Dorisch (dialect): verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Nielsschoubben (overleg | bijdragen)
Geen bewerkingssamenvatting
GuppieB52 (overleg | bijdragen)
clean up typo's, fix klemtoon accent, replaced: èn → én met AWB
Regel 1:
'''Het Dorisch''' was een [[Oudgrieks]]e dialect dat door de stam van de [[Doriërs]] gesproken werd. Het ''Dorisch'' werd gesproken op de [[Peloponnesos]] (onder andere in [[Sparta (Griekenland)|Sparta]], [[Argos (stad)|Argos]] en [[Korinthe (stad)|Korinthe]]) op [[Kreta]] en de zuidelijke [[Cycladen]], in Zuid-Italië en [[Sicilië]]. Het Dorisch werd vaak samen met de verwante Noordwest-Griekse dialecten, die in [[Phocis]], [[Lokris|Locris]] en [[Elis]] gesproken werden, tot het Dorisch-Noordwestgrieks samengevoegd.
 
Het Dorische dialect werd in talrijke lokale varianten gestructureerd, die hoodzakelijk door inscripties overgeleverd zijn. Belangrijke Griekse auteurs die in het Dorisch geschreven hebben, zijn de [[Griekse Lyriek |Griekse lyrici]] [[Pindarus]], [[Bacchylides]] en [[Alcman]], de komediedichters uit [[Syracuse (Italië)|Syracuse]] [[Sophron]] en [[Epicharmus (persoon)|Epicharmus]], de wetenschapper [[Archimedes]] en de Alexandrijnse dichters [[Theocritus]] en [[Callimachus (letterkundige)|Callimachus]]. Traditioneel was het Dorisch ook het dialect dat gebruikt werd in de [[Attische tragedie]] voor de gezongen gedeelten van het koor terwijl voor de gesproken tekst het [[Attisch (dialect)| Attisch]] gebruikt werd. Zie [[Koorlyriek]].
 
In de Hellenistische tijd werd het Dorische dialect, evenals de andere dialecten verdrongen door het [[Koinè-Grieks]], een eerste gemeenschappelijke taal voor de Grieken, die afstamde van het klassieke Attisch. Het Dorisch leeft echter nog voort in het [[Griko]] van Zuid-Italië en het [[Tsakonisch]] van de Peloponnesos.
Regel 20:
*De Proto-Griekse klanken ''eo'' en ''ea'' worden in het Dorisch soms ''ιο'' (io) en ''ια'' (ia).
*De Proto-Griekse korte ''a'' blijft dat in het Dorisch waar die in het Attisch soms een korte ''e'' werd.
Voorbeeld: Dorisch ἵαρος (hiaros) en Ἄρταμις (Artamis) tegenover Attisch ἵερος (hieros) en Ἄρτεμις (Artemis). (Vertaling: heilig/ de godin [[Artemis (mythologie)| Artemis]])
 
'''[[Morfologie (taalkunde)|Morfologie]]'''
Regel 29:
- Dorisch ''-ω'' (õ) - Attisch ''-ου'' (ou) ([[geslacht (taalkunde)|mannelijk]] [[genitief]] [[enkelvoud]])
- Dorisch ''-ως'' (õs) - Attisch ''-ους'' (ous)(mannelijk [[accusatief]] [[Meervoud (taal)|meervoud]])
- Dorisch ''-ην'' (ènén) - Attisch ''-ειν'' (ein) ([[Actief/passief (taalkunde)|actieve]] [[infinitief]] [[Praesens (Latijn)|praesens]])
*Hoofdtelwoord ''vier'' τέτορες (tetores)in plaats van Attisch τέτταρες (tettares) en Ionisch/Koine τέσσαρες (tessares).
*Rangtelwoord ''eerste'' πρᾶτος (prātos) in plaats van Attisch πρῶτος (prōtos).
Regel 40:
*In de nominatief meervoud van de lidwoorden en het aanwijzend voornaamwoord in het Dorisch τοί (toi), ταί (tai), τοῦτοι (toutoi), ταῦται (tautai) tegenover Attisch οἱ (hoi), αἱ (hai), οὗτοι (houtoi), αὗται (hautai)
*Specifieke woorden zoals de werkwoorden λέειν/λείειν (le(i)ein), πᾶσθαι (uit πάεσθαι; pā´sthai/páesthai) = κτᾶσθαι (uit κτάεσθαι; ktâ´sthai/ktáesthai). (Vertaling: willen/ verwerven)
 
 
== Verder lezen ==