|
| maxsnelheid = 70
| topsnelheid = 80
| routekaartnaam = Routekaart (incl. [[Noord/Zuidlijn]])
| routekaart = AmsterdamMetroWashingtonStyle.svg
}}
Pas bij de planning van de [[Noord/Zuidlijn]] wordt het woord "metro" weer gebruikt, al stemde bij een referendum in 1997 een meerderheid van de kiezers tegen de aanleg. De opkomst was echter niet hoog genoeg om het project daadwerkelijk te verwerpen.
Op 14 oktober [[2007]] was het dertig jaar geleden dat de eerste metro in Amsterdam in gebruik werd genomen. Ter gelegenheid hiervan was van 8 december 2007 tot 4 februari 2008 in de [[Openbare Bibliotheek Amsterdam|Openbare Bibliotheek]] aan het [[Oosterdok]] de 'Expositie 30 jaar metro' te zien.<ref>[https://web.archive.org/web/20090224112650/http://amsterdam.nl/?ActItmIdt=99883 Expositie 30 jaar metro in de Openbare Bibliotheek Amsterdam]</ref>
== Lijnen ==
Momenteel bestaat de Amsterdamse metro uit viervijf lijnen: de [[Metrolijn 54|Geinlijn]] en [[Metrolijn 53|Gaasperplaslijn]] (samen ook wel [[Oostlijn]] genoemd), de [[Metro/sneltramlijn 51|Amstelveenlijn]] en, de [[Metrolijn 50|Ringlijn]]. Daarnaast is eren de op 22 juli 2018 in gebruik te nemen [[Metrolijn 52|Noord/Zuidlijn]]. In totaal zijn er 5258 stations: 3339 metrostations en 19 sneltramstations. Met de opening van de Noord/Zuidlijn komen er nog 6 stations bij.
De vijf lijnen van de Amsterdamse metro (incl. Noord/Zuidlijn) kennen ieder een eigen nummer en kleur. De combinatie van nummer en kleur wordt ook gebruikt op de lijnenkaarten en op de bewegwijzering. Op de bestemmingsborden op de metro's wordt alleen het nummer gebruikt.
{| class="wikitable" style="font-size:85%;"
{{Zie hoofdartikel|metrolijn 50}}
[[Bestand:Amsterdam Metro Kaart 001.png|thumb|Lijnennet van de Amsterdamse metro sinds de ingebruikname van lijn 50]]
De op 1 juni 1997 geopende [[metrolijn 50|Ringlijn 50]] (Gein – [[Isolatorweg (metrostation)|Isolatorweg]]) is volledig op dijken en viaducten gebouwd, en heeft geen [[gelijkvloerse kruising]]en. De lijn werd aanvankelijk om politieke redenen "Ringsneltram" genoemd, maar sinds de opening wordt de Ringlijn als "metro" aangeduid. Vanwege deze politieke keuze moest de sneltrambreedte van 2,65 [[meter]] worden toegepast; de breedte die ook op de Amstelveenlijn werd gebruikt. Ook de nieuwe "trams" (serie M4 / S3) kregen wegklapbare treeplanken om op bestaande stations de ruimte tussen wagon en perron te overbruggen. Lijn 50 bleek echter enorm populair, en al snel konden de "sneltrams" het vervoersaanbod niet alleen aan. Omdat de gemeente Amsterdam geen zin had weer nieuwe voertuigen te kopen voor de net in gebruik genomen lijn werd ervoor gekozen om in [[2000]] van de perrons tussen [[Amstelveenseweg (metrostation)|Amstelveenseweg]] en Isolatorweg aan weerszijden een strook van circa 15 centimeter af te zagen, waardoor ook het oudere materieel (series M1, M2 en M3) dat op de Oostlijn dienstdoet, de Ringlijn kon berijden. Tijdens de bouw van de stations was met een dergelijke operatie al rekening gehouden.
=== Noord/Zuidlijn ===
{{Zie hoofdartikel|Noord/Zuidlijn}}
[[Bestand:2011-05-12 Startschacht Damrak.jpg|thumb|Begin van beide boortunnels van de in aanbouw zijnde Noord/Zuidlijn in de startschacht onder het Damrak]]
VoorDe deop 21 juli 2018 geopende en sinds [[2003]]22 injuli aanlegofficieel zijnderijdende [[Noord/Zuidlijn]] van [[Amsterdam-Noord]] via [[station Amsterdam Centraal|Centraal Station]] naar de [[Zuidas (Amsterdam)|Zuidas]] isheeft het lijnnummer 52 voorzien. De lijn wordtis 9,7 kilometer lang en telt acht stations. In Amsterdam-Noord wordtis het eindpunt station Noord, vlak bij het Buikslotermeerplein. In het zuiden Station Zuid bij de in aanbouw zijnde Zuidas. Sinds 2009 werd eind 2017 aangehouden als openingsdatum, maar als gevolg van nieuwe tegenslagen in de afbouwfase is de opening opnieuw uitgesteld met negen maanden. In juli 2016 is de opening door de gemeente Amsterdam vastgesteld op 22 juli 2018.<ref>[http://www.parool.nl/amsterdam/noord-zuidlijn-gaat-pas-rijden-in-2018~a4336085/ Noord/Zuidlijn gaat pas rijden in 2018], www.parool.nl; 8 juli 2016.</ref>.
==== Zuidas snijdt Amstelveenlijn af ====
===Stations===
Het Metronetwerk van Amsterdam bestaat uit 58 stations (incl. Noord/Zuidlijn). Sinds 2016 zijn de stations herkenbaar aan een grote M-kubus. De oostlijnstations worden vanaf 2016 gerenoveerd, deze zijn inmiddels bijna 40 jaar oud en toe aan renovatie.
Zie: [[Lijst van Amsterdamse metrostations]]
{{Zie hoofdartikel|Plangeschiedenis van de Amsterdamse metro}}
[[Bestand:Amsterdam2020.png|thumb|Opties voor uitbreiding van het Amsterdamse metronet volgens de Metronetstudie van 2007]]
Er zijn verschillende plannen voor de uitbreiding van de Amsterdamse metro. Op de Plankaart in het voorlaatste Amsterdamse Structuurplan ''Kiezen voor Stedelijkheid'' (2003),<ref name="structuurplan">Het Amsterdamse Structuurplan ''Kiezen voor Stedelijkheid'' (2003) is [https://web.archive.org/web/20110724170801/http://www.toekomstamstelland.nl/Files/Naslagwerken/308.pdf hier] te downloaden. De bijbehorende plankaart is te vinden op pagina 16 van [http://www.kennisbankruimtelijkesector.nl/aspx/download.aspx?nocache=true&file=contents/pages/28905/hoogbouwbeleid.pdf dit document over Hoogbouw van de dienst Ruimtelijke Ordening van de gemeente Amsterdam.]{{dode link|datum=juli 2017 |bot=InternetArchiveBot }}.</ref> dat de ruimtelijke ontwikkeling van de stad tot [[2010]] vastlegt en vooruitkijkt tot [[2030]], is een aftakking van de [[Noord/Zuidlijn]] naar [[Zaanstad]] voorzien.
In de op 6 juni [[2007]] gepubliceerde Metronetstudie <ref name="MIP">[http://www.amsterdam.nl/aspx/download.aspx?file=/contents/pages/41625/metronetstudie_versiebw.pdf Gemeente Amsterdam: Metronetstudie] (2007), URL bezocht op 6 juni 2007.</ref> worden diverse voorstellen gedaan voor de ontwikkeling van het metronet tot [[2020]], waarvan het (gedeeltelijk) ombouwen van de Amstelveenlijn tot volwaardige metro en aansluiting op de Noord/Zuidlijn, het ontvlechten van het huidige metronet en het doortrekken van de Ringlijn vanaf station Isolatorweg de belangrijkste zijn.
In het [[2000-2009|eerste decennium van deze eeuw]] is ook voorzichtig begonnen met de planvorming voor een [[Oost/Westlijn]]. De eerder genoemde Plankaart van het voorlaatste Structuurplan uit 2003 gaat uit van een metro op het traject [[Station Amsterdam Lelylaan]] – [[Overtoom (Amsterdam)|Overtoom]] – [[Weteringschans]] – [[Sarphatistraat]] – [[Muiderpoortstation]].
=== Centrale Verkeersleiding ===
De Centrale Verkeersleiding bevond zich vroeger in een gebouw bij de Spaklerweg binnen de sporendriehoek van de vier metrolijnen. Van hieruit wordt het gehele metrobedrijf begeleid. Sinds december [[2004]] is de verkeersleiding samengevoegd met de verkeersleiding tram/bus en gevestigd in het nieuwe hoofdkantoor aan de Arlandaweg. Wel is de Centrale Afstandsbediening (CAB) hier nog gevestigd. Van hieruit kan, in geval van nood, de stroom in de lusbereiken direct van de derde rail gehaald en later weer ingeschakeld worden.
== Materieel ==
| 