Spoorlijn Zwolle - Stadskanaal: verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
→‎Uitbreiding Capaciteit: vrije baan? anders geformuleerd; zijn al deze plannen nog aan de orde??
kGeen bewerkingssamenvatting
Regel 103:
|}
 
De '''Spoorlijn Zwolle - Stadskanaal''' is de tussen [[1903]] en [[1905]] geopende spoorlijn tussen [[Station Zwolle]] en [[Station Stadskanaal]]. De spoorlijn maakte deel uit van het netwerk van spoorwegen van [[Noordoosterlocaalspoorweg-Maatschappij]] waarmee het noordoosten van Nederland werd ontsloten en Twente met de haven van [[Delfzijl]] werd verbonden. Na een gefaseerde sluiting van verschillende delen van de lijn is vandaag de dag alleen het baanvak Zwolle - [[Station Emmen|Emmen]] nog in gebruik.
 
De treindienst over de lijn is [[gedecentraliseerde treindienst|gedecentraliseerd]], en valt onder het beheer van de provincies [[Overijssel]] en [[Drenthe]] en de [[regio Twente]]. De vervoerder is, na een aanbesteding, sinds 9 december 2012 [[Arriva Personenvervoer Nederland|Arriva]], die deze spoorlijn samen met de spoorlijn [[Spoorlijn Mariënberg - Almelo|Mariënberg - Almelo]] voor commerciële doeleinden heeft omgedoopt tot '''Vechtdallijnen'''.
Regel 112:
In aansluiting op het netwerk van de NOLS legde de [[Overijsselsche Lokaalspoorweg-Maatschappij Deventer - Ommen]] in [[1910]] de [[spoorlijn Deventer - Ommen]] aan. De spoorlijnen van de NOLS en de OLDO werden geëxploiteerd door de [[Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen|Staatsspoorwegen]]. Door de komst van de autobus en vrachtwagen nam het spoorwegvervoer in de dunbevolkte gebieden af. In [[1934]], nog geen 25 jaar na de opening van de laatste spoorlijn, werden dan ook al de eerste deeltrajecten van het NOLS-netwerk voor het reizigersvervoer gesloten.
 
Het baanvak [[Station Emmen|Emmen]] - [[Station Gasselternijveen|Gasselternijveen]] werd in [[1938]] volledig gesloten, het traject Gasselternijveen - Stadskanaal volgde een jaar later. Dit baanvak bleef hierbij open voor het goederenveroer. Door brandstofschaarste tijdens en vlak na de [[Tweede Wereldoorlog]] werd de spoorlijn weer heropend. Het traject Emmen - Gasselternijveen werd in [[1940]] en [[1945]] enkele maanden voor het reizigersvervoer geopend. In 1940, [[1941]] en 1945 was het traject open voor goederenvervoer. In [[1946]] werd het traject tussen [[Station Weerdinge|Weerdinge]] en [[Station Buinen|Buinen]] definitief gesloten en opgebroken. Op de twee overgebleven trajecten vond nog enige jaren goederenvervoer plaats.
 
Op de spoorlijn tussen Gasselternijveen en Stadskanaal vond tussen juni 1940 en mei [[1947]] reizigersvervoer plaats. Het personenvervoer tussen beide plaatsen werd per [[4 mei]] [[1947]] gestaakt, omdat er bij NS een gebrek was aan treinen. Al het beschikbare materieel werd ingezet om op primaire lijnen een tweeuursdienst te onderhouden. Hierdoor was er geen materieel beschikbaar voor enkele secundaire lijnen. De dienst werd in eerste instantie tijdelijk vervangen door een [[Autobus|busdienst]], hoewel gevreesd werd voor een afname van de kwaliteit, vanwege de slechte staat van de autowegen.<ref>[http://resourcessgd.kb.nl/SGD/19461947/PDF/SGD_19461947_0000478.pdf Tweede Kamer, vergaderjaar 1946–1947, Vel 167, nr. 112]</ref> Omdat de bus meer [[nederzetting|plaatsen]] kon aandoen vond men het daarom later niet meer nodig het personenvervoer per trein te herstellen. Hierna bleef de spoorlijn geopend voor goederenvervoer. In [[1964]] werd het goederenvervoer op de spoorlijn Gasselternijveen - Buinen gestaakt. Acht jaar later volgden de trajecten Emmen - Weerdinge en Gasselternijveen - Stadskanaal. Op het gehele baanvak van Emmen tot Stadskanaal zijn hierna de sporen opgebroken, maar de bedding is op veel plaatsen nog duidelijk in het landschap aanwezig, zij het soms als weg of [[fietspad]].
 
=== Modernisering ===
Het baanvak [[Station Zwolle|Zwolle]] - Emmen, ook wel bekend als de ''Emmerlijn'', is altijd in gebruik gebleven. Het traject werd tussen [[1985]] en [[1987]] volledig gesaneerd en gemoderniseerd. Het traject werd hierbij volledig [[Elektrificatiesysteem|geëlektrificeerd]] en gedeeltelijk [[Spoorverdubbeling|dubbelsporig]], te weten tussen (Zwolle - [[Station Dalfsen|Dalfsen]] en [[Station Mariënberg|Mariënberg]] - [[Station Gramsbergen|Gramsbergen]]). Met deze reconstructie werd een halfuursdienst mogelijk gemaakt.
 
=== Overname spoorlijn door de lokale overheid ===
Regel 137:
Hoewel de NS in de jaren 60 en 70 veel oude stationsgebouwen verving door kleinere en efficiëntere bouwwerken, bleef een opvallend groot deel van de stations langs de Emmerlijn de sloophamer bespaard. Het stationsgebouw van [[Emmen (Drenthe)|Emmen]] werd in [[1965]] vervangen door een opvallend en groter bouwwerk. De plaats breidde in de loop van de jaren 50 en 60 sterk uit en het oude stationsgebouw was te klein en verkeerde in slechte staat. Het nieuwe gebouw kreeg onder andere een stationsrestauratie. Het stationsgebouw van Coevorden werd in [[1976]] vervangen door een doorgangsgebouw met dienstruimten aan beide zijden. De wachtruimte werd hierbij gesitueerd op het perron.
 
Een jaar eerder wordt de nieuwe voorstadshalte [[Station Emmen Bargeres|Emmen Bargeres]] geopend. De halte krijgt slechts een [[Bushokje|abri]]. Tegelijkertijd met de opening van de nieuwe voorstadshalte wordt station Bergentheim gesloten. In 1987 wordt station Dalen heropend. Ook hier verschijnt alleen een abri. In [[1993]] wordt het voormalige stationsgebouw van Bergentheim gesloopt. Ook het stationsgebouw van Nieuw Amsterdam valt dat jaar, ondanks inspanningen van de gemeente, ten prooi aan de slopershamer.
 
== Dienstregeling ==
Het traject Zwolle - Emmen was het drukstbereden gedeelte van het NOLS-netwerk. Na de oorlog reed er elk uur een stoptrein over het traject, in de spits aangevuld met een enkele spitstrein. In [[1970]] werd de stoptreindienst [[Station Almelo|Almelo]] - Mariënberg grotendeels doorgetrokken naar Hardenberg. De meeste treinen tussen Zwolle en Emmen sloegen voortaan Bergentheim over. Hiermee werd de treindienst tussen beide plaatsen met enkele minuten verkort. In [[1975]] werd station Bergentheim gesloten en keerden de treinen uit Almelo voortaan weer in Mariënberg. Eén treinpaar reed in de spits door naar Coevorden, later Gramsbergen. Vanaf het eind van de jaren 70 reden er in de spits ook enkele sneltreinen over het traject. Deze treinen stopten alleen in Ommen en Coevorden. Een treinpaar stopte ook in Dalfsen. De reistijd tussen Zwolle en Emmen werd hiermee verkort tot een uur.
 
=== Modernisering ===
Na de elektrificatie en de gedeeltelijke spoorverdubbeling van het traject werd de dienstregeling verbeterd. Voortaan reed er elk uur een stoptrein en behalve zondagochtend en -middag elk uur een sneltrein. De sneltrein stopte opnieuw alleen in Ommen en Coevorden. Na politieke druk vanuit Hardenberg werd er ook een stop op station Hardenberg aan toegevoegd. In de spits werd ook gestopt in Dalfsen. De reistijd van de sneltreinen werd tussen Zwolle en Emmen verkort tot 51 minuten. De stoptreinen deden nog altijd een uur en tien minuten over het traject. De lange rijtijden van de stoptreinen was vooral te wijten aan de inzet van treinstellen [[Mat '54|Materieel '54]] en de beperkte kruisingsmogelijkheden op het grotendeels enkelsporige traject.
 
=== Start van de Railhopper ===
In [[1993]] bouwde [[Waggonfabrik Talbot|Talbot]] in Aken negen treinstellen [[Stoptreinmaterieel '90]]. De stellen dienden als prototype voor het nieuwe stoptreinmaterieel van de NS. De ''Railhoppers'' waren breder dan het bestaande reizigersmaterieel en kwamen daardoor op veel trajecten [[Omgrenzingsprofiel|'buiten profiel']]. De Emmerlijn werd als proeftraject toegewezen. Het traject werd hiervoor –waar nodig– speciaal aangepast. De nieuwe treinstellen bleken echter nogal storingsgevoelig en werden al spoedig uit de reizigersdienst onttrokken. De oude treinstellen [[Mat '54|Materieel '54]] keerden terug op de Emmerlijn en het proefbedrijf zonder reizigers vond zolang plaats op het dubbelsporige traject tussen [[Station Meppel|Meppel]] en [[Station Leeuwarden|Leeuwarden]].
 
In [[1995]] keerden de Railhoppers weer terug tussen Zwolle en Emmen. De stellen werden hierbij voornamelijk ingezet in de stoptreindienst tussen beide plaatsen. Deze werd met de komst van het nieuwe materieel aanzienlijk versneld. De stoptreinen legden het traject voortaan binnen een uur af. Daarnaast werden er enkele extra spitsstoptreinen tussen Zwolle en Ommen toegevoegd. Door de eerder genoemde beperkingen van het traject vervielen met deze nieuwe dienstregeling in Zwolle vrijwel alle aansluitingen.
 
=== Plan V ===
In december [[2005]] werd het proefbedrijf met de Railhoppers gestaakt en werden de stellen buiten dienst gesteld. Om toch de snellere rijtijden tussen Zwolle en Emmen te waarborgen, werd tegelijkertijd de elektrische installatie van een aantal [[Mat '64|Plan-V]] treinstellen aangepast zodat deze sneller kunnen optrekken. Een aantal van de treinstellen werd beplakt met de toepasselijke tekst "Vanaf nu is alles anders! Nieuwe dienstregeling Zwolle - Emmen". Deze nieuwe dienstregeling betekende een verschuiving en aanpassing van de treindiensten. De stop- en sneltreinen rijden sindsdien in een bijna regelmatige halfuursdienst, waarbij de sneltreinen een extra stop in Dalfsen en Nieuw Amsterdam maken. In Zwolle werd bovendien de aansluiting op de overige treinen verbeterd. In [[2007]] is de dienstregeling met ongeveer een half uur verschoven.
 
De sneltrein Zwolle - Dalfsen - Ommen - Hardenberg - Coevorden - Nieuw Amsterdam - Emmen overbrugde de afstand in 55 minuten. De stoptrein stopte ookdaarnaast nog in Mariënberg, Gramsbergen, Dalen en Emmen Bargeres en had daar 61 à 62 minuten voor nodig.
 
Bij de opening van Station Emmen Zuid in het weekend van 2 en 3 april 2011 werd het station Emmen Bargeres gesloten. De sneltrein ging in Emmen Zuid stoppen, waardoor deze nog maar 5 tot 7 minuten sneller is dan de stoptrein.
 
=== Arriva ===
Regel 175:
In eerste instantie is gekeken naar de volgende maatregelen:
* de aanleg van een derde spoor of een spoorverdubbeling tussen Zwolle en [[Herfte]].
:De capaciteit tussen Zwolle en de buurtschap Herfte, waar de sporen naar Emmen afbuigen van de [[Spoorlijn Arnhem - Leeuwarden (Staatslijn A)|spoorlijn Zwolle - Meppel]], is een knelpunt. WanneerMet ophet dezetoenemen lijnenvan strakshet verschillende vervoersmaatschappijen zouden rijden,treinverkeer wordt dit een probleem. Er dient daarom minstens een extra spoor aangelegd te worden tussen Zwolle en Herfte voor treinen uit de richting Emmen, zodat de treinen op de baanvakken Emmen - Zwolle en Meppel - Zwolle elkaar niet meer bij Herfte hoeven kruisen. Als het extra spoor westelijk van de huidige sporen wordt gelegd, is ter plaatse een [[fly-over]] nodig. Een andere, goedkopere oplossing is een spoor oostelijk van de huidige sporen in combinatie met links rijden tussen Dalfsen en Zwolle v.v.
* de bouw van [[station Emmen Zuid]] ter vervanging van het station Emmen Bargeres.
:Het station Emmen Bargeres had een ongelukkige ligging wat betreft bereikbaarheid en lag door de forse uitbreiding van Emmen in zuidelijke en westelijke richting niet centraal meer. Het moest daarom vervangen worden door een nieuw station Emmen Zuid ter hoogte van de Nieuw Amsterdamsestraat. Dit station kan de nieuwbouwwijken [[Rietlanden (Emmen)|Rietlanden]] en [[Delftlanden]] beter bedienen. Dit treinstation is op [[3 april]] [[2011]] in gebruik genomen.
* het over korte afstand tweesporig maken van de lijn bij station Ommen.
:Een knelpunt in de dienstregeling is de passage of 'kruising' van de treinen bij station Ommen. Bij vertraging moeten de treinen hier vaak op elkaar wachten. Door de lijn hier over 2 kilometer lengte te verdubbelen kunnen de effecten van vertragingen beperkt blijven. Zo kan de in Ommen stipt aankomende trein bij vertraging van de trein uit de andere richting eerder vertrekken, wat het overnemen van die vertraging voorkomt of vermindert. Het dubbele spoor biedt als voordeel dat goederentreinen zich er kunnen opstellen zonder andere treinen te hinderen.
* het dubbelsporig maken van het baanvak tussen Nieuw Amsterdam en Emmen Zuid.
:Voor de kruising bij Nieuw Amsterdam geldt hetzelfde als voor die bij Ommen. Door het baanvak hier over een lengte van zes kilometer tweesporigdubbelsporig te maken, kunnen treinen tussen Coevorden en Emmen elkaar rijdend kruisen, wat de betrouwbaarheid van de dienstregeling verbetert.
* de aanleg van een tweede spoor bij station Dalen.
:Bij het station van Dalen ligt slechts enkelspoor. Treinen kunnen elkaar hier niet kruisen, waardoor er tussen Coevorden en Nieuw Amsterdam slechts een trein tegelijk kan rijden. Een passeerspoor maakt de dienstregeling op de lijn flexibeler en betrouwbaarder.