De perso(o)n(en) die ergens de hoofdrol in hebben, worden '''hoofdrolspeler(s)''' (vrouwelijk: '''hoofdrolspeelster(s)''') genoemd. Beroemde (dus doorgaans dure) hoofdrolspelers dienen vaak eveneens als publiekstrekker, vooral in films, toneelstukken of opera's, en worden daarom uitgebreid ingezet voor [[reclame]]acties of [[marketing]]campagnes.
Er kunnen ook meerdere hoofdrollen zijn, veelal twee, die zoals in het klassiek toneel de [[protagonist]] (de 'held', soms echter een [[antiheld]]) en de [[Antagonist (narratologie)|antagonist]] (veelal de slechterik) worden genoemd, maar soms meer, bijvoorbeeld broers en/of zussen of partners in een bedrijf of organisatie. Wanneer een productie haar titel aan het personage ontleent (haastbijna altijd de protagnistprotagonist), zoals ''[[Hamlet]]'' of ''[[Mariken van Nieumeghen|Mariken in de tuin der lusten]]'', heet de rol de '''titelrol'''.
Een kenmerk van hoofdrollen is volgens velen het hebben van de meeste [[tekst]]enteksten (behalve uiteraard in de stomme film), hoewel dat lang niet altijd geldt. Denk bijvoorbeeld aan rollen zoals de [[cyborg]]en [[Arnold Schwarzenegger]] (als [[The Terminator|Terminator]]) of [[Peter Weller]] (als [[RoboCop]]), de autistische Raymond ([[Dustin Hoffman]] uit ''[[Rain Man]]''), de zwijgzame [[Mr. Bean]] van [[Rowan Atkinson]] of de griezelige [[Graaf Dracula]] van onder anderen [[Christopher Lee]], die zich allemaal vooral uiten met gebaren, lichaamstaal en mimiek. Daarnaast hebben ook wel (mensen)taal onmachtige dieren of voertuigen een hoofdrol, waardoor de teksten ook niet meer belangrijk zijn. Bekende voorbeelden hiervan zijn de auto's [[Volkswagen Kever|Herbie]] en Christine, de onderling vijandige kat en muis [[Tom en Jerry]], de reuzenhagedis [[Godzilla]], de dolfijn [[Flipper (televisieserie)|Flipper]], de witte haai uit ''[[Jaws (film)|Jaws]]'', de orka [[Keiko (orka)|Keiko]] en de gigantische gorilla [[King Kong]].
