Seimas: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Het gaat minder vlot dan ik had gehoopt, maar het artikel is uitgebreid met een paragraaf over de vierde Seimas. |
Weer twee paragrafen toegevoegd. |
||
Regel 43:
==Vierde Seimas (1936-1940)==
[[Bestand:Lithuania territory 1939-1940.svg|thumb|Het vooroorlogse en het huidige Litouwen. De betwiste gebieden zijn met diverse kleuren aangegeven. Lichtrood: het [[Memelgebied]]; lichtpaars: het gebied dat volgens het [[Molotov-Ribbentroppact]] eigenlijk aan Duitsland zou worden toegewezen, maar in 1940 toch bij Litouwen bleef; donkerpaars: in 1939 naar Duitsland, nu Pools, donkerblauw: in 1939 naar de Sovjet-Unie, nu Pools; bruingeel: in 1939 naar Litouwen; donkergeel: in 1940 naar Litouwen; bruin: in 1939 naar de Sovjet-Unie, nu Wit-Russisch]]
De vierde Seimas, gekozen op 10 juni 1936, had maar 49 leden in plaats van de vroegere 85. De kiezers konden alleen op personen stemmen, niet op partijen. Bovendien kon iemand zichzelf niet kandidaat stellen; een kandidaat moest worden voorgedragen door een gemeente- of districtsraad. De vierde Seimas had vooral adviserende bevoegdheid. President Smetona nam de beslissingen. In februari 1938 nam het parlement een nieuwe grondwet aan, die Smetona nog meer bevoegdheden gaf. Volgens de nieuwe grondwet was Litouwen een ‘onafhankelijke republiek’, niet langer een ‘onafhankelijke democratische republiek’.
In het tijdvak van de vierde Seimas ging Litouwen eindelijk diplomatieke betrekkingen aan met [[Polen]] na een Pools ultimatum op 17 maart 1938 en moest Litouwen op 22 maart 1939 [[Klaipėda]] afstaan aan [[Nazi-Duitsland]] na een Duits ultimatum. Op 28 oktober 1939, na het uitbreken van de [[Tweede Wereldoorlog]], gaf de [[Sovjet-Unie]], die een groot deel van Polen had bezet, [[Vilnius]] met het omringende gebied aan Litouwen. Het was maar een deel van het gebied waarop Litouwen aanspraak maakte ([[Grodno]] en [[Lida]] hield de Sovjet-Unie zelf, terwijl [[Suwałki]] naar Duitsland ging), maar Vilnius was wel Litouwens historische hoofdstad.
In ruil voor de overdracht van Vilnius moest Litouwen Sovjettroepen toestaan op zijn grondgebied. Daarna stelde de Sovjet-Unie steeds verdergaande eisen. In juni 1940 wilde Smetona hierin niet langer meegaan en het leger mobiliseren. De Seimas stemde echter tegen mobilisatie. Smetona vluchtte naar het buitenland. Op 17 juni 1940 werd onder Sovjet-Russische druk een pro-Sovjet-regering aangesteld in Litouwen; op 27 juni trad de Seimas af. Op 14 en 15 juli organiseerde de nieuwe regering verkiezingen, waaraan alleen pro-Sovjet-kandidaten mochten meedoen. Op 21 juli 1940 verzocht het nieuwverkozen parlement de Sovjets om Litouwen op te nemen in de Sovjet-Unie. Op 3 augustus 1940 werd het verzoek ingewilligd.<ref>[http://www3.lrs.lt/pls/inter/w5_show?p_r=282&p_k=2 De vierde Seimas] op de website van de Seimas.</ref>
==Opperste Raad van Litouwen (1990-1992)==
Op 24 februari 1990 hield de [[Litouwse Socialistische Sovjetrepubliek]] verkiezingen voor de [[Opperste Sovjet]] van Litouwen. Onder druk van de onafhankelijkheidsbeweging [[Sąjūdis]] werden dit de eerste vrije verkiezingen sinds 1926. De meerderheid van de verkozenen was sympathisant van Sąjūdis. Op 10 maart 1990 kwam de Opperste Sovjet voor het eerst bijeen. De dag daarop, 11 maart 1990, nam dit parlement drie belangrijke beslissingen. Het koos [[Vytautas Landsbergis]] tot voorzitter, de eerste niet-communist op die plek. Bovendien veranderde de Opperste Sovjet zijn naam in Opperste Raad van de Republiek Litouwen, waarmee het de naam Sovjetrepubliek liet vallen. Ten slotte verklaarde de Opperste Raad dat vanaf dat moment Litouwen weer een onafhankelijke staat was en de legale voortzetting van Litouwen zoals dat tussen 1920 en 1940 had bestaan.
De [[Sovjet-Unie]] werkte het opnieuw onafhankelijke Litouwen eerst tegen, met een economische blokkade en militaire acties, waarbij meer dan 20 doden vielen. Na de mislukte [[Augustusstaatsgreep in Moskou]] van 1991 gaf de Sovjet-Unie haar verzet op. Vanaf dat moment was Litouwen weer een erkend lid van de internationale gemeenschap. Op 17 september 1991 trad Litouwen toe tot de [[Verenigde Naties]].
De Opperste Raad zette het proces van de langzame omzetting van de [[centraal geleide economie]] in een [[markteconomie]] in gang. In augustus 1991 verving de Raad de [[Russische roebel]] als betaalmiddel door de [[talonas]]. Op 25 oktober 1992 nam het orgaan een nieuwe grondwet aan, die met een [[volksraadpleging]] bekrachtigd werd.<ref>[http://www3.lrs.lt/pls/inter/w5_show?p_r=281&p_d=3248&p_k=2 De Opperste Raad] op de website van de Seimas.</ref>
==Zesde Seimas (1992-1996)==
De zesde Seimas (de Opperste Raad gold als vijfde Seimas) werd gekozen in twee ronden, op 25 oktober en 15 november 1992, volgens een gemengd kiesstelsel: 71 zetels volgens een [[districtenstelsel]] en 70 zetels volgens een systeem van [[evenredige vertegenwoordiging]]. Verder was er een [[kiesdrempel]] van vier procent, die echter niet gold voor de partij van de [[Pools|Poolstalige]] minderheid.
De verkiezingen leverden een meerderheid voor de [[Lietuvos socialdemokratų partija|Litouwse Sociaaldemocratische Partij]] op. Na het aantreden van de Seimas op 25 november 1992 koos deze [[Algirdas Brazauskas]] tot voorzitter, die op 25 februari 1993 werd gekozen tot eerste president van het naoorlogse Litouwen. Op 25 juni 1993 verving de Seimas de talonas, die steeds als overgangsmunt bedoeld was geweest, door de [[Litouwse litas]]. Daarnaast nam de Seimas een groot aantal wetten aan die betrekking hadden op de herstructurering van de economie en het grondbezit.
==Huidige samenstelling==
| |||