Sociaal-Democratische Arbeiderspartij: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
→Geschiedenis: Scheuring SDAP en SDP |
|||
Regel 4:
== Geschiedenis ==
=== Oprichting tot scheuring met SDP (1909) ===
{{Zie ook|Zie ook [[Scheuring SDAP en SDP]].}}
De SDAP werd op [[26 augustus]] [[1894]] opgericht in 't lokaal Atlas aan de Ossenmarkt 9 te [[Zwolle]] door leden van de Sociaal-Democratische Bond (SDB) van [[Ferdinand Domela Nieuwenhuis|Domela Nieuwenhuis]]. Tot de 12 oprichters (de [[De twaalf apostelen van de SDAP|"twaalf apostelen"]] genoemd) behoorden [[Pieter Jelles Troelstra]], [[Jan Schaper]] en [[Willem Vliegen]]. Reden voor de splitsing was een motie, aangenomen naar aanleiding van Domela's slechte behandeling in de Tweede Kamer, om nooit meer aan verkiezingen mee te doen, zelfs niet als agitatiemiddel. De SDAP'ers wilden dit middel in de revolutionaire stijd niet kwijt.<ref>{{Citeer boek|auteurlink=Bart Tromp|auteur=Bart Tromp|titel=De wetenschap der politiek: verkenningen|uitgever=DSWO Press|datum=1993|bladzijdes=275|ISBN=|bezochtdatum=|URLdatum=|citaat=Het ging hier dus niet, zoals vaak voorgesteld, om een scheuring tussen 'parlementairen' en 'anti-parlementairen'.}}</ref>
In [[1897]] veroverden de sociaaldemocraten voor het eerst twee zetels in de [[Tweede Kamer der Staten-Generaal|Tweede Kamer]]; al spoedig werd het parlementaire werk de hoofdactiviteit van de partij. De partij sloot zich aan bij de [[Tweede Internationale]], de overkoepelende organisatie van socialistische partijen in Europa. Uitgangspunt was een democratisch streven naar een socialistische maatschappij, waarin de belangrijkste [[industrie]]ën en de winning van [[delfstof]]fen aan de staat toebehoorden.
Aanvankelijk had de partij zowel een [[Reformisme|reformistische]] als een orthodox-[[Marxisme|marxistische]] vleugel
Na jarenlange botsingen tussen principiële marxisten binnen de [[Sociaal-Democratische Arbeiderspartij|SDAP]] en SDAP-fractievoorzitter [[Pieter Jelles Troelstra]], waarbij Troelstra en partijbestuur de scherpe toon van de kritiek van die marxisten onaanvaardbaar achtten, werd op het partijcongres van 13–14 februari 1909 in Deventer, bij tweederde meerderheid, de redactie van het marxistische oppositieblad ''[[De Tribune (krant)|De Tribune]]'' geroyeerd. Met hen verlieten zo'n 400 geestverwanten de SDAP. Op 14 maart richtten zij de nieuwe [[Communistische Partij van Nederland|SDP (Sociaal-Democratische Partij)]] op.<ref>Ron Blom – ''Frank van der Goes, 1859–1939. Journalist, literator en pionier van het socialisme.'' Eburon, Delft, 2012. Pagina's 189 t/m 214.</ref> De naam [[sociaaldemocratie]] werd toen nog door beide soorten [[Socialisme|socialisten]] gevoerd.
=== 1910 - 1946 ===
In 1919 veranderde de naam SDP in [[Communistische Partij Holland]] (CPH) en in 1935 werd dit [[Communistische Partij van Nederland|Communistische Partij Nederland]] (CPN).
Verder streed de SDAP voor [[algemeen kiesrecht]] en sociale wetten, zoals het [[staatspensioen]]. De invoering van het algemeen kiesrecht in [[1917]] bezorgde de SDAP grote zetelwinst. Nadat in [[Rusland]] in 1917 de [[Oktoberrevolutie]] had plaatsgevonden en het ook in [[Duitsland]] onrustig werd, meende Troelstra in 1918 dat ook in Nederland de tijd voor revolutie was gekomen. Zijn revolutiepoging werd [[Vergissing van Troelstra|een grote mislukking]].
| |||