Narva (Estland): verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
→‎Naslagwerk: Sjabloon Navigatie provincie Ida-Virumaa toegevoegd.
Kwaremont (overleg | bijdragen)
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 29:
Narva is een belangrijke industriestad met een hoofdzakelijk Russischtalige bevolking: de stad kan worden beschouwd als het centrum van Estlands Russische minderheid. De industrie van de stad kwam in de [[19e eeuw|negentiende eeuw]] tot bloei: de belangrijke [[textielfabriek]] ''Kreenholm'' bestaat sinds [[1857]] en is genoemd naar een eilandje in de rivier.
 
De rivier vormt de grens met [[Rusland]]: aan de overzijde ligt [[Ivangorod]]. Aan weerszijden ligt een [[fort (vesting)|fort]]. Dat van Narva heet de [[Hermansburcht]] (''Hermanni linnus'') en is in zijn huidige vorm door de [[Zweden]] gebouwd. Tussen de twee kastelen ligt de Vriendschapsbrug. Aan de Europese kant wappert de Europese Unie-vlag en aan de Russische zijde de vlag van Rusland.
 
==geschiedenis==
DeIn stad1171 werdwordt in [[1171]]Narva voor het eerst genoemd. enIn 1302 kreeg inde [[1345]]plaats stadsrechten van de Deense koning [[Waldemar IV van Denemarken|Waldemar IV Atterdag]]. Omdat de Denen moeite hadden met het handhaven van hun gezag, verkochten zij in 1346 de stad en overig Estland aan de ridders van de [[Duitse Orde]], die er de burcht Hermannsfeste aanlegden. De Russen bouwden in 1492 aan de andere zijde van de grensrivier, die Estland van het vorstendom [[Novgorod]] scheidde, ook een vesting onder de naam Iwangorod. Vanuit deze uitgangspositie begon een oorlog die ten doel had [[Estland]] onder het gezag van Russische vorsten te brengen. In de [[Lijflandse Oorlog]] (1558-1583) veroverde het Russische leger van [[Ivan IV van Rusland|Ivan de Verschrikkelijke]] Narva in het eerste oorlogsjaar.<ref name="JWV">Veluwenkamp, blz 16-17</ref> Rusland kreeg hiermee voor de eerste keer in haar bestaan een [[Oostzee]]haven., Dein handel bloeide op en Narva was een centrale schakel tussen West-Europa en Rusland1358. In de jaren 60 van de 16e eeuw deden honderden handelsschepen per jaar de haven aan.<ref name="JWV" /> Kooplieden uit [[Lübeck]], Engeland, de Nederlanden en Frankrijk deden er zaken. Belangrijke exportproducten waren [[Bont (huid)|bont]], was, [[Talk (mineraal)|talk]], huiden, vlas en [[hennep]]; geïmporteerd werd goud en zilver, metaalwaren en oorlogsmaterieel, linnen en zijde, zout, haring en wijn.<ref name="JWV" /> Rond 1570 begonnen de Zweden een zeeblokkade om de Russische macht te verzwakken, en de handel daalde sterk. In 1581 heroverdekreeg Zweden deNarva stadvast enin Ruslandhanden werd weerRusland afgesneden van West-Europa.<ref name="JWV" />
 
In de [[Grote Noordse Oorlog]] kwamen de Russen in 1704 opnieuw in het bezit van stad en vesting. En in 1721 werd in het [[Verdrag van Nystad]] dat een definitieve annexatie van de Baltische provincies voor de komende twee eeuwen. Narva was een handelsstad en ontwikkelde zich in de 19de eeuw ook tot een centrum voor de textielindustrie. De bevolking was samengesteld uit een meerderheid van Esten en een minderheid van Russen, terwijl de hogere burgerij deels uit [[Baltische Duitsers]] bestond.
Onder Zweeds bewind beleefde Narva in de [[18e eeuw|achttiende eeuw]] zijn bloeiperiode: de stad werd de "barokke parel van de Oostzee". In 1700 dienden de Zweden bij Narva de troepen van tsaar [[Peter de Grote]] een grote nederlaag toe (de [[Slag bij Narva (1700)|slag bij Narva]] in de [[Grote Noordse Oorlog]]), maar in 1704 kwam de stad alsnog aan Rusland. In de [[Tweede Wereldoorlog]] werd Narva vrijwel geheel verwoest. Het Raadhuis vormt naast de fortificaties een uitzondering.
Na het uitroepen en erkennen van de nationale onafhankelijkheid in 1920 kwam de stad weer aan de staatsgrens te liggen, tot 1940, toen [[Estland]] door de Sovjet-Unie geannexeerd werd. In 1944 werd na enkele jaren Duitse bezetting de [[Sovjet-republiek Estland]] opgericht. Inmiddels was de stad zwaar verwoest en een groot deel van de bevolking werd nu gedeporteerd en vervangen door Sovjetburgers uit alle delen van de Unie. Russisch werd de taal van bestuur en onderwijs.
Veel Russen zijn na de in 1991 hernieuwde onafhankelijkheid vertrokken uit Estland maar minder uit Narva waar een zeer grote meerderheid van de bewoners, ook in de wijde omgeving, nog steeds Russisch is.
 
== Geborengeboren in Narva ==
In de directe omgeving van Narva ligt de badplaats [[Narva-Jõesuu (stad)|Narva-Jõesuu]] aan de [[Finse Golf]]. Zuidelijk van Narva bevindt zich sinds [[1955]] een [[stuwmeer]], dat grotendeels op Russisch grondgebied ligt en dat [[Sint-Petersburg]] van stroom voorziet.
<!-- RANGSCHIKKING NAAR GEBOORTEJAAR -->
 
* Friedrich von Smitt (1787–1865), historicus aan universiteiten in Rusland
* Napoléon Peltzer (1802–1889), oprichter van de textielindustrie in het Russische Rijk
* Johann Ludwig Werder (1808–1885), oprichter van de machineindustrie in [[Neurenberg]]
* Alexei Schachmatow (1864–1920), taalwetenschapper aan Russische universiteiten
* [[Alexander Ritter]] (1833-1896), Duitscomponist en dirigent enin componistDuitsland
* Raimund Kull (1882–1942), componist en dirigent in Rusland en Estland
* Adolf Szyszko-Bohusz (1883–1948), architect van regeringsgebouwen van de nieuwe republiek [[Polen]] na 1919
* [[Paul Keres]] (1916–1975), internationaal schaakmeester
* Paul Felix Schmidt (1916–1984), internationaal schaakmeester
* Nils Ferberg (1931–2017), [[SPD]]-politicus in Duitsland
* [[Valeri Karpin]] (1969), Russisch voetballer in Rusland
* [[Jevgeni Novikov (voetballer)|Jevgeni Novikov]] (1980), Estisch voetballer in Estland
 
== omgeving ==
In de directe omgeving van Narva ligt de badplaats [[Narva-Jõesuu (stad)|Narva-Jõesuu]] aan de [[Finse Golf]]. Zuidelijk van Narva bevindt zich sinds [[1955]] een [[stuwmeer]], dat grotendeels op Russisch grondgebied ligt en dat [[Sint-Petersburg]] van stroom voorziet. Dit noordoostelijke deel van Estland is de voormalige Sovjet-industrie sterk verouderd, deels gesloten, en de werkloosheid zeer hoog.
 
[[Bestand:Map Estonia - Narva linn.png|thumb|left|400px|De gemeente met omliggende gemeenten]]
{{Clearleft}}
 
== Geboren in Narva==
<!-- RANGSCHIKKING NAAR GEBOORTEJAAR -->
* [[Alexander Ritter]] (1833-1896), Duits dirigent en componist
* [[Paul Keres]] (1916-1975), Estisch schaker
* [[Valeri Karpin]] (1969), Russisch voetballer
* [[Jevgeni Novikov (voetballer)|Jevgeni Novikov]] (1980), Estisch voetballer
 
== Naslagwerk ==