Wikipedia

Jim Crow-wetten: verschil tussen versies

Interactief door geschiedenis bladeren
← Oudere bewerkingNieuwere bewerking →
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
VisueelWikitekst
Geen bewerkingssamenvatting
Regel 1:
[[Bestand:ColoredDrinking.jpg|thumb|200px|Zwarte-Amerikanen dienden ergens anders te gaan drinken dan Witte-Amerikanen.]]
Met de '''Jim Crow-wetten''' wordtworden verwezende naarwetten hetbedoeld geheeldie van[[rassenscheiding]] wettenoplegden op lokaal en deelstaatsniveau in de [[Verenigde Staten|Verenigde Staten van Amerika]]. dieDeze [[rassenscheiding]] legaliseerden na [[1890]]wetgeving, metdaterend namevan inna de periode van [[ZuidelijkeReconstructie (Verenigde Staten)|zuidelijke statenReconstructie]]. Deze wetgeving(Wederopbouw), was er vooral op gericht [[Afro-Amerikanen|zwarte Amerikanen]] gescheiden te houdenscheiden van de blanke burgers, bijvoorbeeldin doorde middelpublieke vaninstellingen aparteen restaurants,hen parkenhun endoor [[openbaarde vervoer]]grondwet gegarandeerde stemrecht te onthouden. RacistischeDeze wetgevingwetten vankwamen vlak nain de voormalige [[AmerikaanseGeconfedereerde BurgeroorlogStaten van Amerika|geconfedereerde staten]] wordttot stand vanaf 1880, die toen gedomineerd werden door de [[BlackDemocraten Codes(Verenigde Staten)|zuidelijke blanke Democraten]] genoemden hielden stand tot in 1965.
 
''Jim Crow-wet'' is een verwijzing naar de ''minachtende'' [[karikatuur]] van [[Jim Crow (personage)|Jim Crow, een hinkende zwarte slaaf]], door de beroemde 19de eeuwse blanke [[acteur]] ''Daddy Rice''. De uitdrukking "Jim Crow-wetten" werd voor het eerst gebruikt in 1892. Het dagblad [[The New York Times]] plaatste die toen in de titel van een [[Artikel (redactioneel)|artikel]] over het streven naar gescheiden [[Treinwagon|treinwagons]] in de zuidelijke staat [[Louisiana (staat)|Louisiana]].
 
Alhoewel de [[Grondwet van de Verenigde Staten|Constitutie van de Verenigde Staten]] vanaf 1870 geen discriminatie op basis van kleur of ras meer toestond dekte het [[Federale Hooggerechtshof van de Verenigde Staten|Federale Hooggerechtshof]] in [[Washington D.C.]] ''formeel'' deze ontwikkeling, zolang de staten maar zorgden voor [[Organisatie|faciliteiten]] onder de noemer ''"separate but equal"'' (gescheiden maar gelijk). Voorzieningen voor zwarte Amerikanen waren in de regel duidelijk van een lagere kwaliteit en meestal ''ondergefinancierd'', vergeleken met die voor blanke medeburgers, soms waren er zelfs helemaal geen voorzieningen. Eerdere [[racistische]] wetgeving, daterend van onmiddellijk na de [[Amerikaanse Burgeroorlog]] (1861 - 1865), staat bekend als de [[Black Codes]], maar de principes van deze wetten herleefden in de Jim Crow-wetgeving, twintig jaar later.
 
[[Openbaar onderwijs]] was in de [[Zuidelijke Staten]] reeds gescheiden sinds de [[Amerikaanse Burgeroorlog|Burgeroorlog]]. Dit werd later uitgebreid naar diverse [[Overheidsinstelling|overheidsvoorzieningen]] en naar transport, eerst in [[treinen]], later in [[bussen]]. Jim Crow-wetten, die in [[Florida (staat)|Florida]] zelfs deel uitmaakten van de grondwet van deze staat, regelden segregatie in [[openbare scholen]], [[Publieke ruimte|publieke ruimten]] en [[openbaar vervoer]]. Er kwamen ook gescheiden [[Toilet|toiletten]], [[restaurants]] en [[Fontein|drinkwaterfonteinen]] voor [[blanken]] en [[zwarten]].
 
Deze wetgeving [[Institutionalisering|institutionaliseerde]] de economische, opleidings- en sociale ongelijkheid op basis van [[huidskleur]]. Segregatie door wetgeving bestond vooral in het zuiden van de VS, de discriminatie in het Noorden was in zijn algemeenheid niet zo ''formeel'', maar evengoed ''reëel'': segregatie op de [[woningmarkt]] door privé-afspraken in [[Woonwijk|woonwijken]], praktijken bij het toestaan van [[Lening|leningen]] door de [[Bank (financiële instelling)|bankwereld]], [[discriminatie]] op en rond de [[werkvloer]], waarbij ook racistische [[Begrip|opvattingen]] van bepaalde [[vakbonden]] bepalend waren. [[Woodrow Wilson|President Woodrow Wilson]] (1913 - 1921), zelf een zuidelijke Democraat, begon op vraag van zijn kabinet in 1913 aan de segregatie van de federale arbeidsplaatsen.
 
Het Amerikaanse leger was altijd al [[Racisme|raciaal]] gesegregeerd geweest, vanaf haar oprichting tijdens de [[Amerikaanse Revolutie]] (1765 - 1783) tot de uitvaardiging door [[Harry Truman|president Truman]] van zijn ''Executive Order 9981'' na de [[Tweede Wereldoorlog]], in 1948. De laatste ''formele'' vormen van [[rassenscheiding]] in het leger verdwenen aan het einde van de [[Koreaanse Oorlog]] (1950 - 1954).
 
==19e eeuw==
Na de beëindiging van de burgeroorlog in [[1865]] kondigde de federale overheid een periode van [[Reconstructie (Verenigde Staten)|Reconstructie]] af. Een aantal zuidelijke staten introduceerde hierop wetten, die te boek staan als de [[Black Codes]]. Deze wetgeving beperkte de [[burgerrechten]] van Afro-Amerikanen, met name van voormalige [[slavernij|slaven]]. Tijdens deze periode probeerde de federale overheid de rechten van Afro-Amerikanen, die warenwerden vastgelegd in het 13e13de, 14e14de en 15e15de amendement van de [[Grondwet van de Verenigde Staten|Amerikaanse Grondwet]] te waarborgen. Deze amendementen verboden [[slavernij]] en [[discriminatie]] en verplichtten deelstaten om zwarten als de gelijken van blanken te behandelen. Eenen aantalmaakten zuidelijkevoorlopig stateneen introduceerdeeinde hieropaan wettende diediscriminatie te boek staan alsdoor de [[Black Codes]]; deze regelgeving beperkte de [[burgerrechten]] van Afro-Amerikanen, met name voormalige [[slavernij|slaven]].
 
De [[Reconstructie (Verenigde Staten)|Wederopbouw]] door de federale overheid eindigde in 1877 met het terugtrekken van de meeste federale bezettingstroepen uit de Zuidelijke Staten, waarna een [[Revanchisme|revanchistische]] [[Elite|blanke elite]] een aantal wetten tot stand bracht die discriminatie door zowel de lokale overheid als burgers opnieuw legaliseerde.
De wederopbouw door de overheid eindigde in [[1877]], waarna een opstandige blanke elite een aantal wetten aannam die discriminatie door zowel de lokale overheid als burgers legaliseerde. Deze wetten werden al gauw bekend als de Jim Crow-wetten, genoemd naar een parodiërend lied in een [[minstrel show]] over [[Jim Crow (personage)|Jim Crow]], een onopgeleide zwarte man. Men is het er niet over eens welke periode de Jim Crow-wetten precies beslaan, maar over het algemeen wordt een tijdvak aangewezen vanaf [[1890]] (toen in [[New Orleans (stad)|New Orleans]] gescheiden treinvervoer werd ingevoerd) tot [[1915]], toen vrijwel alle zuidelijke staten de in de wederopbouw verworven vrijheden van de zwarten hadden teruggedraaid. Niet alleen vervoer en uitgaansgelegenheden werden beperkt, ook moesten veel Afro-Amerikanen een alfabetisme-test afleggen voordat ze mochten [[stemrecht|stemmen]]; een veelgebruikte test was om hen de complete [[grondwet]] en de ''[[Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring]]'' uit hun hoofd te laten opzeggen. Men schat dat van de 181.000 zwarten in [[Alabama]] in [[1900]] slechts 3000 het stemrecht hadden.
 
Afro-Amerikanen moesten -bijvoorbeeld- geregeld een [[alfabetisme]]-test afleggen voordat ze geregistreerd werden om te mogen [[stemrecht|stemmen]]. Een veelgebruikte voorwaarde was om de complete [[grondwet]] en de ''[[Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring]]'' uit het hoofd te moeten opzeggen. Men schat dat van de 181.000 zwarten in [[Alabama]] in 1900 slechts 3000 hun stemrecht mochten uitoefenen.
Het [[Hooggerechtshof (Verenigde Staten)|Federale Hooggerechtshof van de Verenigde Staten]] in [[Washington D.C.]] besliste zowel in [[1883]] als in [[1896]] dat de federale overheid niet het recht had om discriminerende wetgeving te verbieden, zolang de staten zorgden voor faciliteiten onder de noemer "separate but equal" (gescheiden maar gelijk).▼
 
Deze wetten werden algemeen bekend als de ''Jim Crow-wetten''. Men is het er niet helemaal over eens welke periode de Jim Crow-wetten precies beslaan, maar over het algemeen wordt een tijdvak aangewezen vanaf 1880 tot in de jaren 60 van de 20ste eeuw, toen vrijwel alle zuidelijke staten de in de [[Reconstructie (Verenigde Staten)|Wederopbouw]] verworven vrijheden van de zwarten reeds lang hadden teruggedraaid en federale wetgeving daar eindelijk paal en perk aan stelde.
 
▲Het [[Hooggerechtshof (Verenigde Staten)|Federale Hooggerechtshof van de Verenigde Staten]] inbesliste [[Washington D.C.]] beslisteechter zowel in [[1883]] als in [[1896]] dat de federale overheid niet het recht had om discriminerende wetgeving te verbieden, zolang de staten zorgden voor dubbele faciliteiten onder de noemer ''"separate but equal"'' (gescheiden maar gelijk).
 
==20e eeuw==
Vanaf het tweede decennium van de [[20e eeuw]] begon het Hooggerechtshof steeds vaker Jim Crow-wetten ongrondwettelijk te verklaren. In [[1915]] besliste een meerderheid in ''[[Guinn vs. de Verenigde Staten]]'' dat een wet die sommige zwarten pertinent het stemrecht onthield in [[Oklahoma]] ongeldig was; desondanks konden veel zwarten in het zuiden niet stemmen tot de [[1950|jaren '50]] en [[1960|'60]]. In de zaak ''[[Buchanan vs. Warley]]'' ([[1917]]) bepaalde het hof dat men in [[Kentucky]] niet het recht had om gesegregeerde woonfaciliteiten verplicht te maken. Het echte vonnis dat rassenscheiding een schending vormde van de grondwet kwam in [[1954]] in ''[[Brown vs. Board of Education]]'', toen men bepaalde dat segregatie op openbare scholen afgeschaft moest worden. Samen met de zaken ''[[NAACP vs. Alabama]]'' en ''[[Boynton vs. Virginia]]'' in respectievelijk [[1958]] en [[1960]] werd de discriminatie van dedoor Jim Crow-wetten steeds verder afgebouwd.
 
De Jim Crow-wetten werden overal onwettig met de invoering van de [[Civil Rights Act of 1964]] (CRA). In werking getreden op 2 juli 1964, was CRA een mijlpaal in de federale wetgeving van de Verenigde Staten die de belangrijkste vormen van discriminatie van Afro-Amerikanen en vrouwen verbood, met inbegrip van [[rassensegregatie]]. De wet maakte een einde aan de ongelijke eisen voor [[kiezersregistratie]] en aan rassenscheiding op alle scholen, op het werk en door publieke diensten.
 
De [[Voting Rights Act]] (VRA) van 1965 is een mijlpaal in de federale wetgeving in de Verenigde Staten die rassendiscriminatie bij het stemmen verbiedt. De wet trad in werking na ondertekening door [[Lyndon B. Johnson|President Lyndon B. Johnson]] op 6 augustus 1965, en het Congres veranderde later de VRA vijf keer met amendementen om zijn bescherming uit te breiden. De wet was ontworpen om de stemrechten ook praktisch te garanderen, die formeel gezien reeds gewaarborgd werden door het [[Veertiende amendement van de grondwet van de Verenigde Staten|veertiende]] en [[Amendement|vijftiende amendement]] van de [[grondwet van de Verenigde Staten]]. Zo verzekerde de Voting Rights Act het recht om te stemmen voor raciale minderheden in het hele land, vooral in het zuiden. Volgens het [[United States Department of Justice]] wordt deze wet beschouwd als het meest effectieve stuk federale burgerrechtenwetgeving dat ooit in het land is aangenomen. Voorafgaand aan deze wetten waren in veel zuidoostelijke staten boycots en demonstraties gehouden door de [[burgerrechtenbeweging]], gestimuleerd door mensen als [[Rosa Parks]] en [[Martin Luther King|Martin Luther King jr.]]
De Jim Crow-wetten werden overal onwettig met de invoering van de [[Civil Rights Act of 1964]], die bepaalde dat discriminatie in openbare gelegenheden zoals restaurants, hotels en winkels verboden was, maar ook op particuliere scholen. Voorafgaand aan de wet waren in veel zuidoostelijke staten boycots en demonstraties gehouden door de [[burgerrechten]]beweging, gestimuleerd door mensen als [[Rosa Parks]] en [[Martin Luther King|Martin Luther King jr.]]
 
==Gerelateerde onderwerpen==
Overgenomen van "https://nl.wikipedia.org/wiki/Jim_Crow-wetten"