Wolfgang Streeck: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
FNAS (overleg | bijdragen)
Inleiding uitgebreid met rol als publieksintellectueel.
FNAS (overleg | bijdragen)
→‎Werk en standpunten: Verdere uitbreiding: meer aandacht voor Streecks politieke opvattingen en voor de reactie van Habermas (vanuit de Engelse vertaling van diens stuk).
Regel 1:
[[Bestand:Wolfgang_Streeck.jpg|miniatuur|Wolfgang Streeck (2015)]]
'''Wolfgang Streeck''' ([[Lengerich (Steinfurt)|Lengerich]], [[27 oktober]] [[1946]]) is een Duitse [[Sociologie|socioloog]], gespecialiseerd in [[economische sociologie]]. Hij is directeur [[Emeritaat|emeritus]] van het [[Max-Planck-Gesellschaft|Max Planck Instituut voor Sociale Wetenschappen]] in [[Keulen (stad)|Keulen]]. Sinds ca. 2013 doet hij ook opgeld als publieksintellectueel, met een boek en een serie artikelen over de gevolgen van de [[kredietcrisis]], de [[Europese staatsschuldencrisis|eurocrisis]] en wat hij ziet als een fundamenteel conflict tussen [[kapitalisme]] en [[democratie]].
 
== Levensloop ==
Regel 14:
In zijn werk richt Streeck zich vooral op problemen van politieke en economische aard, evenals op de wisselwerking tussen die beide, waarbij hij zich bedient van een historisch-vergelijkende aanpak.
 
Hoewel lange tijd een [[Sociaaldemocratie|sociaaldemocraat]], raakte Streeck ten tijde van de [[Kabinet-Schröder I|regering-Schröder]] teleurgesteld in de prestaties van de sociaaldemocratie onder de [[Derde Weg]]-ideologie. De [[Kredietcrisis|financiële crisis van 2008]] veranderde zijn blik op de verhouding kapitalisme-democratie volkomen en bij het schrijven van ''Re-Forming Capitalism'' raakte hij meer beïnvloed door [[Karl Marx|Marx]] en de Amerikaanse [[Marxisme|marxisten]] van de jaren 50 en 60.<ref>{{Citeer web|url=https://www.jacobinmag.com/2016/02/wolfgang-streeck-europe-eurozone-austerity-neoliberalism-social-democracy/|titel=Social Democracy’s Last Rounds|bezochtdatum=|auteur=Jonah Birch|medeauteurs=George Souvlis|datum=2016-02-25|werk=Jacobin|uitgever=}}</ref> Sindsdien heeft hij naam gemaakt als publieksintellectueel met twee boeken en diverse artikelen waarin hij probeert aan te tonen dat de [[Financiële dienstverlening|financiële markten]] sinds de jaren 70 zo machtig zijn geworden, dat deze de beweegruimte van democratische politiek ernstig inperken.
Sinds de [[Kredietcrisis|financiële crisis van 2007–2008]] wijst Streeck er in het publieke debat telkens op, dat de toegenomen staatsschulden van westerse landen de beweegruimte van democratische politiek inperkt. Voor Duitsland becijferde hij dat het door de politiek vrij in te vullen deel van het bondsbudget was gedaald van 43% in 1970 naar 19% in 2005, dus al vóór het uitbreken van de crisis.<ref>{{Citeer web|url=http://www.handelsblatt.com/meinung/kommentare/finanzkrise-eine-last-fuer-generationen/3131676-all.html|titel=Finanzkrise: Eine Last für Generationen|bezochtdatum=2016-07-26|auteur=Wolfgang Streeck|datum=2009-03-10|werk=Handelsblatt|uitgever=}}</ref>
 
=== Schuldencrisis en democratisch tekort ===
In 2015 verscheen Streecks boek ''Gekochte tijd: De uitgestelde crisis van het democratisch kapitalisme'' in Nederlandse vertaling (oorspronkelijk getiteld ''Gekaufte Zeit'', uitg. Suhrkamp, 2013). In dit boek beschouwt hij de kredietcrisis en aanverwante verschijnselen als de jongste in een reeks crises die het westerse [[kapitalisme]] al sinds de jaren 70 treffen, en die uiteindelijk tot gevolg hebben dat kapitalisme en [[democratie]] elkaar niet meer verdragen. Het boek tracht tevens te verklaren waarom de in de jaren 70 (m.n. door de [[Frankfurter Schule|Frankfurter school]]) voorspelde ineenstorting van het kapitalisme niet heeft plaatsgevonden.<ref name=":0">{{Citeer web|url=http://www.groene.nl/artikel/ja-ik-ben-ook-woedend|titel=‘Ja, ik ben ook woedend’|bezochtdatum=2016-07-25|auteur=|datum=2013-09-04|werk=De Groene Amsterdammer|uitgever=}}</ref>
 
Het probleem, meent Streeck, is dat kapitalisme en democratie elkaar principieel uitsluiten en alleen na de schok van twee Wereldoorlogen samen konden komen;. dieHet oorlogstrauma had voldoende verzoening tussen werkgevers en vakbonden tot stand gebracht om in Europa het fenomeen [[verzorgingsstaat]] tevoor kunnende doenkapitaalbezitters ontstaan.acceptabel te maken,<ref>{{Citeer web|url=https://www.nrc.nl/nieuws/2015/05/11/hoe-linksin-europa-zichzelf-ten-grave-draagt-1496053-a1051183|titel=Hoe links in Europa zichzelf ten grave draagt|bezochtdatum=2016-07-29|auteur=Caroline de Gruyter|datum=2015-05-11|werk=NRC Handelsblad|uitgever=}}</ref> Maarmaar toen de werkgeverslaatsten, vanaf de late jaren 60, deze consensus wilden doorbreken, hebben de verzorgingsstaten veertig jaar lang sociale conflicten omtrent loon, werkgelegenheid en medezeggenschap afgekocht met geleend geld,. enZo hebben zoze uiteindelijk de geldschieters, de financiële sector, een ongekende machtspositie verschaft die hun [[soevereiniteit]] ondermijnt.<ref>{{Citeer web|url=http://www.deutschlandradiokultur.de/wenn-kapitalismus-und-demokratie-sich-trennen-muessen.950.de.html?dram:article_id=239180|titel=- Wenn Kapitalismus und Demokratie sich trennen müssen|bezochtdatum=2016-07-25|auteur=|datum=2013-10-3|uitgever=Deutschlandradio Kultur|taal=de}}</ref> Voor Duitsland becijferde hij bijvoorbeeld dat het door de politiek vrij in te vullen deel van het bondsbudget was gedaald van 43% in 1970 naar 19% in 2005, dus al vóór het uitbreken van de crisis.<ref>{{Citeer web|url=http://www.handelsblatt.com/meinung/kommentare/finanzkrise-eine-last-fuer-generationen/3131676-all.html|titel=Finanzkrise: Eine Last für Generationen|bezochtdatum=2016-07-26|auteur=Wolfgang Streeck|datum=2009-03-10|werk=Handelsblatt|uitgever=}}</ref> Na een periode van oplopende staatsschulden is door [[financialisering]] de schuldenlast ook op particulieren komen te liggen. Streeck doet enkele aanbevelingen om democratische zeggenschap over de economie te herstellen, waaronder periodieke schuldkwijtschelding (naar analogie van het bijbelse [[Jubeljaar]]) en "repressieve" regulering van de financiële sector.<ref name=":0" />
 
[[Jürgen Habermas]] vergeleek ''Gekochte tijd'' vleiend met [[Karl Marx|Marx]]' ''Achttiende brumaire van Lodewijk Napoleon'',
[[De:Der achtzehnte Brumaire des Louis Bonaparte|De:Der achtzehnte Brumaire des Louis Bonaparte]]
maar verweet Streeck ook een nostalgisch verlangen naar de ouderwetse [[natiestaat]] (''kleinstaaterei'').<ref>{{Citeer web|url=https://www.blaetter.de/archiv/jahrgaenge/2013/mai/demokratie-oder-kapitalismus|titel=Demokratie oder Kapitalismus?|bezochtdatum=2016-07-25|auteur=|achternaam=Habermas|voornaam=Jürgen|datum=2013-05|werk=Blätter für deutsche und internationale Politik|uitgever=|paginas=59–70}}</ref> Streeck reageerde met de stelling dat Habermas' visie van een Europese democratie wensdenken zou zijn.<ref name=":0" />
 
=== Europa en de euro ===
Regel 31 ⟶ 28:
 
=== Einde van het kapitalisme ===
In een artikel uit 2014, "How Will Capitalism End?" ("Hoe zal het kapitalisme eindigen?") wierp Streeck de stelling op dat het [[kapitalisme]] op zijn einde loopt en dat de crisis van 2008 een stadium is in deze ontwikkeling.<ref name=":2">{{Citeer web|url=https://newleftreview.org/II/87/wolfgang-streeck-how-will-capitalism-end|titel=How Will Capitalism End?|bezochtdatum=|auteur=Wolfgang Streeck|datum=2014|werk=New Left Review 87|uitgever=}}</ref> Dat wil niet zeggen dat hij een blauwdruk voor een alternatieve ordening ziet; het idee dat een economisch–maatschappelijk tijdperk pas kan eindigen zodra een revolutie het vervangt door een betere ordening, verwerpt hij als een [[Marxisme|marxistisch]] vooroordeel.
 
Streecks stelling is dat de "legitimiteitscrisis" die [[Nieuw Links]] voorzag, is uitgekomen, maar in omgekeerde vorm: niet de restanten van het [[proletariaat]], maar juist de kapitaalbezitters hebben besloten dat het naoorlogse, [[Sociaaldemocratie|sociaaldemocratische]] compromis niet langer legitiem is, en hebben er de stekker uitgetrokken met hun roep om deregulering en beperkingen aan de democratische controle op economische processen.<ref>{{Citeer web|url=http://www.counterpunch.org/2016/01/29/world-out-of-joint-wolfgang-streecks-vision-of-the-end-of-capitalism/|titel=World Out of Joint: Wolfgang Streeck’s Vision of the End of Capitalism|bezochtdatum=|auteur=Michael Welton|datum=2016-01-29|werk=CounterPunch|uitgever=}}</ref> Hiermee, echter, ontdoet het kapitalisme zichzelf van de ''checks and balances'' die het stabiel houden, en ontstaat een vicieuze cirkel van toenemende schuldenlast, groeiende ongelijkheid en [[Economische stagnatie|stagnatie]].<ref name=":2" />
 
=== Debat met Habermas ===
[[Jürgen Habermas]] vergeleek ''Gekochte tijd'' vleiend met [[Karl Marx|Marx]]' ''Achttiende brumaire van Lodewijk Napoleon'', maar verweet Streeck ook een nostalgisch verlangen naar de ouderwetse [[natiestaat]] (''kleinstaaterei'') inzake zijn EU-standpunt.<ref>{{Citeer web|url=https://www.blaetter.de/archiv/jahrgaenge/2013/mai/demokratie-oder-kapitalismus|titel=Demokratie oder Kapitalismus?|bezochtdatum=2016-07-25|auteur=|achternaam=Habermas|voornaam=Jürgen|datum=2013-05|werk=Blätter für deutsche und internationale Politik|uitgever=|paginas=59–70}}</ref><ref>{{Citeer Streeckweb|url=http://www.resetdoc.org/story/00000022337|titel=Democracy reageerdeor metCapitalism? On the Abject Spectacle of a Capitalistic World Society fragmented along National Lines|bezochtdatum=|auteur=Jürgen Habermas|datum=2013-07-01|werk=ResetDOC|uitgever=}}</ref> Habermas verkiest verdere Europese eenwording boven wat hij ziet als een terugtrekking in de stelling"machteloze" datnationale staten, die door de financiële markten tegen elkaar uitgespeeld kunnen worden. Streeck reageerde met door Habermas' visie van een Europese democratie wensdenken zoute zijnnoemen.<ref name=":0" />
 
== Zie ook ==