Opper-Silezië: verschil tussen versies

Opper-Silezië was, samen met [[Neder-Silezië (provincie)|Neder-Silezië]], van 1526 tot 1742 [[Habsburgse monarchie|Oostenrijks]] en van 1742 tot aan het einde van de [[Eerste Wereldoorlog]] [[Pruisen|Pruisisch]]. De [[reformatie|hervorming]] bereikte deze gebieden na 1520 en werd na het midden van de 16e eeuw door de [[contrareformatie]] vooral in Opper-Silezië met succes bestreden. Het nu opgelegde katholicisme hield ook de band met de Poolse taal en cultuur in stand. Pas in 19e eeuw zou het Duitstalige element dominant gaan worden. Dit gebeurde tijdens de ontwikkeling van de mijnbouw en de daarmee verband houdende industrialisering. Het eeuwenlang agrarische gebied werd na 1860 verstedelijkt tot een 'tweede Roergebied van Duitsland'. De economische integratie in het [[Duitse Rijk]] bracht, vooral in de snel groeiende steden, een culturele verduitsing met zich mee. Deels berustte deze op de vestiging van [[lutheranisme|lutherse]] Duitstaligen uit Neder-Silezië en overig Pruisen, die de ambtenarij en de technische specialisten in de mijnbouw en de industrie vormden. Zij vormden een tiende tot een vijfde van de bevolking. Het verplichte onderwijsstaatsonderwijs zorgde ervoor dat vooral in de steden de Oppersileziërs tweetalig werden en velen gaandeweg verduitsten ([[germanisering]]). De meerderheid van de plattelandsbevolking bleef echter Poolse dialecten spreken en daarom maakte het in 1919 heropgerichte Polen aanspraak op het gebied, waartegen weer fel verzet ontstond van de Duitsgezinde Sileziërs.

Het [[Verdrag van Versailles (1919)|Verdrag van Versailles]] bepaalde dat de bevolking in een volksraadpleging ([[plebisciet]]) zelf moest bepalen bij welke staat zij wilde behoren. Dit plebisciet zou alleen in tweetalige gebieden worden gehouden en niet in de westelijke randdistricten van de provincie, die met hun voor 90% of meer Duitstalige bevolking bij Duitsland zouden blijven. Ook een zuidelijke grensstrook – het zogenaamde [[Hultschiner landje]] – viel buiten het volksstemmingsgebied en werd rechtstreeks aan het nieuwe Tsjecho-Slowakije toegewezen. Na een periode van grote onrust en geweldplegingen, waardoor de uitvoering van de volksstemming onmogelijk werd gemaakt, vond zij uiteindelijk dan toch onder internationaal toezicht plaats. 60% van de mensen die een stem uitbrachten koos voor Duitsland en dat vond de [[Entente]] te weinig om het hele gebied aan Duitsland te laten. Met name Frankrijk had Polen steeds gesteund in zijn claim op geheel Opper-Silezië en zag in de stemmingsuitslag een mogelijkheid tot een gebiedsverdeling die de nieuwe Poolse staat zou versterken en Duitsland navenant zou verzwakken. Het Verenigd Koninkrijk wist zijn oplossing van een gebiedsverdeling aanvaard te krijgen. Het grootste deel van het mijnbouw- en industriegebied werd daarbij aan Polen toegewezen, hoewel juist in die geïndustrialiseerde stadsgebieden (te weten in Kattowitz ([[Katowice]]), Gleiwitz ([[Gliwice]]), Hindenburg ([[Zabrze]]), Beuthen ([[Bytom]]) en Königshütte ([[Chorzów]]), een aaneengesloten stedelijk gebied waar de bevolking zich tussen 1870 en 1910 had vermeerderd van een kwart tot bijna één miljoen) een groteregrote meerderheid voor Duitsland had gestemd. De stemmingsuitslag van het omringende platteland gaf niettemin de doorslag boven die van deze steden.

Na de Tweede Wereldoorlog werd de [[Oder-Neissegrens]] als nieuwe Pools-Duitse grens vastgesteld en vanaf toen was geheel Opper-Silezië Pools. Een groot deel van de bevolking vluchtte of werd verdreven. Alleen degenen die in staat waren Pools te spreken mochten voorlopig blijven, mits zij een verzoek indienden om Pools staatsburger te worden, wat overigens alleen na een taalkundige en een politieke toetsing toegestaan kon worden. Zie: ''[[Verdrijving van Duitsers na de Tweede Wereldoorlog]]''. Daarna werd het verboden in het openbaar nog langer Duits te spreken. Deze strenge repoloniseringspolitiek had kennelijk beperkt succes, want rond en ten oosten van [[Opole (stad)|Opole]] (Duits:voor 1945 ''Oppeln'') bleef een Duitse, althans Duitsgezinde, minderheid van enkele honderdduizenden Sileziërs bestaan. ZijDoor het verbod om de Duitse taal te gebruiken zijn zij primair op het Pools als taal overgegaan, maar cultiveren tweetaligheid wordt onder hen gecultiveerd. Tussen 1945 en 1990 zijn na het sluiten van akkoorden tussen Polen en de [[Bondsrepubliek Duitsland]] grotere aantallen geëmigreerd naar Duitsland. Na 1990 kreeg deze groep het recht om de Duitse nationaliteit aan te vragen en zochten velen werk in Duitsland. Zie: ''[[Duitse minderheid in Polen]]''.