Gebiedende wijs: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k Wijzigingen door 2A02:A443:CBBF:1:C31:9712:DDF1:9123 (Overleg) hersteld tot de laatste versie door Woodcutterty |
|||
Regel 45:
De beleefdheidsvorm van de imperatief heeft als subjectsvorm altijd '''u''' in de zin, er wordt dan automatisch met stam + '''t''' vervoegd
* ''<u>Gaat u</u> zitten!''
Deze omschrijving is niet volledig en dus ook niet correct.
Hierop zijn vele uitzonderingen te bedenken. Bijvoorbeeld in het geval van wederkerige werkwoorden.
'Meld u nu aan voor deze cursus!', met alleen een d, is juist. Meld is een gebiedende wijs, en de gebiedende wijs komt altijd overeen met de ik-vorm van het werkwoord. Vervang bij twijfel meld ... aan door geef ... op: in 'Geef u op!' is duidelijk hoorbaar dat er geen t moet worden toegevoegd.
Veel taalgebruikers raken bij 'Meld u aan!' in verwarring doordat achter de werkwoordsvorm meld het woord u staat. U is hier echter niet het onderwerp. Het hele werkwoord is zich aanmelden; dit is een wederkerend werkwoord. In elke vervoeging van zo'n wederkerend werkwoord komt een wederkerend voornaamwoord te staan: ik meld me aan, jij meldt je aan, hij meldt zich aan, u meldt u aan, wij melden ons aan, enz. Het wederkerend voornaamwoord is nooit het onderwerp van de zin; het heeft dus geen invloed op de spelling van het werkwoord. Ook in de gebiedende wijs staat een wederkerend voornaamwoord: 'Meld u aan!', net als in 'Geef u op!' en 'Abonneer u nu!' Het wederkerend voornaamwoord is altijd te vervangen door een nadrukkelijker vorm op -zelf: 'Geef uzelf op!', 'Meld uzelf aan!'
In 'Meldt u zich aan!' is de t wél juist. Deze zin is weliswaar nog steeds een aansporing, maar bevat geen echte gebiedende wijs: er is nu wél een onderwerp (u); het wederkerend voornaamwoord is zich (vergelijk: 'Geeft u zich op!', 'Abonneert u zich nu!').
'Meldt u u aan!', 'Geeft u u op!' en 'Abonneert u u nu!' zijn overigens ook juist (het eerste u is onderwerp, het tweede wederkerend voornaamwoord), maar veel taalgebruikers vinden de opeenvolging van twee keer u lelijk; zie ook het advies over 'U hebt u/zich vergist'.
Nog een paar voorbeelden:
Houd u toch rustig! (En: Houdt u zich toch rustig!; geen gebiedende wijs)
Houd u aan de voorgeschreven dosering (En: Houdt u zich alstublieft aan de voorgeschreven dosering; geen gebiedende wijs)
Houd u vast! ('Hou u vast!' mag ook) (En: Houdt u zich vast!; geen gebiedende wijs)
Beraad u eerst nog maar eens. (En: Beraadt u zich eerst nog maar eens; geen gebiedende wijs)
Beeld u nu niet meteen het ergste in! (En: Beeldt u zich nu niet meteen het ergste in!; geen gebiedende wijs)
Kleed u maar weer aan (En: Kleedt u zich maar weer aan; geen gebiedende wijs)
Kleed u om in de pashokjes. (En: Kleedt u zich voortaan om in de pashokjes, alstublieft; geen gebiedende wijs)
Verspreid u over de ruimte! (En: Verspreidt u zich over ruimte!; geen gebiedende wijs)
Voed u met verse vis! (En: Voedt u zich toch vooral met verse vis!; geen gebiedende wijs)
== Verleden tijd ==
| |||