'''Umbanda''' (<small>Portugese uitspraak: </small><span class="IPA" title="Representation in the International Phonetic Alphabet (IPA)">[ũˈbɐ̃dɐ]</span>) is een [[Syncretisme (religie)|syncretistische]] [[Afro-Amerikaanse religie|Braziliaanse]] religie die Afrikaanse tradities koppelt aan [[Katholicisme|Roomsrooms Katholicismkatholicisme]]<nowiki/>e, Spiritisme, en overtuigingen van oorspronkelijke bewoners van het Amerikaanse continent. Hoewel sommige overtuigingen en de meeste uitingsvormen al in de late 19e eeuw in bijna geheel Brazilië voorkwamen, wordt aangenomen dat Umbanda oorspronkelijk begin 20e eeuw tot stand kwam in [[Rio de Janeiro (stad)|Rio de Janeiro]] en de omliggende gebieden. Het ontstaan van de beweging wordt vooral gekoppeld aan het werk van een helderziend medium genaamd Zélio Fernandino de Moraes, die Umbanda practiceerdepraktiseerde onder de arme [[Afro-Brazilianen|Afro-Braziliaanse]] bevolking. Sindsdien heeft Umbanda zich verspreid over (vooral) zuidelijk Brazilië en buurlanden als [[Argentinië]] en [[Uruguay]].
Umbanda heeft vele takken, ieder met verschillende overtuigingen en praktijken. Enkele overkoepelende overtuigingen zijn het bestaan van een allerhoogste Creator onder de naam Olodumare. Ook wordt er algemeen geloofd in het bestaan van godheden genaamd [[Orisha|Orixás]], de meeste waarvan gesyncretiseerd zijn met [[Heilige (christendom)|Katholieke heiligen]] die optreden als goddelijke energie en natuurkrachten; geesten van overledenen die met hun raad en bijstand praktisanten door de problemen in de materielemateriële wereld heen kunnen gidsen; helderzienden, of ''mediums'', die een natuurlijke aanleg hebben die verder getraind en geperfectioneerd kan worden om boodschappen uit de spirituele wereld der Orixás en hulpgeesten over te brengen; reïncarnatie anden spirituele evolutie door vele materiele levens ([[Karma|karmische wet]]) en de praktijk van geven aan goede doelen en sociale broederschap.
