Geschiedenis van Polen: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k Robotgeholpen doorverwijzing: Terreur - Koppeling(en) gewijzigd naar Terrorisme |
k Robotgeholpen doorverwijzing: Repressie - Koppeling(en) gewijzigd naar totalitarisme |
||
Regel 94:
Het Russische deel van Polen kreeg een ruime mate van zelfbestuur. Het werd een [[Congreskoninkrijk Polen]], waarvan de Russische tsaar koning was. Congres-Polen, anders gezegd [[Russisch-Polen]], dat ruim 50% van de etnische Polen huisvestte, kreeg zelfs een althans op papier tamelijk liberale grondwet. Even leek het erop dat er misschien een periode van Pools-Russische verzoening zou aanbreken, maar de "wittebroodsweken" duurden niet lang. Het was een merkwaardige situatie dat de tsaar in Warschau constitutioneel vorst was, die in samenwerking met een parlement regeerde, maar in Moskou en Sint-Petersburg een absolute autocraat. Dat gaf spanningen, die ertoe moesten leiden dat op den duur ofwel ook Rusland een constitutionele monarchie zou worden, ofwel de constitutie in Polen de nek zou worden omgedraaid. In de praktijk had tsaar [[Alexander I van Rusland|Alexander]] reeds de neiging om de Poolse grondwet vaak te negeren. Dat werd nog een stuk erger toen hij in 1825 werd opgevolgd door zijn autoritaire broer [[Nicolaas I van Rusland|Nicolaas]].
In november 1830 brak de [[Poolse Novemberrevolutie van 1830]] uit in het Russisch deel, en zij sloeg in minder gewelddadige vorm over naar de andere delen. Politie brak de protesten en adhesiebetuigingen daar, terwijl in het Russische deel militairen nodig waren en gevechten uitbraken. Deze opstand zou tsaar Nicolaas verhinderen te interveniëren in de [[Belgische Opstand]]. Na enkele maanden verzet, moesten de Poolse opstandelingen capituleren. Honderden van hen werden geëxecuteerd en duizenden anderen werden naar [[Siberië]] verbannen. Vele anderen gingen in ballingschap, en vestigden zich vooral in [[Parijs]]. Als strafmaatregel werd aan het koninkrijk Polen zijn autonomie ontnomen. Er ontwikkelde zich nu een fatale spiraal van toenemend [[verzet]], dat door steeds scherpere [[totalitarisme|repressie]] zou worden beantwoord.
In de 19e eeuw waren de Polen verdeeld over drie staten, Rusland (ca. 60%), Pruisen (ca. 15%) en Oostenrijk (ca. 25%), drie van de vijf grote mogendheden van Europa. Het land te bevrijden van drie onderdrukkers tegelijk leek lange tijd onbegonnen werk. De Poolse adelsklasse (en de opkomende burgerij) ontwikkelde de nieuwe gedachte dat de Polen één natie waren, waartoe niet alleen de adel maar ook de burgers en analfabete plattelanders behoorden. Die laatsten, tot ver in de 19de eeuw lijfeigenen, moesten zich nog tot politiek bewustzijn emanciperen.
| |||