Gas (aggregatietoestand): verschil tussen versies

[[Bestand:Purplesmoke.jpg|thumb|Rook geeft een indicatie van de beweging van gas door de ruimte]]

'''Gas''' is een van de [[aggregatietoestand]]en waarin een stof zich kan bevinden. In een gas hebben de moleculen van een stof zoveel warmte opgenomen dat ze los van elkaar gaan bewegen en zich verspreiden in de ruimte die ze tot hun beschikking hebben. Een gas in evenwichtstoestand heeft in die ruimte overal gelijke druk, dichtheid en temperatuur.

 

Elke stof kan in principe in de gastoestand voorkomen, indien het voldoende verwarmd wordt en/of onder voldoende lage druk staat en de moleculen niet uit elkaar gevallen zijn door de eventueel toegevoerde warmte. Zo kunnen ook stoffen die we niet kennen in gastoestand toch onder specifieke omstandigheden als gas bestaan, bijvoorbeeld goud of ijzer.

 

== Dagelijkse betekenis ==

In het dagelijks leven heeft het woord ''gas'' een iets andere betekenis.

Ook [[lucht]] is een gas, maar het wordt in de praktijk niet zo genoemd.

In het dagelijks leven verstaat men onder gas meestal:

* een gas dat wordt gebruikt als energiebron, hetzij uit gasflessen onder druk of uit een gasleiding. Voorbeelden: [[lichtgas]], [[aardgas]], [[butaan]], [[propaan]] en [[lpg (brandstof)|lpg]].

* een giftig of anderszins gevaarlijk gas, zoals [[koolstofmonoxide]], [[dichloor]] en [[fosgeen]].

 

== Temperatuur ==

Er treedt vorming van gas op als de [[temperatuur]] hoog en de [[Druk (grootheid)|druk]] laag genoeg is om een bepaalde stof van een [[vaste stof|vaste]] of [[vloeistof|vloeibare]] toestand over te gaan in gasvormig. Deze temperatuur verschilt per stof. Water wordt bijvoorbeeld gasvormig bij 100 °C, het metaal [[IJzer (element)|ijzer]] pas bij 2750 °C. Daarentegen is [[Zuurstof (element)|zuurstof]] al gasvormig vanaf een temperatuur van -183 °C.

 

== Vloeistof ==

In de aggregatietoestand van een vloeistof kunnen de moleculen langs elkaar glijden, maar zijn door een aantal verschillende krachten aan elkaar gehecht en in contact met elkaar. Naarmate de temperatuur wordt verhoogd bewegen de moleculen zich sneller. Daardoor ze kunnen ontsnappen aan de krachten die hen bijeenhouden, tenzij er een druk is die dat verhindert. Dit ontsnappen noemt men ''verdampen''. Bij iedere temperatuur hoort daardoor een evenwichtsdruk tussen de gas- en de vloeistoffase. Bij lagere temperaturen is de dampdruk lager dan de atmosferische druk en blijft de verdamping beperkt tot het oppervlak van de vloeistof. Bij de temperatuur van het kookpunt is de dampdruk gelijk geworden aan de atmosferische druk en kan verdamping in de gehele vloeistof plaatsvinden, dit wordt ''koken'' genoemd.

 

== Vaste stof ==

Wanneer een vaste stof in gas verandert, spreekt men ook van verdamping of van [[sublimatie]]. In een vaste stof [[trillen]] de moleculen wel maar ze bewegen niet langs elkaar. Moleculen kunnen ook aan vaste stoffen ontsnappen, maar hun evenwichtsdampdruk is in de regel lager dan bij vloeistoffen. Daardoor, als lucht bijvoorbeeld heel droog is kunnen de moleculen van ijs, een vaste fase, naar gasvormige fase (waterdamp) overgaan; de overgang van vast tot vloeistof slaan ze dan over. [[IJs (water)|ijs]] en [[sneeuw]] verdampen wanneer de lucht zeer droog is.

 

== Zie ook ==

* [[Gasanalyse]]

* [[Lijst van toxische gassen]]