Onager (wapen): verschil tussen versies

 

== Beschrijving ==

De onager behoort tot het [[torsiegeschut]]. Er zijn twee soorten torsiewapens; eenarmig [[krombaangeschut]] zoals de onager en tweearmig [[vlakbaangeschut]] zoals de ballista. Bij eenarmige machines wordt de [[kracht]] voor de [[Ballistiek|ballistische]] worp via de [[torsieveer]] door een werparm op het [[projectiel]] overgebracht. Als [[munitie]] voor dit type geschut worden stenen, metalen [[Kogel (munitie)|kogel]]s of brandmiddelen gebruikt. De projectielen volgen een kromme [[Uitwendige ballistiek|ballistische]] baan, waardoor het geschut over hindernissen heen kan schieten

 

De grootste Romeinse onagers waren 6,5 bij 2,5 meter, met een slingerarm van bijna 4 meter lang. Deze zware katapulten hadden een torsieveer met een [[diameter]] van 60 cm en konden een steen van 25 kilogram meer dan 350 meter wegslingeren.<ref name=Payne>{{en}}{{aut|Ralph Payne-Gallwey}}, ''Projectile Throwing Engines of the Ancients'' (Londen 1907) p. 13. ISBN 978-0874711448</ref> Een kleinere onager met een torsieveer van 20 cm woog [[Ton (massa)|2 ton]] en kon een steen van 4 kilogram tot 450 meter wegslingeren.

 

 

De onager heeft soms houten wielen, waardoor deze makkelijk te vervoeren is, maar deze moeten voor gebruik verwijderd worden. Aan de voorkant van het bodem-raamwerk bevindt zich de torsieveer van pezenwindingen met daarin de slingerarm. Aan het eind van deze arm bevindt zich meestal een [[Slinger (wapen)|slinger]] waarmee projectielen worden afgeschoten. Een lepel in plaats van een slinger komt ook voor, maar is veel minder effectief omdat een slinger het slingereffect van de werparm versterkt.<ref>{{nl}}[[41e Afdeling Veldartillerie]], [http://www.41afdva.net/Geschiedenis_artillerie.htm ''Geschiedenis van de artillerie'' (41AfdVA.net)] <small>geraadpleegd op 19 oktober 2014</small></ref> Met een slinger wordt het [[Bereik (wapen)|bereik]] met zeker een derde vergroot.<ref name=Payne />

 

Om het wapen af te vuren wordt de arm middels een [[windas]] die achterin het bodemraamwerk zit naar beneden getrokken en daarna losgelaten, waardoor deze met veel geweld naar voren slaat.<ref>{{en}}{{aut|S.G. Brady}}, ''The Military Affairs of Ancient Rome & Roman Art of War in Caesar's Time'', [[bijlage]] bij ''[[Commentarii de bello Gallico]]'' in de editie van de Military Service Publishing Company (Harrisburg 1947). [http://www.digitalattic.org/home/war/romanarmy/index.php#b10 Online tekst]</ref> In tegenstelling tot de flexibeler in te zetten ballista's werden de zware onagers vrijwel nooit in veldslagen gebruikt,<ref name=Marsden /> maar wel bij [[belegering]]en en als verdedigingswapen in Romeinse verdedigingswerken als [[winterkamp]]en, [[Castellum|castella]] en [[castra]]. De onager is in vrijwel dezelfde vorm tot diep in de [[middeleeuwen]] in gebruik geweest; in [[1385]] werd hertog Albrecht von Sachsen-Wittenberg tijdens de belegering van burcht Ricklingen bij [[Garbsen]] gedood door een van een onager afkomstige steen, waaraan een [[moordkruis]] aldaar nog herinnert.<ref>{{de}}[http://www.suehnekreuz.de/nieder/schloszricklingen.htm Sühnekreuz Schloß Ricklingen] <small>geraadpleegd op 24 december 2014</small></ref>

 

== Etymologie ==

 

De onager wordt ook wel lithobolos (Grieks: λιθοβόλος) of petrobolos (πετροβόλος) genoemd, maar dat is een algemene term voor steenwerpende katapulten; hiermee kan ook een [[oxybeles]], [[palintone]], [[ballista]] of [[slingerarm]]katapult worden aangeduid. De in de [[middeleeuwen]] veel gebruikte [[lepelblijde]] wordt soms ook onager genoemd, maar feitelijk is dit niet correct. De lepelblijde is een [[Boog (wapen)|boogwapen]] dat behoort tot het [[spangeschut]]. De lepelblijde maakt bovendien gebruik van een lepelvormige houder om projectielen weg te schieten in plaats van de slinger die de onager meestal heeft. Een andere foutieve benaming voor de onager is [[mangonel]] of het verouderde [[Middelnederlands]]e mangeneel; deze voorloper van de [[trebuchet]] behoort tot de slingerarmkatapulten.

 

== Externe link ==

* [http://www.howtobuildcatapults.com/catapultonageranimation.html Animatie van de werking van een onager]

 

{{Commonscat|Onagers}}