Bastide: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
k status artikel loopt nu via Wikidata |
Aanvulling Elburg |
||
Regel 1:
[[
[[Bestand:F07.Domme.0007.JPG|thumb|Centrale marktplein van de bastide [[Domme]] ]]
'''Bastide''' is een Franse benaming voor een nieuw aangelegde en versterkte nederzetting. Typerend voor de bastide is een rechthoekig stratenpatroon naar Romeins voorbeeld rondom een centraal marktplein.
== Geschiedenis ==
De bastide als bouwvorm werd ontwikkeld door de [[Tempeliers]]. In onontgonnen gebieden gingen deze nieuwe steden bouwen, waarna zij [[heerlijke rechten]] konden doen gelden. Zo verwierven zij veel land.
=== Frankrijk ===
De late [[Middeleeuwen]] waren in het zuiden van Frankrijk een zeer onrustige tijd. Nadat de streek aan het begin van de 14e eeuw geteisterd wordt door de [[Pest (ziekte)|pest]], raken grote delen van het platteland ontvolkt als overlevenden zich samentrekken in een kleiner aantal dorpen. Hierdoor wordt veel landbouwgrond aan het areaal onttrokken; hongersnood en economische terugval zijn het gevolg. Bovendien loopt door de [[Occitanië|Languedoc]] de continue scheidslijn tussen de Engelse en Franse bezittingen ([[Honderdjarige Oorlog]], zie ook [[Guyenne]], [[Aquitanië]]). Veelvuldige plundering door beide kampen zijn het gevolg.
Om hun gebied voor verder economisch verval te behoeden en hun claim op het land te versterken, gaan veel adellijke heren daarom over tot de aanleg van bastiden. De bevolking wordt aangetrokken door gunstige belastingtarieven en marktprivileges. Desondanks groeien maar een bescheiden aantal bastiden uit tot economische succes. De meeste bleven al snel in hun groei steken. Juist hierdoor zijn nog wel veel van de oorspronkelijke bastiden gespaard gebleven. Een voorbeeld hiervan is [[Beaumont-du-Périgord]], dat nog veel van de oude bebouwing en de omwalling heeft en thans maar iets meer dan 1000 inwoners telt. Ook [[Cordes-sur-Ciel]] ligt nog, in zijn oorspronkelijke vorm, vrij in het landschap. Enkele steden zijn wel ver uitgegroeid buiten de oorspronkelijke bastidevorm. Voorbeelden zijn de nieuwe stad van [[Carcassonne (Frankrijk)|Carcassonne]] en [[Villeneuve-sur-Lot]]. Bij beide is de oude bastide nog wel goed in het stratenpatroon zichtbaar.
=== Nederland ===
Ook in Nederland is een variant van de Bastide-bouwvorm toegepast. Het beste resultaat hiervan is de uitbreiding van de stad [[Elburg (stad)|Elburg]], die wel een recht stratenpatroon heeft maar geen markt als centraal uitgangspunt.<ref>[http://www.jackbazen.nl/Nederland/Elburg/elburg_kaart.jpg Oude kaart van Elburg]</ref>
{{Appendix}}
{{Commonscat|Bastide cities|Bastide}}
| |||