Afsluitdijk: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting Labels: Misbruikfilter: Leeghalen Visuele tekstverwerker |
k Wijzigingen door 134.91.6.213 (Overleg) hersteld tot de laatste versie door Hethuisanubis4ever1 |
||
Regel 55:
De '''Afsluitdijk''' is de [[waterkering]] tussen [[Noord-Holland]] en [[Friesland]], die het [[IJsselmeer]] afsluit van de [[Waddenzee]]. Hieraan ontleent de dam zijn naam. De Afsluitdijk is belangrijk om [[Nederland]] tegen [[overstroming]]en te beschermen.
De Afsluitdijk is een onderdeel van de [[Zuiderzeewerken]]. In 1927 werd begonnen met de aanleg. In 1932 werd het laatste sluitgat, de [[Vlieter]], gesloten. Een jaar later werd de dijk opengesteld voor het [[Verkeer|wegverkeer]]. Op de plaats waar de Afsluitdijk
Aan beide kanten van de Afsluitdijk liggen [[Sluis (waterbouwkunde)|sluizen]] voor de [[scheepvaart]] en [[Spuisluis|spuisluizen]]. Tegen Noord-Holland zijn het de [[Stevinsluizen]]. Op [[Kornwerderzand]], op ruim 4 km van Friesland, liggen de [[Lorentzsluizen]]. De hele dijk is 32,5 km lang, het waterkerende deel ervan 30 km.
Over de Afsluitdijk loopt een [[Weg|verkeersweg]], die beide provincies met elkaar verbindt. Deze weg is onderdeel van de [[Rijksweg 7]]. De weg ligt niet op het hoogste punt van de dijk maar ten zuiden daarvan, zodat de Waddenzee vanaf de weg niet zichtbaar is. Langs de weg ligt een fietspad.
== Geschiedenis ==
=== Voorgeschiedenis ===
{{Zie ook|De voorgeschiedenis van de Afsluitdijk is die van de [[Zuiderzeewerken]] als geheel. Uitgebreide informatie is in dat artikel te vinden. Hieronder wordt volstaan met een beknopte beschrijving.}}
Regel 61 ⟶ 67:
In [[1886]] richtten enkele notabelen de [[Zuiderzeevereeniging|Zuiderzeevereniging]] op die moest onderzoeken of drooglegging haalbaar was. Ingenieur [[Cornelis Lely]] was een prominent lid en later voorzitter van deze vereniging. Hij ontwierp in [[1891]] het eerste plan voor de afsluiting en inpoldering van de Zuiderzee.
In [[1913]], Lely was inmiddels minister van waterstaat, werd inpoldering opgenomen in het regeringsprogramma. Dit ondanks
=== Ontwerpfase ===
[[Duitse aanval op Nederland in 1940|0]], vond de [[Slag om de Afsluitdijk]] plaats. Ondanks verwoede pogingen daartoe, slaagden de Duitsers er niet in de Nederlandse stelling bij Kornwerderzand in te nemen. Dat kwam mede door de kanonneerboot [[Hr.Ms. Johan Maurits van Nassau (1933)|Johan Maurits van Nassau]] die vanaf de Doove Balg in de Waddenzee de Duitse batterij bij Kornwerderzand onder vuur nam. De Duitsers werden door de beschieting gedwongen hun artillerie terug te trekken. Het schip werd echter kort daarna door Duitse bommenwerpers bij [[Callantsoog]] tot zinken gebracht. Zeventien bemanningsleden verloren hierbij het leven.▼
Bij het ontwerp en de aanleg van de Afsluitdijk moest met (voor hedendaagse begrippen) tamelijk eenvoudige middelen worden gewerkt. Computers en geavanceerde meetapparatuur waren nog niet voorhanden. Sluizen en dijklichamen werden eerst op schaal gebouwd en getest. Desondanks, of juist wel daarom, is er wereldwijd nog steeds bewondering voor het vakmanschap waarmee het gedurfde project werd uitgevoerd. Het bevestigde de vooraanstaande positie van Nederland op het gebied van waterbouwwerken.
In het originele ontwerp dat Lely voor de Afsluitdijk maakte zou de Afsluitdijk niet bij [[Cornwerd]], maar bij [[Piaam]] aansluiten op de Friese kust. Een staatscommissie onder leiding van Nobelprijswinnaar [[Hendrik Lorentz|Lorentz]] berekende dat de getijslag (het verschil tussen eb en vloed) sterk zou toenemen als de dijk zou aansluiten bij Piaam. Toename van de getijslag zou de stroomsnelheden doen toenemen en de aanleg van de dijk bemoeilijken. Ook bleek de ondergrond op het geprojecteerde tracé van de Afsluitdijk niet ideaal voor de aanleg van een dam. De commissie Lorentz adviseerde daarom de Afsluitdijk iets noordelijker aan te leggen, waardoor de toename van de getijslag minder werd.
Wie op de kaart kijkt ziet dat de Afsluitdijk in een knik aansluit op de Friese kust. Deze verandering in het tracé is aangebracht om de uitstroom van het IJsselmeer te vergemakkelijken. Het sluizencomplex van [[Kornwerderzand]] watert af op de schuine geul van de Middelgronden. Het leek de ingenieurs het beste om het sluizencomplex recht op de geul te plaatsen, zodat het water in een rechte lijn wegstroomt.
=== Aanleg Amsteldiepdijk en Afsluitdijk ===
In juni 1920 werd het eerste deel van het werk aanbesteed: de aanleg van de 2,5 kilometer lange [[Amsteldiepdijk]] of Korte Afsluitdijk van [[Noord-Holland]] naar het eiland [[Wieringen]]. Bij dat project werd nuttige ervaring opgedaan, die later van pas kwam bij de aanleg van de Afsluitdijk.
De aanleg van de eigenlijke Afsluitdijk begon in januari 1927. Er werd gewerkt vanuit vier locaties: de beide oevers en de beide speciaal aangelegde [[werkeiland]]en [[Breezand (werkeiland)|Breezand]] en Kornwerderzand. Bij de aanleg van de 32 kilometer lange dijk werd voor het eerst [[keileem]] toegepast, dat taaier was gebleken dan zand of klei. Dit materiaal is in Noord-Nederland ruim voorhanden. Het werd hier afgezet tijdens de [[Saalien|Saale-ijstijd]] en kon in de nabijheid van de aan te leggen dijk eenvoudig worden opgebaggerd. De dijk is gefundeerd op [[zinkstuk]]ken van gevlochten [[wilg]]entenen die werden afgezonken door er steenblokken op te deponeren.
Op 28 mei 1932, om 13:02 uur, werd de [[Vlieter]], het laatste gat in de Afsluitdijk, gesloten. Vier maanden later, op 20 september 1932, werd de naam [[Zuiderzee (water)|Zuiderzee]] officieel geschiedenis. Het [[binnendijks]]e deel heette voortaan IJsselmeer, het [[buitendijks]]e deel Waddenzee. Nadat de afrondende werkzaamheden waren voltooid, werd de Afsluitdijk op 25 september 1933 officieel opengesteld voor het verkeer. [[Victor de Blocq van Kuffeler]], directeur-generaal der Zuiderzeewerken, verrichtte de openingshandeling.
=== Tweede Wereldoorlog ===
▲Aan het begin van de [[Tweede Wereldoorlog]], tijdens de [[Duitse aanval op Nederland in 1940|
In het [[Kazemattenmuseum]] bij Kornwerderzand is hier nog een monument voor onthuld.
Regel 73 ⟶ 92:
== Toekomst ==
De Afsluitdijk kent twee complexen van [[spuisluis|spuisluizen]], bij [[Den Oever (Noord-Holland)|Den Oever]] en bij Kornwerderzand. In [[1998]] bleek dat de capaciteit niet langer toereikend is, en in [[2001]] werd begonnen met onderzoek naar de beste locatie voor een derde complex. Een derde spuisluizencomplex werd noodzakelijk geacht wegens stijging van de zeespiegel, bodemdaling, en verhoogde aanvoer van rivierwater
In [[2003]] werd de bouw echter voor vijf jaar uitgesteld wegens geldgebrek. De bouw zal nu op een later moment worden gestart. De nieuwe spuisluis zal ervoor zorgen dat IJsselmeerwater in elk geval tot 2050 onder vrij verval kan worden gespuid. Daarna zal het IJsselmeerpeil moeten worden verhoogd om te kunnen blijven spuien of moeten er gemalen op de Afsluitdijk worden gebouwd om het water naar de Waddenzee te pompen.
Volgens de Minister van Verkeer en Waterstaat [[Karla Peijs]] in [[2006]], is de Afsluitdijk na 75 jaar toe aan een grote opknapbeurt. De dijk is eigenlijk te laag. De kruin en het binnentalud zijn niet voldoende [[erosie]]bestendig. En ook de sluizen voldoen niet meer aan de huidige normen.
Zij heeft voorstellen gedaan om de dijk, en vele andere dijken, waterkeringen en sluizen, een grondige opknapbeurt te geven. Het betreft ongeveer een kwart van de 3000 kilometer [[waterkering]]en in Nederland. Daarmee zal een bedrag gemoeid zijn van 1,8 miljard euro.
| |||