Belgische Grondwet: verschil tussen versies

Het resultaat was een evenwichtige synthese van de [[Franse Grondwet|Franse]], [[Nederlandse Grondwet|Nederlandse]] en [[Britse grondwet|Britse constituties]]. Zo'n 90% van de artikelen was min of meer verbatim terug te voeren op deze voorbeelden: een 40% was behouden uit de [[Nederlandse Grondwet#Grondwet 1815|Grond-Wet van 1815]], een 35% was afkomstig uit het Franse [[charter van 1814]] (licht gewijzigd in 1830), 10% uit de [[Franse grondwet van 1791]] en 5% uit de Engelse traditie.<ref>{{aut|John Gilissen}}, "La Constitution belge de 1831. Ses sources, son influence", in: ''Res Publica. Revue de l'Institut belge de science politique'', 1968, nr. 10, p. 107–141</ref> De Britse invloed was diepgaander dan de beperkte letterlijke ontlening suggereert. Er is zelfs beweerd dat de Belgische grondwet "heel dicht komt bij een schriftelijke reproductie van de Engelse constitutie".<ref>{{aut|Albert Venn Dicey}}, ''[httpshttp://archive.org/details/introductiontos04dicegoog An Introduction to the Study of the Law of the Constitution]'', 1889, p. 86</ref> Het nieuwe materiaal, ongeveer een tiende deel, ging over zaken als de macht van de koning, de verhouding tussen kerk en staat, de vrijheid van vereniging en de verkiezing van senatoren. In de finale analyse was de tekst van 1831 geen juridisch amalgaam, maar een originele creatie. Liberaal-pluralistische staatsinstellingen van Engelse snit werden gecombineerd met een Franse visie op de volkssoevereiniteit en het (atomistische) kiezerskorps, onder weglating van het holistische natiebegrip uit de buitenlandse modellen.<ref>{{aut|Henk De Smaele}}, [http://www.bmgn-lchr.nl/articles/10.18352/bmgn-lchr.6253/galley/6307/download/ Eclectisch en toch nieuw. De uitvinding van het Belgisch parlement in 1830-1831] {{pdf}}, ''Bijdragen en Mededelingen betreffende de Geschiedenis der Nederlanden'', 2005, nr. 3, p. 415-416, {{doi|10.18352/bmgn-lchr.6253}}</ref> Het land was geen dynastiek bezit meer van een absoluut vorstenhuis,<ref>{{aut|Boris Mirkine-Guetzévitch}}, "Mille huit cent trente dans l'évolution constitutionnelle de l'Europe", in: ''Revue d'histoire moderne'', 1931, nr. 34, p. 241-256</ref> en zelfs geen gematigde monarchie waar de koning een aantal rechten had afgestaan. Alle macht ging uit van de natie, terwijl de koning geen andere macht bezit dan wat hem uitdrukkelijk is toegekend. Dit constitutionele regime moest een 'besluitenregering' zoals die van [[Willem I der Nederlanden]] onmogelijk maken.<ref>{{aut|Hendrik Vuye}} en {{aut|Veerle Wouters}}, ''[httpshttp://books.google.be/books?id=bkMBDAAAQBAJ&pg=PT25 De maat van de monarchie. Macht en middelen van het Belgisch koningshuis]'', 2016, p. 25</ref>

*31 juli 1984: verbod op grondwetsherzieningen over de koning tijdens een [[regentschap]], wijze van stemming in het [[Federaal Parlement van België|parlement]]

Deze grondwettelijke status vloeit voort uit het decreet van 24 februari 1831 waarmee de ''Volksraed'' achteraf verklaarde dat hij deze twee eerdere decreten genomen had als "corps constituant". Van de onafhankelijkheidsverklaring is echter niet zeker of deze ook als decreet werd opgevat.<ref>{{aut|[[Adolphe Bartels|A. Bartels]]}}, ''[http://books.google.be/books?id=V3M6AAAAcAAJ&pg=PA363 Documents historiques sur la révolution belge]'', 1836, p. 273-291.</ref> Klaarblijkelijk wilde men deze decreten buiten de Grondwet houden om ze niet voor herziening vatbaar te maken. Niettemin heeft de Raad van State geoordeeld dat de wetgevende macht ze toch kan opheffen of wijzigen.<ref>Advies van de Raad van State, afdeling Wetgeving, d.d. 15 juli 1993 bij het voorstel van wet tot afschaffing van het Decreet nr. 5 van 24 november 1830 waarbij de leden van het huis Oranje-Nassau voor altijd van alle macht in België worden uitgesloten van het Voorlopig Bewind.</ref> De Raad laat het zelfs aan de wetgever over om te beslissen of aan het decreet een rechtswaarde moet worden toegekend die gelijk is aan die van een grondwetsbepaling (en dus of een herzienbaarverklaring nodig is). In het parlement zijn herhaaldelijk voorstellen ingediend om het decreet voor herziening vatbaar te verklaren, als eerste stap naar een opheffing. De voorstellen in deze zin komen vaak van Vlaams-nationalistische politici.

*In een toespraak tot de kamer over de impasse rond het [[Egmontpact]] kondigde [[Leo Tindemans]] in 1978 onverwacht het ontslag van [[Regering-Tindemans II|zijn regering]] aan. Hij wenste niet over de constitutionele bezwaren van de Raad van State heen te stappen, omdat "de Grondwet voor mij geen vodje papier is".<ref>Aangehaald in {{aut|[[Norbert De Batselier]]}}, ''[httpshttp://books.google.be/books?id=F6mQvFBn-4IC&pg=PA106 Levende democratie. De kracht van een parlement in de 21ste eeuw]'', 2004, p. 105-106</ref>

*[[Charles Baudelaire]] was in 1864-65 al met het grondwettelijk vodje op de proppen gekomen, in het postuum uitgegeven ''Arm België''.<ref>{{aut|Charles Baudelaire}}, ''[httpshttp://books.google.be/books?id=9wgkDAAAQBAJ&pg=PT1538 Oeuvres complètes]'', 2016, p. 1538 ("La constitution n'est qu'un chiffon. Les constitutions sont du papier. Les mœurs sont tout. — La liberté belge est un mot. Elle est sur le papier; mais elle n'existe pas, ''parce que personne n'en a besoin''.")</ref>

*[httpshttp://books.google.be/books?id=hcJbAAAAQAAJ&printsec=frontcover&hl=nl#v=onepage&q&f=false Officieuze tweetalige editie van de oorspronkelijke grondwet uit 1831]