Mance Post: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
+int link, Duitse Jeugdliteratuurprijs |
gehele tekst uitgebreiden aangepast |
||
Regel 1:
[[Bestand:Mance_Post.jpg|thumb|Mance Post]]
'''Hermance Berendina (Mance) Post''' ([[Amsterdam]], [[11 januari]] [[1925]] – Amsterdam, [[2 december]] [[2013]]) was een [[Nederland|Nederlands]] [[illustrator]]. Samen met [[Fiep Westendorp]], [[Jenny Dalenoord]] en [[Alfons van Heusden]] was Post een van de eerste tekenaars die zich specialiseerden in kinderboeken.<ref>{{Citeer boek|taal=|auteurlink=https://nl.wikipedia.org/wiki/Saskia_de_Bodt|auteur=de Bodt, Saskia de|medeauteurs=|url=|titel=De verbeelders: Nederlandse boekillustratie in de twintigste eeuw|uitgever=Van Tilt|datum=2014|pagina's=|ISBN=9789460041877}}</ref> Ze zou uitgroeien tot een gezichtsbepalende illustrator van de naoorlogse kinderliteratuur.<ref>{{Citeer web|url=http://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/PostMance|titel=Post, Hermance Berendina|bezochtdatum=30 september 2017|auteur=Simons, Renée|datum=|uitgever=Digitaal vrouwenlexicon van Nederland|taal=}}</ref> Ze gaf met haar illustraties een gezicht aan [[Madelief, krassen in het tafelblad|Madelie]]<nowiki/>f, de kinderboekenheld van [[Guus Kuijer]]. Als illustrator bleef Post zich haar leven lang vernieuwen. Op gevorderde leeftijd gaf ze vorm aan de - inmiddels klassieke – beelden van de dieren in de filosofische dierenverhalen van [[Toon Tellegen]]. In 2007 ontving Mance Post de [[Max Velthuijs-prijs]], een driejaarlijkse oeuvreprijs voor Nederlandse illustratoren van kinderboeken. Ze was de eerste illustrator die deze prijs ontving.
== Biografie ==
Mance Post groeide op in de [[Staatsliedenbuurt (Amsterdam)|Amsterdamse Staatsliedenbuurt]]. Haar vader had daar een klein schildersbedrijf. Hij hield van tekenen en speelde viool en orgel. Van haar moeder leerde ze rijmpjes en versjes. Er waren ook boeken in huize Post zoals ''[[Ot en Sien]]'', met tekeningen van [[Cornelis Jetses]] en ''[[Sprookjes van Moeder de Gans|De sprookjes van moeder de Gans]]'' met prenten van [[Gustave Doré]].<ref>{{Citeer web|url=http://www.pchooftprijs.nl/max-velthuijs-prijs-2007/|titel=Dankwoord Max Velthuijs Prijs 2007|bezochtdatum=30 september 2017|auteur=Post, Mance|datum=|uitgever=P.C. Hooftprijs|taal=}}</ref> Door haar zwakke gezondheid – ze had chronische bronchitis – tekende Mance veel. Later, in 1979, zou ze de herinneringen aan haar kindertijd in de Staatsliedenbuurt en aan haar, inmiddels overleden, vader verwerken in het autobiografisch beeldverhaal ''Ik woonde in een leunstoel''. Guus Kuijer verwoordde haar verhaal.
Op het Amsterdamse Montessori Lyceum kreeg ze aanvankelijk tekenles van de kunstschilder [[Nico Baak]]. Hij werd opgevolgd door de illustrator [[Piet Klaasse]] die volgens Post het beste uit zijn leerlingen wist te halen.<ref>{{Citeer web|url=http://www.pchooftprijs.nl/max-velthuijs-prijs-2007/|titel=Dankwoord Max Velthuijs Prijs 2007|bezochtdatum=30 september 2017|auteur=Post, Mance|datum=|uitgever=P.C. Hooftprijs|taal=}}</ref> Ook na haar schoolperiode bleef Klaasse haar begeleiden. Deze lessen vormden de enige tekenopleiding die Mance Post heeft genoten. Toen tijdens de Tweede wereldoorlog Klaasse moest onderduiken, nam Post zijn tekenlessen op het lyceum van hem over. In 1955 verliet ze het onderwijs, noodgedwongen door haar slechte gezondheid.<ref>{{Citeer web|url=http://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/PostMance|titel=Post, Hermance Berendina|bezochtdatum=30 september 2017|auteur=Simons, Renée|datum=|uitgever=Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland|taal=}}</ref>
In datzelfde jaar introduceerde [[Simon Carmiggelt]] Mance Post bij de [[De Arbeiderspers|Arbeiderspers]], waar ze, op 30-jarige leeftijd, haar eerste illustratieopdracht kreeg. Het zou het begin zijn van een levenslange carrière als illustrator. Tot op hoge leeftijd bleef Post actief. In 2013 overleed ze op 88-jarige leeftijd. Ze werd begraven op [[Zorgvlied (begraafplaats)|Zorgvlied]]. Haar artistieke nalatenschap heeft ze geschonken aan het [[Literatuurmuseum|Letterkundig museum]].<ref>{{Citeer web|url=http://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/PostMance|titel=Post, Hermance Berendina|bezochtdatum=30 september 2017|auteur=Simons, Renée|datum=|uitgever=Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland|taal=}}</ref>
==
Mance Post huldigde het standpunt dat zij als illustrator de woorden van de tekst moest vertalen in beelden. Ze is daarbij trouw aan de tekst met respect voor de auteur, maar ontwikkelt tijdens dit proces wel een eigen visie op de tekst.<ref>{{Citeer web|url=http://www.dbnl.org/tekst/_lit004199701_01/_lit004199701_01_0042.php|titel=De ark van verbeelding. Inleiding bij de tentoonstelling in Het Letterkundig Museum in 1997|bezochtdatum=30 september 2017|auteur=Roodnat, Joyce|datum=|uitgever=Literatuur zonder leeftijd 11 (1997)|taal=}}</ref> Tijdens haar leven als illustrator heeft Post verschillende stijlen ontwikkeld, maar de basis van elke illustratie - ongeacht de gebruikte techniek - was altijd het tekenen, veel tekenen en observeren.
*2006 – De [[Zilveren Penseel]] voor haar tekeningen in het boek ''Middenin de nacht'' van [[Toon Tellegen]].▼
*2007 – De [[Max Velthuijs-prijs]] een oeuvreprijs voor kinderboekillustratoren.▼
Haar eerste illustraties maakte Post voor ''Het boek van Thijs en Claartje'' (1946) van [[J.A. Schreuder]]. Ze zijn uitgevoerd in verschillende stijlen, van sterk grafisch tot zeer gedetailleerd.<ref>{{Citeer web|url=http://www.pchooftprijs.nl/max-velthuijs-prijs-2007/|titel=Juryrapport Max Velthuijs Prijs 2007|bezochtdatum=30 september 2017|auteur=|datum=|uitgever=P.C. Hooftprijs|taal=}}</ref> Zelf beschouwde Mance Post dit boek niet als haar echte debuut. Dat was ''Het schoentje van Roosmarijn'', een bundel kinderpoëzie van [[Han G. Hoekstra]]. Het verscheen in 1955, het jaar dat ze koos voor een carrière als illustrator. Het was een boek met knip-illustraties. En het kwam op de lijst van "<ref>{{Citeer boek|taal=|auteurlink=|auteur=Bodt, Saskia de|medeauteurs=|url=|titel=De verbeelders: Nederlandse boekillustratie in de twintigste eeuw|uitgever=Van Tilt, 2014|datum=|pagina's=|ISBN=9789460041877}}</ref> Best Verzorgde Boeken van het Jaar". In zwart-wit, zoals gebruikelijk in een tijd waarin maar beperkte middelen beschikbaar waren voor de productie van boeken. In de jaren vijftig en zestig bleef Mance Post in deze stijl illustreren, o.a. voor het literaire kindertijdschrift ''[[Kris Kras (tijdschrift)|Kris-Kras]].'' Voor het [[kinderboekenweekgeschenk]] van 1966 maakte ze tekeningen voor het kleinste sprookjesboek, ter grootte van een luciferdoosje.
Haar grote doorbraak kwam in de jaren 70 met haar illustraties voor de [[Madelief, krassen in het tafelblad|Madelief]]-boeken van Guus Kuijer. Het zijn realistische, schetsmatige potloodtekeningen van levensechte, eigentijdse kinderen die de verhalen van Kuijer onderstrepen en verduidelijken.<ref>{{Citeer boek|taal=|auteurlink=https://nl.wikipedia.org/wiki/Saskia_de_Bodt|auteur=De Bodt, Saskia de|medeauteurs=|url=|titel=De verbeelders: Nederlandse boekillustratie in de twintigste eeuw|uitgever=Van Tilt, 2014|datum=|pagina's=|ISBN=}}</ref> Aanvankelijk werkte ze in zwart-wit, later ook met kleurpotloden en aquarel. Madelief werd getekend naar een meisje uit haar omgeving, de kleindochter van Simon Carmiggelt.<ref>{{Citeer web|url=https://www.volkskrant.nl/archief/doyenne~a507980/|titel=Doyenne|bezochtdatum=30 september 2017|auteur=Klerck, Hanneke de|datum=|uitgever=De Volkskrant, 25 april 1997|taal=}}</ref> Kinderen die ze kende waren vaak een inspiratiebron voor Post. Ze legde al haar observaties vast in dikke schetsboeken.<ref>{{Citeer web|url=https://www.nrc.nl/nieuws/1991/10/04/het-linoleum-gaf-mij-lef-mance-post-over-durf-autos-6982557-a91489|titel=Mance Post, Het linoleum gaf mij lef; Mance Post over durf, auto’s en levende vaders|bezochtdatum=30 september 2017|auteur=Roodnat, Joyce|datum=|uitgever=NRC Handelsblad, 4 oktober 1991|taal=}}</ref> Het eerste Madeliefboek, ''[[Met de poppen gooien]]'', verscheen in 1975 en leverde Guus Kuijer het jaar daarop een [[Gouden Griffel]] op.
In deze periode (1972-1980) verscheen ook de didactische Waaidorp-serie van [[Annie M.G. Schmidt]] met kleurpotloodtekeningen. Post kreeg deze opdracht vanwege de herkenbaarheid van haar tekeningen en haar methode van werken. Ze vertelt, met haar illustraties, samen met de auteur het verhaal, maar voegt er ook details aan toe die niet worden beschreven.
Het werk van Mance Post veranderde radicaal – ze was inmiddels 65 jaar – toen ze gevraagd werd om een aantal linosneden te maken bij de filosofische dierenverhalen van [[Toon Tellegen]]. Het werden illustraties met heldere krachtige lijnen, veel gedurfder en abstracter dan haar eerdere werk.<ref>{{Citeer web|url=http://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/PostMance|titel=Post, Hermance Berendina|bezochtdatum=30 september 2017|auteur=Simons, Renée|datum=|uitgever=Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland|taal=}}</ref> Het zou het begin worden van een productieve samenwerking. Post werd dierentekenaar. Uit het experimenteren met de linosneden ontwikkelde Post een grafische techniek die je met een moderne term als ‘[[Gemengde techniek|mixed media]]’ zou kunnen omschrijven. Ze ging werken met gekleurd Japans papier en zwart-wit illustraties, al dan niet uitgeknipt. Ook deze ‘Tellegen-dieren’ zijn een combinatie van uitvoerige observatie en verbeeldingskracht.<ref>{{Citeer web|url=http://www.pchooftprijs.nl/xhtml/leesmeer.php?id=95&kop=kop3&tekst=tekst3|titel=Juryrapport Max Velthuijs Prijs 2007|bezochtdatum=30 september 2017|auteur=|datum=|uitgever=P.C. Hooftprijs|taal=}}</ref> In de verhalen van Tellegen zijn alle dieren even groot, of het nu een olifant is of een egel. Post slaagde er wonderwel in om voor dit probleem geloofwaardige oplossingen te vinden.<ref>{{Citeer web|url=http://www.dbnl.org/tekst/_ons003200901_01/_ons003200901_01_0063.php|titel='Wat kan die vrouw tekenen!'. Het werk van Mance Post|bezochtdatum=30 september 2017|auteur=Akveld, Joukje|datum=|uitgever=Ons Erfdeel 52 (2009)|taal=}}</ref> Uiteindelijk kreeg ze voor deze dierenillustraties in 2006 haar eerste officiële onderscheiding. Ze was toen 81 jaar.
Zes jaar later - inmiddels heeft Mance Post ernstige visuele problemen - verschijnt haar laatste boek ''Een lied voor de maan.'' Deze keer schreef Toon Tellegen op haar verzoek de woorden bij de illustraties.
Behalve voor Kuijer en Tellegen illustreerde Post gedurende haar lange carrière ook werk van auteurs als [[Bertus Aafjes]], [[Hans Hagen]], [[An Rutgers van der Loeff]], [[K. Schippers]] en [[Rita Verschuur]].
== Erkenning ==
Voor Mance Post kwam de eerste officiële erkenning in Nederland pas op zeer late leeftijd. Eerder hadden de Madelief-illustraties haar al wel een hele schare fans opgeleverd. Ze werd zelfs ‘de moeder van Madelief’ genoemd.<ref>{{Citeer web|url=http://resources.huygens.knaw.nl/vrouwenlexicon/lemmata/data/PostMance|titel=Post, Hermance Berendina|bezochtdatum=30 september 2017|auteur=Simons, Renée|datum=|uitgever=Digitaal Vrouwenlexicon van Nederland|taal=}}</ref>
Ook in Duitsland hadden de Madelief-boeken succes. ''Erzähl mir von Oma'', de Duitse vertaling van ''[[Krassen in het tafelblad]]'', mét de originele tekeningen van Post, werd in 1982 bekroond met [[Duitse Jeugdliteratuurprijs]].
Het Letterkundig Museum wijdde in 1997 een overzichtstentoonstelling aan haar werk onder de titel ''Mance Post. Illustraties''. Het was voor de eerste keer in de geschiedenis van dit museum dat een illustrator onderwerp van een expositie was.<ref>{{Citeer web|url=http://www.dbnl.org/tekst/_jaa006199801_01/_jaa006199801_01_0001.php|titel=Jaarboek Letterkundig Museum|bezochtdatum=30 september 2017|auteur=|datum=|uitgever=Jaarboek Letterkundig Museum 7 (1998)|taal=}}</ref>
Pas later kwamen de prijzen. De kroon op haar werk was de Max Velthuijs-prijs in 2007. De jury waardeerde Mance Post, omdat ze niet alleen een door de schrijver opgeroepen wereld weet uit te beelden, maar tegelijkertijd daarbij ook abstracte begrippen vorm te geven. Ze is een illustrator ‘''die een krekel met een mier op schoot kan laten zien, mooi gekarakteriseerd zoals krekels mieren op schoot houden, en zó dat je tegelijkertijd ook nog aan ze kunt zien dat ze van elkaar houden en zelfs hoeveel''’<blockquote>‘''die een krekel met een mier op schoot kan laten zien, mooi gekarakteriseerd zoals krekels mieren op schoot houden, en zó dat je tegelijkertijd ook nog aan ze kunt zien dat ze van elkaar houden en zelfs hoeveel''’<ref>{{Citeer web|url=http://www.pchooftprijs.nl/xhtml/leesmeer.php?id=95&kop=kop3&tekst=tekst3|titel=Juryrapport Max Velthuijs Prijs 2007|bezochtdatum=30 september 2017|auteur=|datum=|uitgever=P.C. Hooftprijs|taal=}}</ref></blockquote>
==== Overzicht prijzen ====
* 2000 - [[BoekieBoekie]]-prijs, een tijdschrift voor kinderen over kunst en literatuur. Voor haar gehele oeuvre, maar in het bijzonder voor haar illustraties bij het werk van Toon Tellegen
▲* 2006 – De [[Zilveren Penseel]] voor
▲* 2007 – De [[Max Velthuijs-prijs]] een oeuvreprijs voor
* [http://www.dbnl.org/auteurs/vrouwen/auteur.php?id=post027 Mance Post]. DBNL
* [https://www.leesplein.nl/LL_plein.php?hm=2&sm=1&id=506 Mance Post]. Leesplein
== Bibliografie ==
Een keuze uit het werk van Mance Post:
* 1953 - ''Het boek van Thijs en Claartje'', auteur [[J.A. Schreuder]] (Malmberg)
* 1955 - ''Het schoentje van Roosmarijn'', auteur [[Han G. Hoekstra]] (Arbeiderspers), kinderpoëzie
* 1964 - ''Een vlinder achterna'', auteur [[An Rutgers van der Loeff]] (Ploegsma)
* 1966 - ''Het kleinste sprookjesboek'', samenstelling [[Jannie Daane]] (Vereeniging ter bevordering van de belangen des boekhandels), kinderboekenweekgeschenk
* 1972-1980 - ''Waaidorp''. Leesstof voor de laagste klassen van de lagere school, auteur [[Annie M.G. Schmidt]], 8 delen (Wolters-Noordhoff)
* 1975 - ''Met de poppen gooien'', auteur [[Guus Kuijer]] (Madelief-serie)(Querido) ISBN 90-214-1349-3. [http://www.dbnl.org/tekst/kuij001metp01_01/index.php Digitale versie]
* 1976 - ''Grote mensen, daar kan je beter soep van koken'', auteur Guus Kuijer (Madelief-serie) (Querido) ISBN 90-214-1362-0
* 1976 - ''Die rotschool met die fijne klas'', auteur [[Jacques Vriens]] (Van Holkema & Warendorf) ISBN 90-269-1563-2
* 1977 - ''Op je kop in de prullenba''k, auteur Guus Kuijer (Madelief-serie) (Querido,) ISBN 90-214-1073-7
* 1978 - ''Krassen in het tafelblad'', auteur Guus Kuijer (Madelief-serie) (Querido) ISBN 90-214-7201-5
* 1979 - ''Ik woonde in een leunstoel'', met woorden van Guus Kuijer (Querido) ISBN 90-214-7845-5. Autobiografisch beeldverhaal. [http://www.dbnl.org/tekst/post027ikwo01_01/post027ikwo01_01_0001.php Digitale versie].
* 1979 - ''Een hoofd vol macaroni'', auteur Guus Kuijer (Madelief-serie) (Querido) ISBN 90-214-7203-1
* 1980 - ''De tranen knallen uit mijn kop'', auteur Guus Kuijer (Querido) ISBN 90-214-7204-X
* 1981 - ''Een leven lang: Ann Rutgers van der Loeff en Mance Post ontmoeten boeiende mensen'', tekst [[An Rutgers van der Loeff|Ann Rutgers van der Loeff]] (Ploegsma) ISBN 90-216-0993-2
* 1985 - ''Mijn naam is Ka: ik denk dat ik besta'', auteur [[Ienne Biemans|Iene Biemans]] (Querido) ISBN 90-214-5220-0. Kinderpoëzie.
* 1985 - ''‘Ik ga op reis’ zei de eekhoorn'', auteur [[Toon Tellegen]] (Zondagsdrukkers)
* 1986 - ''De jonge prinsen'', auteur Guus Kuijer (Querido) ISBN 90-214-7213-9
* 1987 - ''Toen niemand iets te doen had'', auteur Toon Tellegen (Querido) ISBN 90-214-8382-3
* 1988 - ''Lang zul je leven: bakerrijmpjes'', auteur [[Ienne Biemans|Iene Biemans]] (Querido) ISBN 90-214-5221-9. Onderscheiden met de [[Nienke van Hichtum-prijs|Nienke van Hichtumprijs]] 1989.
* 1989 - ''Langzaam, zo snel als zij konden'', auteur Toon Tellegen (Querido) ISBN 90-214-8384-X. [http://www.dbnl.org/tekst/tell003lang01_01/colofon.php Digitale versie]
* 1989 - ''Tin Toeval en de kunst van Madelief'', auteur Guus Kuijer, ook met illustraties van [[Jan Jutte]] (Querido) ISBN 90-214-7230-9
* 1990 - ''Het feest op de maan'', auteur Toon Tellegen (Querido) ISBN 90-214-8387-4
* 1991 - ''Misschien waren zij nergens'', auteur Toon Tellegen (Querido) ISBN 90-214-8386-6
* 1994 - ''En de groeten van groep acht'', auteur Jacques Vriens (Van Holkema & Warendorf) ISBN 90-269-1052-5
* 1995 - ''Misschien wisten zij alles: alle verhalen over de eekhoorn en de andere dieren'', auteur Toon Tellegen (Querido) ISBN 90-214-8368-8
* 1996 - ''De verschrompeling van de olifant'', auteur Toon Tellegen (Lankamp & Brinkman) ISBN 90-9009123-8
* 1996 - ''Brieven aan niemand anders'', auteur Toon Tellegen (Querido) ISBN 90-214-8365-3
* 1996 - ''De ontdekking van de honing'', auteur Toon Tellegen (Querido) ISBN 90-214-8424-2
* 2000 - ''Ze sliepen nog'', auteur Toon Tellegen (Querido) ISBN 90-214-8452-8
* 2005 - ''Middenin de nacht'', auteur Toon Tellegen (Querido) ISBN 90-451-0143-2
* 2006 - ''De eenzaamheid van de egel'', auteur Toon Tellegen (Querido) ISBN 90-451-0250-1
* 2007 - ''De almacht van de boktor'', auteur Toon Tellegen (Querido) ISBN 978-90-451-0390-7
* 2007 - ''Post voor iedereen'', auteur Toon Tellegen (Querido). ISBN 978-90-451-0592-5. Verschenen n.a.v. de Max Velthuijs-prijs. Een keuze uit de verhalen van Toon Tellegen door Mance Post.
* 2008 - ''Reynaert de Vos'', auteur Willem, vertaling Ard Posthuma (Atheneum-Polak & Van Gennep) ISBN 978-90-253-6391-8
* 2012 - ''Een lied voor de maan'', met woorden van Toon Tellegen (Querido) ISBN 978-90-451-1285-5
* 2015 - ''Heden niet jarig'', auteur Toon Tellegen (Querido) ISBN 978-90-214-0206-2. Verschenen ter gelegenheid van het honderdjarig jubileum van uitgeverij [[Em. Querido's Uitgeverij|Querido]].
== Literatuur ==
* Akveld, Joukje, ''Tekenaars: kinderboekillustratoren geportretteerd'' (Hoogland & Van Klaveren, 2010) ISBN 978-90-8967-055-7
* Boonstra, Bregje, ''Mijn plezier in mensen is groot: Mance Post geïnterviewd'' (Querido, 2005). Uitgave ter gelegenheid van haar tachtigste verjaardag. [http://www.dbnl.org/tekst/_lit004200501_01/_lit004200501_01_0011.php Digitale versie]
* Verberne-Walenkamp, Els, ''Mance Post'', (NBLC, 1976)
==Externe links==
*[http://www.dbnl.org/
*[
{{DEFAULTSORT:Post, Mance}}
| |||