|
De '''dertiende penning''' iswas een [[zakelijk recht]] in Nederland dat niet in het [[Burgerlijk Wetboek (Nederland)|Burgerlijk Wetboek]] was geregeld is, maar dat al een eeuwenoude geschiedenis heefthad. <ref>http://www.rijksoverheid.nl/documenten-en-publicaties/kamerstukken/2012/09/22/antwoorden-kamervragen-over-heffing-dertiende-penning-kamerik.html</ref> Het kwam van oudsher voor in het [[Grote Ontginning|ontgonnen]] veengebied tussen [[Abcoude]] en [[Woerden]], in het noordwesten van de Nederlandse provincie [[Utrecht (provincie)|Utrecht]]. Per [[1 januari]] [[2015]] is het afgeschaft.
Het recht van de Dertiende penning stamt vermoedelijk uit de [[12e eeuw]]. In die tijd bestond het gebied rondom de plaatsen waar het tot 1 januari 2015 gold - [[Vinkeveen]], [[Abcoude]], [[Baambrugge]], [[Loenen aan de Vecht]] en [[Kamerik]] - uit wilde veenmoerassen. De eigenaar van die grond (de leenman) gaf stukken moeras uit aan kolonisten. Deze kolonisten bewerkten de grond; goed voor de leenman (zijn grond werd meer waard) en goed voor de kolonist (hij kon van de opbrengst van de grond leven).
Het recht, dat dus van oudsher voorkwam in het [[Grote Ontginning|ontgonnen]] veengebied tussen [[Abcoude]] en [[Woerden]], in het noordwesten van de Nederlandse provincie [[Utrecht (provincie)|Utrecht]], houdt tot op de dag van vandaag in dat de rechthebbende bij iedere verkoop van onroerend goed aanspraak heeft op een deel van de waarde van het grondstuk, de waarde van de eventuele [[Opstal (bouwwerk)|opstal]]len niet inbegrepen, te betalen door de koper. ▼
De rechthebbende was oorspronkelijk de plaatselijke heer, maar de rechten zijn, waar ze niet al zijn verdwenen, overgegaan op de [[Staat der Nederlanden|Staat]], groepen particulieren,<ref>H. van der Linden, “De oorsprong van de dertiende penning in Abcoude en omgeving”, in: ''De kerk en de Nederlanden: archieven, instellingen, samenleving'', Uitgeverij Verloren, Hilversum, z.j., ISBN 90-6550-558-X, [http://books.google.nl/books?id=6qI0D0y338YC&pg=PA129 p. 129 e.v.]</ref> en rechtspersonen. Deze rechten kunnen niet meer gevestigd worden. ▼
▲HetDe recht,rechthebbende dat dus van oudsher voorkwam in het [[Grote Ontginning|ontgonnen]] veengebied tussen [[Abcoude]] en [[Woerden]], in het noordwesten van de Nederlandse provincie [[Utrecht (provincie)|Utrecht]], houdt tot op de dag van vandaag in dat de rechthebbendehad bij iedere verkoop van onroerend goed aanspraak heeft op een deel van de waarde van het grondstuk, de waarde van de eventuele [[ Opstalopstal (bouwwerk)|opstal]]len niet inbegrepen, te betalen door de koper. <br>
Naast deze heffing omvatte het recht van dertiende penning veelal ook een recht van [[naasting]]: de heer had dan het recht om, wanneer een prijs was overeengekomen voor de verkoop van een stuk grond, dat stuk grond tegen die prijs te kopen in plaats van de beoogde koper.
▲De rechthebbende was oorspronkelijkVan de plaatselijke heer , maargingen de rechten zijn, waar ze niet al zijn verdwenen,later overgegaanover op de [[Staat der Nederlanden|Staat]], groepen particulieren,<ref>H. van der Linden, “De oorsprong van de dertiende penning in Abcoude en omgeving”, in: ''De kerk en de Nederlanden: archieven, instellingen, samenleving'', Uitgeverij Verloren, Hilversum, z.j., ISBN 90-6550-558-X, [http://books.google.nl/books?id=6qI0D0y338YC&pg=PA129 p. 129 e.v.]</ref> en rechtspersonen. Deze rechten kunnen niet meer gevestigd worden.
Bij wet van 1984 is de dertiende penning voor een periode van 30 jaar van 7,7% (1/13) naar 11% verhoogd, maar deze vervalt direct daarna (op 1 januari 2015).<ref>[http://wetten.overheid.nl/BWBR0003714/geldigheidsdatum_07-08-2012 Wet regelen omtrent de opheffing van het recht van de Dertiende Penning]</ref> Op deze manier krijgen de rechthebbenden een compensatie voor de aanstaande afschaffing. De eventueel nog aanwezige rechten op naasting zijn per direct afgeschaft. ▼
▲Bij wet van 1984 iswerd de dertiende penning voor een periode van 30 jaar van 7,7% (1/13) naar 11% verhoogd, maarmet dezede vervaltbepaling directdat daarnahet (oprecht per 1 januari 2015 ) zou vervallen.<ref>[http://wetten.overheid.nl/BWBR0003714/geldigheidsdatum_07-08-2012 Wet regelen omtrent de opheffing van het recht van de Dertiende Penning]</ref> Op deze manier krijgenkregen de rechthebbenden een compensatie voor de aanstaande afschaffing. De eventueel nog aanwezige rechten op naasting zijnwerden per direct afgeschaft.
Op enkele plaatsen is het recht verdwenen door [[afkoop]] of door ''non-usus'' (het geen gebruik maken van het recht gedurende een langere periode). De dertiende penning bestaat nog in delen van [[Abcoude]], [[Baambrugge]], [[Kamerik]], [[Loenen aan de Vecht]] en [[Vinkeveen]].
Op enkele plaatsen was het recht al verdwenen door [[afkoop]] of door ''non-usus'' (het geen gebruik maken van het recht gedurende een langere periode). De dertiende penning bestond tot 2015 nog in delen van [[Abcoude]], [[Baambrugge]], [[Kamerik]], [[Loenen aan de Vecht]] en [[Vinkeveen]]. Onder de gemeenten Abcoude, Loenen en Vinkeveen iswas het recht thans in handen van een aantal particulieren, die dit meestal door vererving hebbenhadden verkregen, terwijl het recht op de meeste gronden onder Kamerik en [[Zegveld]] aan het Rijk toekomttoekwam.<ref>Aanhangsel tot het Verslag van de Handelingen der Tweede Kamer, vraag 767 1969</ref>
In 2012 waren er nog twee partijen die het recht van de Dertiende penning hieven:
* De [[Dienst Domeinen]] Utrecht namens de [[Staat der Nederlanden]]
== Kamerik ==
In Kamerik iskwam het recht in 1990 in handen gekomen van de Stichting Beheer [[Kasteel Renswoude]]. Hoewel het recht toen al enige tientallen jaren niet meer was geheven, legde deze stichting de heffing in 1991 opnieuw op, en haalde daarmee de kranten.<ref>J.T. van Es, [http://igitur-archive.library.uu.nl/sabine/2011-1021-200339/HEEM_1994-01_3.pdf Dertiende penning nieuw leven ingeblazen in Kamerik], in: ''Heemtijdinghen : orgaan van de Stichts-Hollandse Historische Vereniging'' ISSN 0166-7246; jaargang 30 (1994), no. 1, p. 12-26, (1994)</ref> Na een langdurige rechtszaak werd de rechthebbende uiteindelijk in het gelijk gesteld:<ref>NJ 1999, 302</ref> het gerechtshof oordeelde dat het recht niet verjaard was, en de Hoge Raad bevestigde dat oordeel in 1997. Sindsdien heeft de stichting de penning niet meer opgelegd,<ref>[http://www.taxence.nl/fiscaal-nieuws/nieuws/uitgelicht-homepage/dertiende-penning-afgestoft-om-kasteelrestauratie.42147.lynkx Dertiende penning afgestoft om kasteelrestauratie te financieren], taxence.nl, 8 aug 2012</ref> tot in 2011{{Bron?||2012|08|09}} en 2012<ref>http://nos.nl/video/404061-de-dertiende-penning-is-terug.html</ref> enkele tientallen mensen over hun koop van de afgelopen jaren alsnog een aanslag kregen.
{{Appendix}}
== Noten ==
{{References|85%}}
[[Categorie:Burgerlijk recht]]
|
