Geschiedenis van Polen: verschil tussen versies

In [[1945]] kwam aan de Duitse bezetting een einde na de verdrijving door het [[Rode Leger (Sovjet-Unie)|Rode Leger]]. De bezetting heeft aan 5,8 miljoen Polen<ref>[http://www.hln.be/hln/nl/961/Wetenschap/article/detail/981298/2009/08/26/Minder-Poolse-slachtoffers-tijdens-Wereldoorlog-II.dhtml Minder Poolse slachtoffers tijdens Wereldoorlog II] Het Laatste Nieuws, 26 augustus 2009</ref> (waarvan iets meer dan 3 miljoen Poolse joden) het leven gekost; ruim 16% van de 35,1 miljoen inwoners die in 1939 waren geteld. Tevens heeft het land in materieel opzicht zwaar geleden, enerzijds door gevechtshandelingen, anderzijds door het doelgericht opblazen van cultureel erfgoed door de Duitse bezetter.

 

 

Gesteund door het aanwezige Sovjetleger kwam de [[Volksrepubliek Polen|Poolse Volksrepubliek]] tot stand. De [[Poolse Verenigde Arbeiderspartij]] (communisten) verkreeg een monopoliepositie. De [[Stalinisme|stalinist]] [[Bolesław Bierut]] regeerde met harde hand en implementeerde het [[marxisme-leninisme]]. Een proces van zuivering van de politiek van stalinistische elementen (de zogeheten destalinisatie) bracht in [[1956]] de populaire nationaal-communist Władysław Gomułka aan de macht, die onder Bierut gevangen zat. Gomulka ontpopte zich echter ook al snel als een [[Dictator (modern)|dictator]].

 

Deze situatie was voor de communistische machthebbers in [[Moskou]] niet verteerbaar en een interventie hing in de lucht. Onder druk van de [[Sovjet-Unie]] greep generaal [[Wojciech Jaruzelski]] op [[13 december]] [[1981]] de macht en kondigde de staat van beleg af. De macht van de [[Poolse Verenigde Arbeiderspartij]] (PZPR) werd hersteld en de vakbond Solidarność en andere oppositiebewegingen werden verboden. In [[1983]] werd de staat van beleg opgeheven. President Jaruzelski probeerde echter al vanaf het begin om de staat te hervormen en liberaliseerde het regime. Hij geloofde echter dat de hervormingen tot stand zouden komen via de PZPR. In [[1985]] kwam [[Michail Gorbatsjov]] in de Sovjet-Unie aan de macht. In [[1986]] liet deze aan Jaruzelski weten dat hij de communistische regering in Polen niet via wapengeweld van het Sovjetleger wilde handhaven. In [[1988]] begon Jaruzelski rondetafelbesprekingen met de oppositie, en vooral met Solidarność van Lech Wałęsa. President Jaruzelski en de oppositie kwamen overeen dat er vrije verkiezingen moesten worden gehouden. Er kwam een tweekamerparlement. Jaruzelski – die overigens werd tegengewerkt door de hardliners binnen de communistische partij – wist echter wel te bereiken dat ongeacht de verkiezingsuitslag de PZPR een meerderheid van zetels kon gaan bezetten in de [[Sejm (Polen)|Sejm]], het Poolse lagerhuis. Hoewel de communisten een enorme nederlaag leden, bleven ze via deze regeling (voorlopig) aan de macht. In juli [[1989]] werd Jaruzelski tot president gekozen en de katholieke intellectueel [[Tadeusz Mazowiecki]] werd minister-president. Onder toeziend oog van de Sovjet-Unie kon zich tot begin jaren negentig een communistisch regime handhaven, waarna onder impulsen van Solidarność de [[democratie]] zich kon ontwikkelen.

==Derde Republiek==

Bij de eerste 'echte' democratische verkiezingen in het naoorlogse Polen won Solidarność (nu dus als politieke partij) de verkiezingen en werd Wałęsa president. Sinds [[1995]] was de sociaaldemocraat [[Aleksander Kwaśniewski]] president van Polen. In [[1998]] trad Polen toe tot de [[NAVO]].