Wenceslaus II van Bohemen (koning): verschil tussen versies

Daarentegen was het land Bohemen tijdens de de Brandenburgse heerschappij wel in ellende gestort. In de jaren 1281–1282 vond in Bohemen, door de voortdurende gevechten en twee misoogsten, een van de ergste [[Hongersnood|hongersnoden]] van de middeleeuwen plaats. Het land werd door huurlingen en roversbenden geteisterd en dreigde in chaos te verzinken. Vertegenwoordigers van de adel, de geestelijkheid en enkele steden knoopten onderhandelingen met Otto aan, om de koning weer naar zijn land te doen terugkeren en de bedreigende situatie af te wenden. Deze onderhandelingen wijzen op een fundamentele verandering van de staatsorde. De [[adel]] trad – bij afwezigheid van een centrale macht – voor het eerst gezamenlijk als vertegenwoordiging van het land op en nam verantwoording voor dit noodlot op. De eerste eenmakingspogingen in het voorjaar van 1282 mislukten omdat men het oneens was over de hoogte van het [[losgeld]]. Otto bracht zijn gijzelaar naar Praag, maar verlangde in plaats van de oorspronkelijk afgesproken 15.000 bijkomend 20.000 [[Pond (massa)|pond]] zilver. Wenceslaus werd opnieuw weggevoerd en bracht het volgende jaar in [[Dresden]] aan het hof van de markgraaf van Meißen door. Het was pas toen de onderhandelingsleider de markgraaf een deel van Noord-Bohemen als onderpand toezegde, dat Otto zijn gevangene vrijliet. Op 24 mei 1283 keerde Wenceslaus naar Praag terug.

Praag vierde enthousiast de terugkeer van de koning in mei 1283, maar zelfstandig regeren kon de amper twaalfjarige jongen noch niet. De adellijke groep, die zich voor zijn vrijlating hadden ingezet, deelde de hoogste hofambten onder elkaar uit. Hofmeester en daarmee opvoeder en vertegenwoordiger van de koning werd hun aanvoerder Purkart van Janowitz. Deze stand van zaken heeft slechts enkele maanden geduurd. Noch in de loop van 1283 riep Wenceslaus zijn moeder Cunigonde naar Praag terug, en met haar kwam Záviš van Falkenstein aan het hof. Die carrière van de burggraaf uit het invloedrijke Zuid-Boheemse geslacht van de Witigonen had tot op dat tijdstip reeds enkele buitengewone wendingen meegemaakt: in 1276 had hij een opstand tegen Přemysl Ottokar II aangevoerd, maar in 1280 trad hij in [[Oppeln|Opole (Oppeln)]] in dienst van de koningin-weduwe en nam deel aan de weerstand tegen het Brandenburgse regentschap. Hij kwam in 1283 naar Praag als Cunigonde's nieuwe echtgenoot en vader van haar jongste zoon Jan. Dit huwelijk tussen ongelijken, daarenboven heimelijk, zonder het medeweten van de families aangegaan, was een schandaal, doch daar het reeds was voltrokken, was het naar toenmalig recht geldig. De jonge koning accepteerde de verbintenis, en Cunigonde liet aan Záviš de opvoeding van Wenceslaus over. De Wittigoon was hierdoor feitelijk opgeklommen tot heerser van het land. Hij nam zelf geen ambt op, doch noch in de winter 1283/1284 stelde hij op alle belangrijke positie aan het hof zijn verwanten en partijgangers aan. De uit de macht ontzette groep edelen ging daarop tot de gewapende weerstand over, maar moest in mei 1284 een vierjarige wapenstilstand accepteren. De officiële [[Huwelijk|huwelijkssluitinghuwelijk]]ssluiting hielden Záviš en Cunigonde op een niet nader bepaald tijdstip tussen 1283 en 1285.

Ook al leek de macht van Záviš in Bohemen onaantastbaar, voor het hof van de rooms-Duitse koning bleef de parvenu inacceptabel. Dit blijkt duidelijk uit het verloop van Wenceslaus' eigen huwelijkssluiting met [[Judith van Habsburg]]. Beiden waren reeds in 1278/1279 met elkaar verloofd en mogelijkerwijs ook reeds [[Kinderhuwelijk|getrouwd]].<ref>''Chronicon Colmariense'' (= ''[[Monumenta Germaniae Historica]], Scriptores'', XVII, p. 252), ''Chronica Pragensis'' (''Chronicon Francisci'') I 3 (= ''Scriptores Rerum Bohemicarum'', II, p. [https://archive.org/stream/scriptorumrerum00unkngoog#page/n62/mode/2up 28]).</ref> Het huwelijk kon echter pas in januari 1285 worden voltrokken tijdens een bijeenkomst van de families in [[Cheb]] (Duits: ''Eger''), toen bruid en bruidegom 13 jaar oud waren en daarmee zo goed als meerderjarig waren. Wenceslaus legde bij deze gelegenheid ook bij zijn schoonvader de [[Manschap|leeneed]] af voor zijn erflanden. Záviš was bij de ceremonie niet aanwezig, en toen Rudolf I Cheb verliet, nam hij zijn dochter weer met zich mee. Pas in de zomer van 1287 gaf de Habsburger toe aan de druk van Boheemse zijde en de koningin trok met haar gevolg naar het Praagse hof. Een jaar later nam Wenceslaus II de regeringszaken in eigen hand. Een van zijn eerste zelfstandige ambtsverrichtingen was een [[samenzwering]] tegen zijn stiefvader in 1288, die juist, drie jaar na Cunigonde's dood, een nieuw huwelijk was aangegaan en wiens vrijwillige verzaking aan de macht in het land niet te verwachten viel. Wenceslaus liet Záviš onder een voorwendsel naar de burcht roepen en nam hem gevangen. Na een tweejarige [[Kerker|kerkerstrafkerker]]straf stierf Záviš van Falkenstein in 1290 voor het [[kasteel Hluboká]] door het zwaard. De diepgelovige koning zou zwaar onder deze beslissing hebben geleden. Het Cisterciënzerklooster Zbraslav stichtte hij volgens contemporaine bronnen als [[Verzoeningsleer|boetedoening]] voor zijn verraad.

{{Cquote|zijn naam is Ottokar, en van jongs af aan heeft hij heel<br>wat meer te betekenen gehad dan zijn gebaarde zoon<br>Wenceslaus, die zwelgt in wellust en lamlendigheid!|Dante Aligihieri, ''[[La Divina Commedia]]'' VII.<ref>''De goddelijke komedie'', trad. introd. com. {{Aut|Frans van Dooren|F. van Dooren}}, Amsterdam, 1987. {{ISBN |9789026326233}}</ref>}}

Economisch had de toestand zich na de neergang tijdens de Brandenburgse tijd rond 1290 weer gestabiliseerd. De landsexpansie tijdens de binnenlandse kolonisatie in de 13e eeuw en vooral de opnieuw voor exploitatie beschikbare en winstgevende [[Zilver|zilverafzettingenzilver]]afzettingen in [[Kutná Hora]] schiepen voorwaarden voor een economische opleving. Reeds voor 1300 werd hier 41 % van het Europese en 90 % van het Boheemse zilver gedolven. Om de arbeid in de mijnen en daarmee zijn belangrijkste inkomstenbron te regelen, gaf Wenceslaus II tussen 1300 en 1305 het Ius regale montanorum in opdracht, een mijnrecht, dat tenminste ten dele tot in 1854 geldig bleef. In 1300 voerde hij een [[Geldhervorming|hervorming]] door, om de kwaliteit van de munt te verhogen. Het nieuwe Praagse [[Groot (munt)|groot]] vond omwille van zijn stabiele waarde ook in het naburige buitenland ingang. Het Praags hof bleef onder koning Wenceslaus zoals reeds onder zijn vader een cultureel centrum, in het bijzonder van de Duitse literatuur uit die tijd. Ulrich van Etzenbach droeg aan Wenceslaus II een [[Alexanderroman]] in 30.000 verzen op, en van de koning zelf zijn in de ''[[Codex Manesse]] ''drie minneliederen bewaard gebleven.

** {{Aut|K. Charvátová}}, ''Václav II. Král český a polský'', Praag, 2007. {{ISBN |9788070218419}}

** {{Aut|L. Jan}}, ''Václav II. a struktury panovnické moci'', Brno, 2006. {{ISBN |80-86488-27-6}}.

** {{Aut|J. Šusta}}, ''Dvě knihy českých dějin. Kus středověké historie našeho kraje'', 2 delen, Praag, 2001-2002. {{ISBN |80-7203-376-X}} (dl. 1), {{ISBN |80-7203-377-8}} (dl. 2)

** {{Aut|A. Bachmann}}, [[s:de:ADB:Wenzel&#x20;II.|art. Wenzel II.]], in ''[[Allgemeine Deutsche Biographie]]'' 42 (1897), pp. &nbsp;753–756.