[[Bestand:Lunar libration with phase2.gif|{{largethumb}}|De schijngestalten van de maan; niet alleen de wisseling van licht en donker maar ook de [[libratie]] en de schijnbare verandering van grootte als gevolg van de periodiek wisselende afstand, zijn te zien.]]
'''Schijngestalte''' is de term waarmee de verschillende ''gedaanten'' van de [[planeet|planeten]] [[Mercurius (planeet)|Mercurius]], [[Venus (planeet)|Venus]] en [[Mars (planeet)|Mars]] en van onze [[maan]] worden aangeduid. Doordat de hoek waaronder ze door de [[zon]] beschenen worden verandert ten opzichte van de hoek waarmee ze vanaf de aarde bekeken worden, zijn ze vanaf de aarde gezien soms deels verlicht en deels donker, soms helemaal verlicht en soms (met uitzondering van Mars) helemaal donker. De echte gestalte is steeds een cirkel of bol. Omdat vanaf de aarde alleen het verlichte gedeelte goed zichtbaar is, wordt het zichtbare gedeelte de schijnbare gestalte of schijngestalte genoemd.
De echte gestalte van een hemellichaam is onveranderlijk maar de schijngestalte verandert gedurende de omloop om de zon (Mercurius, Venus en Mars) of om de Aarde (Maan). Afhankelijk van de hoek waaronder het lichaam door de zon wordt beschenen, ziet men de ''terminator'' (dat is de scheiding van licht en donker) zich verplaatsen over het oppervlak van de maan of planeet, waardoor zij afwisselend te zien is als een sikkelvormig of rond lichaam.
Bij de [[Binnenplaneet|binnenplaneten]] en onze maan springt dit het meest in het oog. Bij [[Mars (planeet)|Mars]] is het effect al een stuk kleiner en is vanaf de Aarde gezien altijd minimaal ongeveer driekwart verlicht. Bij de [[buitenplaneet|buitenplaneten]] is het verschijnsel vanaf de Aarde nauwelijks te zien.
