Een '''vaandrig''' is de laagste [[militaire rang|officiersrang]] bij de [[Koninklijke Landmacht]], [[Koninklijke Luchtmacht]] en de [[Koninklijke Marechaussee]] en is bedoeld voor [[officier]]en in opleiding. De term is afkomstig van het vroegere gebruik dat de jongste officier het [[vaandel]] mocht dragen; zie ook [[vaandeldrager (leger)|vaandeldrager]]. Het rangteken (bij de Landmacht) is een "stip", gelijk aan dat van de [[Adjudant (rang)|adjudant-onderofficier]].
== Geschiedenis en heden ==
In de tijd dat diensplichtigendienstplichtigen nog werden opegeroepenopgeroepen voor hun eerste oefening werden de dienstplichtigen voorbestemd tot officier na afloop van de initieleinitiële opleiding benoemd tot vaandrig. Waarom werden zij vaandrig en geen 2e luitenant zoals bijv. in het Verenigd Koninkrijk? In een toelichting ergens in de jaren zestig aan de Tweede Kamer over het personeelsbeleid van Defensie werd de reden hiervoor genoemd. Veel van deze vaandrigs werden opgeleid tot- en ingezet als peletonscommandantpelotonscommandant bij de parate troepen (bijv.bijvoorbeeld bij de infanterie). Regelmatig kwam het voor dat de nieuwe vaandrigs in die funktiefunctie niet bleken te voldoen. Deze dienstplichtigen konden dan niet in een officiersfunktieofficiersfunctie worden gehandhaafd voor de verblijvende duur van de eerste oefening. Omdat een vaandrig nog niet tot officerofficier was benoemd door de Koning, was een terugzetting in rang volgens de geldende militair ambtenaarreglementenambtenaarsreglementen en -wetten veel gemakkelijker dan wanneer de officiersbenoeming (tot 2e Luitenant-) wel al een feit zou zijn. Diegenen die wel voldeden werden kort voor het einde van de eerste oefening benoemd en beedigdbeëdigd tot reserve officier (2e Luitenant). Afgezien van dit formele aspektaspect werd de vaandrig echter binnen de Krijgsmacht wel al als officier behandeld en hij werd ook in NAVO funktiesfuncties ingezet op het OF1 niveau.
Een bijzondere categorie dienstplichtig vaandrigs waren de zo genoemde ROAGs (Reserve Officier Academisch Gevormd). Deze dienstplichtigen met een al voltooide HBO- of Universitaire opleiding werden na een verkorte militaire opleiding in de rang van vaandrig ingezet op funktiesfuncties (bij het ministerie van Defensie, hogere staven, KMA, TNO etc) min of meer in lijn met hun studie.
Een andere bijzondere groep waren de dienstplichtig vaandrigs die bestemd waren voor de funktiefunctie van inlichtingenofficier. Een groot deel van hun opleidingstijd werd gebruikt om de russischeRussische taal te leren.
Bij de Koninklijke Marine was de praktijk anders, er bestond en bestaat daar geen rang diektdirect vergelijkbaar met vaandrig. Ook het bovengeduide "afbreukrisico" werd blijkbaar zo niet gevoeld. Bij de KM werden de kandidaten voor dienstplichtig officier tijdens de eerste oefening na het voltooien van de initieleinitiële opleiding meteen tot officier benoemd (LTZ3).
Bij de [[artillerie]], [[cavalerie]] en [[Koninklijke Marechaussee|marechaussee]] wordt de vaandrig ''kornet'' genoemd. Bij de [[Koninklijke Marine]] is er geen direct overeenkomstige rang. ''Luitenant ter zee der 3e klasse OF-1'', komt het dichtste in de buurt maar deze is al wel beëdigd tot officier en is equivalent met 2e luitenant. Officieren in opleiding worden bij de Marine [[adelborst]] genoemd, overeenkomstig met cadet.
