Paus Johannes XXIII: verschil tussen versies

| paus = 1958–19631958 – 1963

Angelo Giuseppe Roncalli was het vierde kind van de dertien kinderen van Giovanni Battista Roncalli (1854-1935) en Marianna Giulia Mazzolla (1854-1939). Heel zijn leven heeft hij veel van zijn moeder gehouden, hoewel hun relatie niet zonder fricties was.<ref> Hebblethwaite, p. 42 e.aet al.</ref> Zijn vader was landarbeider. Als vaderfiguur werd hij overschaduwd door zijn ongehuwde belezen oudoom Zaverio Roncalli, "Barba", die vooral op de religieuze ontwikkeling van zijn achterneef veel invloed had, en later door [[pastoor]] Rebuzzini.<ref> Hebblethwaite, pagp. 24</ref> Op 13 februari 1889 werd hij [[Vormsel|gevormd]] en twee weken later deed hij zijn [[Eerste Heilige Communie]] . Meteen schreef hij zich (en de andere kinderen) in voor het [[Apostolaat des Gebeds]]. De [[pastoor|dorpspastoor]] van Sotto il Monte onderkende de bijzondere intelligentie van Angelo en liet hem – tegen de zin van diens vader, die zijn zoon liever zag bijdragen aan het gezinsinkomen – in zijn vrije tijd [[Latijn]] leren. Met financiële hulp van een oom ging hij vervolgens naar het [[kleinseminarie]] van Bergamo (1892-1895). Daarna naar het [[Grootseminariegrootseminarie]] daaraldaar (1895-1900). Als priesterstudent[[priester]]student kreeg hij in 1901 een [[beurs (geldsom)|beurs]] voor verdere studie in [[Rome (stad)|Rome]], aan het Romeins Seminarieseminarie het [[Apollinare]]. Roncalli specialiseerde zich in de kerkgeschiedenis. Op [[30 november]] van dat jaar begon hij zijn jaar militaire dienstplicht in de [[Umberto I van Italië|Umberto I]]-kazerne in Bergamo. Hij schrok van gedrag en taal van zijn medesoldaten. Bracht het desondanks tot [[sergeant]] .Hij werd in 1903 tot [[diaken]] [[wijding|gewijd]] en in 1904 promoveerde hij in de [[theologie]].

Op [[10 augustus]] [[1904]] werd hij tot priester [[wijding|gewijd]]. Hij werd [[secretaris]] van [[Giacomo Radini-Tedeschi]], de net benoemde nieuwe [[bisschop]] van Bergamo, en [[Onderwijzeronderwijzer|doceerde]] kerkgeschiedenis aan het seminarie aldaar. Met Radini maakte hij verschillende buitenlandse reizen, waaronder naar [[Palestina (regio)|Palestina]]. Samen met Radini zette Roncalli zich in voor de verbetering van de positie van textielarbeiders in [[Ranica]]. De textielarbeiders aldaar werden zwaar onderbetaald, en waren – nadat ze al maandenlang geen loon meer gekregen hadden – in september 1909 in staking gegaan. Veel stakers werden door de politie opgepakt, maar de staking hield stand. Radini-Tedeschi en zijn secretaris, Roncalli, waren [[solidariteit (begrip)|solidair]] met de stakers, zowel in geschrift als in daad. Zo schonk Radini zijn [[bisschopsring]] ter verkoop aan de stakingsleiding, toen de stakingskas leeg geraakt was. Roncalli bezocht gevangengenomen stakers. Toen hij op het politiebureau van Ranica een vrouw ontmoette die daar samen met haar baby gevangen was gezet, gaf deze vrouw hem de baby, die de onthutste Roncalli vervolgens meenam naar het bisschoppelijk paleis.<ref>Freddy Derwahl, Johannes XXXIII. Ein Leben für den Frieden. München, 2004. ISBN 3-629-02100-X, 42-44, de geschiedenis met de baby: 44</ref>

In Bergamo schreef hij een aantal werken over enkele Italiaanse figuren uit de [[Contrareformatie|Katholieke Reformatie]]: [[kardinaal (geestelijke)|kardinaal]] [[Cesare Baronio]] en [[aartsbisschop]] [[Carolus Borromeus]]. In 1911 werd hij lid van de door [[Monseigneur|Mgr.]] Radini-Tedeschi gestichte [[Congregatie (kloostergemeenschap)|Congregatie]] van de Priesterspriestercongregatie van het Heilig Hart<!--[[Heilig Hartvan Jezus]] dit is een dp, en deze link is sowieso heel raar hier-->{{dpweg}}. Reizen onderneemtondernam hij naar [[Zwitserland]], [[Oostenrijk]], [[Polen]] en [[Hongarije]].

Op 20 augustus overleed [[paus Pius X]], en twee dagen later diens bisschop Mgr. Radini-Tedeschi. Dit betekende een groot verlies voor hem. Bovendien raakte Roncalli zijn positie als secretaris vervolgens kwijt.

Op voordracht van de Nederlandse[[Nederland]]se kardinaal [[Willem Marinus van Rossum|kardinaal van Rossum]] benoemde [[paus Benedictus XV]] hem in 1921 tot landelijk directeur voor Italië bij de [[Congregatie (kloostergemeenschap)|Congregatie]] van de [[Congregatie voor de Evangelisatie van de Volkeren|Propaganda Fide]]. Als lid van de Centrale Raad voor de Pauselijke Missiewerken bracht hij in die tijd onder andere een bezoek aan [[Nederland]]. Nu maakte hij deel uit van de Romeinse Curie.

Angelo Roncalli werd op 3 maart [[1925]] door Paus Pius XI benoemd tot [[apostolisch visitator]] voor [[Bulgarije]]. Zestien dagen later volgde zijn [[bisschop]]swijdingbisschopswijding door [[Giovanni Tacci Porcelli|Giovanni kardinaal Tacci Porcelli]] en werd hij [[titulair bisschop|titulair aartsbisschop]] van [[Areópoli]]. Diplomatiek en liefdevol opererend probeerde hij de betrekkingen met de [[Bulgaarse Orthodoxe Kerk]] te verbeteren.

Toen hij op 28 oktober 1958 na een [[conclaaf]] van 1958|conclaaf van vier dagen]] op 77-jarige leeftijd tot paus gekozen werd, beschouwde men hem vanwege zijn vrij hoge leeftijd als "[[tussenpaus]]".<ref>{{fr}}[[Paul Poupard|Poupard,Paul P.Joseph Jean Poupard]] (1980), ''Le Pape'', [[Que sais-je ?]], [[PUF]]</ref> Overigens moet hierbij worden bedacht dat de kardinalen die in [[conclaaf]] bijeengekomen waren allemaal relatief oud waren. Van de 53 aanwezigen kardinalen waren er 24 ouder dan Roncalli. Paus Pius XII had tijdens zijn nochtans lange [[pontificaat]] slechts twee [[consistorie]]s gehouden, en ten gevolge daarvan was het [[College van Kardinalen]] klein en waren de leden ervan bijna allemaal behoorlijk op leeftijd. Op 4 november volgde zijn [[pauskroning]]. We weten wat de reden is van de naamkeuze van deze paus, omdat hij zich hierover zelf, meteen na de verkiezing, heeft uitgelaten:

<blockquote>''Ik zal Johannes heten. Deze naam is me dierbaar, omdat het de naam is van mijn vader. Hij is dierbaar ook omdat het de naam is van de nederige parochie, waar ik werd gedoopt. Het is de plechtige naam van ontelbare kathedralen, verspreid over de gehele wereld, en in de eerste plaats van de gezegende en heilige [[Sint-Jan van Lateranen|basiliek van Sint-Jan van Lateranen]], onze kathedraal. Het is de naam die in de lange lijst van pausen het meest gebruikt is. Inderdaad, er zijn tweeëntwintig - zonder enige twijfel - legitieme pausen geweest, die Johannes genaamd waren. Bijna allemaal hadden ze een kortdurendkort pontificaat. Ik heb ervoor gekozen om de nederigheid van mijn eigen naam te schutten achter deze schitterende opeenvolging van Pontifices. Was het niet Marcus, de Evangelist, de glorie en beschermer van mijn geliefde Venetië, die door Petrus, de prins van de apostelen en de eerste bisschop van Rome, geliefd werd als zijn eigen zoon en door hem Johannes werd genoemd? Ik hou van de naam Johannes, dierbaar voor mij als de gehele Kerk, omdat hij gedragen werd door twee mannen die Christus het meest nabij waren,: Johannes de Doper en Johannes de Evangelist.''<ref>{{en}}[[Francis A. Burkle-Young]], Passing the keys: Modern cardinals, conclaves and the election of the next pope, New York, Oxford, 1999 ISBN 1-56833-130-4, p. 115-116</ref></blockquote>

Johannes XXIII deed verschillendeverscheidene verrassende dingen. Zo liet hij op 27 maart 1959 een decreet uitgaan waarin een deel van de [[Goede Vrijdag]][[liturgie]] werd veranderd. Eeuwenlang was er gebeden "pro perfidaeis judaeis", dat "voor de ongelovige joden" betekent, maar een bijbetekenis van trouweloos had gekregen. Vanaf nu werd er gewoon "voor de joden" gebeden.<ref>LAPIDE P., De laatste drie pausen en de joden, Nederlands Uitgeverscentrum N.V., Hilversum, 1967, blz. 296</ref>

Tot algemene verrassing<ref>{{fr}}[[Yves Bruley|Bruley]] (2004), ''L'histoire du Catholicisme'', Que sais-je ?, PUF</ref> riep hij op 25 januari 1959 het [[Tweede Vaticaans Concilie]] bijeen, dat tot vele veranderingen in de Katholieke Kerk zou leiden. Johannes XXIII riep het concilie uit vanuit het verlangen tot "[[aggiornamento]]", wat 'bij de tijd brengen' betekent.

Minder bekend is de [[Apostolischeapostolische constitutie]] ''[[Veterum Sapientia]]'' (ter bevordering van de studie van de [[Latijn|Latijnse taal]], 22 februari 1962),<ref>[http://www.rkdocumenten.nl/index.php?documentid=215 Veterum Sapientia]</ref> waarin Johannes XXIII met het oog op toenemende [[experiment]]en met de volkstaal in de katholieke liturgie, die toen nog uitsluitend in het Latijn werd gevierd, erop aandrong het Latijn en de gebruiken te behouden. Verder wordt in deze constitutie opgeroepen tot een grondige studie van het Latijn, [[Grieks]] en [[Hebreeuws]] tijdens de [[seminarie|priesteropleidingen]] in de verschillendeverscheidene bisdommen.

In 1963 werd onder zijn toeziend oog (televisieverbinding met de [[aula]] ) door de concilievaders de constitutie over de liturgie [[Sacrosanctum Concilium]] opgesteld en goedgekeurd. Met gebruik making van inzichten van liturgie- ,taal- en geschiedwetenschap moest de liturgie worden ontdaan van allerlei in de eeuwen gegroeide aanslibsels, verdubbelingen en monarchale rituelen. Naast het [[Latijn]] (ooit zelf een volkstaal) moest pastoraal gebruik gemaakt worden van de verschillendeverscheidene levende volkstalen. Er kwam een driejarig lezingenrooster voor de zondagsmis, zodat de gelovigen zoveel mogelijk het Woord Gods konden vernemen. De goed voor te bereiden [[homilie]] (over de lezingen) werd opnieuw ingevoerd: de mis(viering) werd één geheel. In veel Westerse landen werd een voorschot genomen op deze noodzakelijke vernieuwing. Dit leidde tot allerlei experimenten. Voor de een een goede zaak, voor de ander een aanslag op het heilige.

* Er heeft ook een andere [[Tegenpaustegenpaus Johannes XXIII|Johannes XXIII]] bestaan. Hij was een [[tegenpaus]] tijdens het [[Concilie van Konstanz]] van 1414 tot 1418, dat een einde moest maken aan het [[Westers Schisma]]. Deze tegenpaus werd echter nooit door de Katholieke Kerk erkend, en daarom kon Roncalli zich later ook zo noemen.