Rudolf I van de Palts: verschil tussen versies

[[Bestand:Ausschnitt_Codex_Balduini_Trevi.jpg|miniatuur|De Keurvorsten bij de koningskeuze van 1308: v.l.n.r. [[Peter van Mainz]], [[Boudewijn van Trier]] en Rudolf I (afbeelding uit 1341).]]

'''Rudolf I van de Palts''' (* [[4Bazel oktober(Zwitserland)|4Bazel]] , [[4 oktober|oktober]] [[1274]] in [[Bazel (Zwitserland)|Basel]] - [[12 augustus]] [[1319]]), bijgenaamd ''de Stamelaar'', was van 1294 tot 1317 [[Hertogdom Opper-Beieren (1255-1340)|hertog van Opper-Beieren]] en [[Paltsgraafschap aan de Rijn|Paltsgraaf aan de Rijn]].

Rudolfs vader was hertog [[Lodewijk II van Beieren]], zijn moeder diens derde vrouw [[Mathilde van Habsburg]], de dochter van rooms-koning [[Rudolf I (rooms-koning)|Rudolf van Habsburg]] en de erfgravin [[Gertrude van Hohenberg]].

Rudolf was in de twisten binnen het Huis [[Huis Wittelsbach|Wittelsbach]] verwikkeld. Reeds vroeg lag hij in conflict met zijn broer, de latere keizer [[Keizer Lodewijk de Beier|Lodewijk IV]]. In de [[slag bij Göllheim]] vocht Rudolf aan de verliezende kant van zijn schoonvader [[Adolf van Nassau (rooms-koning)|Adolf van Nassau]]. Bij de verkiezing van zijn oom [[Albrecht I (rooms-koning)|Albrecht]] behoorde Rudolf samen met de Rijnse Keurvorsten tot de hem afwijzende minderheid. Met een belegering van Heidelberg bedwong Albrecht in 1301 Rudolf, waarop ook de resterende oppositie tegen de koning instortte.

In 1317 gaf Rudolf na een reeks van nederlagen in zijn uitzichtloos geworden positie de gezamenlijke heerschappij-aanspraak op. In 1329 gaf Lodewijk in het [[Huisverdrag van Pavia]] de Palts terug aan de nakomelingen van Rudolf terug. Daardoor splitste de dynastie van de [[Huis Wittelsbach|Wittelsbachers]] zich in een oudere tak van de Palts en een jongere tak van Beieren. Deze laatste stierf in 1777 in mannelijke lijn uit en werd door de nakomelingen van Rudolf geërfd.

Paltsgraaf en hertog Rudolf I trouwde op 1 september 1294 in Neurenberg met prinses Mechthild (1280–1323), dochter van koning [[Adolf van Nassau (rooms-koning)|Adolf van Nassau]] en zijn vrouw gravin [[Imagina van Isenburg-Limburg]]. Uit het huwelijk kwamen zes kinderen voorts:

* [[Adolf van de Palts|Adolf]] (1300–1327) ∞ 1320 gravin [[Irmengard van Oettingen]] (-1389 als non in het [[klooster Liebenau]] bij Worms);

* [[Rudolf II van de Palts|Rudolf]] II (1306–1353)

# ∞ 1328 prinses [[Anna van Görz]], Tirol en Karinthië (1300–1335),

# ∞ 1348 prinses [[Margaretha van Sicilië-Aragon|Margaretha van Sicilië uit het Huis Aragon]] (1331–1377);

* [[Ruprecht I van de Palts|Ruprecht I]] (1309–1390)

# ∞ 1350 gravin [[Elisabeth van Vlaanderen-Namen]] uit het Huis Dampierre (1340–1382),

# ∞ 1385 prinses [[Beatrix van Berg]] (1360–1395);

* Mechthild (1312–1375) ∞ 1331 graaf [[Jan III van Sponheim]] (-1399);

* <span>{{Aut|A. Schmid}}, art.</span>&nbsp;<span> <span class="plainlinks-print">[https://www.deutsche-biographie.de/gnd118814230.html#ndbcontent Rudolf I. (der Stammler)],</span></span><span> </span><span> in </span>''[[Neue Deutsche Biographie]]''<span> </span><span>22 (2005), pp</span><span>.</span>&nbsp; <span class="plainlinks-print">[http://daten.digitale-sammlungen.de/0001/bsb00016410/images/index.html?seite=196 182-183]</span><span>.</span>