Stichting boog.)
==== [[Sint-Donatuspark]] ====
Ten zuiden van de [[Sint-Michielskerk (Leuven)|Sint-Michielskerk]], tussen de Naamsestraat en de Tiensestraat, herbergt het [[Sint-Donatuspark]](alias stadspark) twee torens en een muurfragment van ongeveer 135 m lang en 3 m hoog1. Deze resten zijn sinds 1 maart 1978(1) geklasseerd als monument en werden in 2015 gerestaureerd.
Deze torens hebben ook, net als die van de Handbooghof en universitaire ziekenhuizen, afwisselende banden van licht en bruin zandsteen, die prominenter zijn op de oostelijke toren.
Op de westelijke toren zijn de overblijfselen te zien van een raam met [[Negblok|negblokken]] en een [[Monolitisch|monolithische]] [[latei]] met een bolsterboog (of deur) van ijzerzandsteen.
Op beide torens zijn ook [[Schietgat|schietgaten]] zichtbaar.
(Gordijn en westtoren.
Westertoren.
Raam en boogschutter.
Oost-Toren)
<br />
== Bibliografie ==
Edward Van Even, ''Louvain dans le passé & le présent'', uitgeverij Auguste Fonteyn, 1895<br />
| |||