Antanas Smetona: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Nog meer aanvullingen. |
Uitbreiding artikel voltooid. |
||
Regel 43:
===In het onafhankelijke Litouwen===
[[Bestand:10 LT 1938 A Smetona.png|thumb|Litouwse munt met het portret van Smetona]]
[[Bestand:Devynioliktasis ministru kabinetas.Nineteenth Ministers cabinet of Lithuania.jpg|thumb|Het Litouwse kabinet anno 1939. Smetona zit op de voorste rij in het midden]]
Litouwen was nog steeds bezet door Duitsland, maar de Duitse nederlaag tekende zich al af. Op 23 maart 1918 erkende [[Wilhelm II van Duitsland]] Litouwen als een onafhankelijke staat, maar wel onder een koning: de Duitse hertog Wilhelm von Urach ([[Mindaugas II van Litouwen|Mindaugas II]]). Op 11 november 1918, dezelfde dag dat Duitsland capituleerde, riep Smetona de Republiek Litouwen uit en presenteerde de Taryba de concept-grondwet van de herrezen staat Litouwen.
Regel 49 ⟶ 50:
Litouwen wist zich te handhaven en de bolsjewieken van zijn grondgebied te verdrijven. Met de Polen lukte dat niet. Tussen 1919 en 1939 was ongeveer een kwart van het grondgebied van het huidige Litouwen, waaronder de hoofdstad Vilnius, onder Pools bestuur. [[Kaunas]] werd de tijdelijke hoofdstad van het land. Tussen 1920 en 1922 werd Litouwen door de meeste landen erkend, ook door de [[Sovjet-Unie]], dat met Litouwen de [[Vrede van Moskou (Litouwen-Rusland)|Vrede van Moskou]] sloot.
Op 19 april 1920 benoemde de ''Steigiamasis Seimas'', de grondwetgevende vergadering, die op 14 en 15 april democratisch verkozen was, de [[Christendemocratie|christendemocraat]] [[Aleksandras Stulginskis]] tot president van Litouwen. Twee maanden later droeg Smetona zijn ambt over. Nadien werkte hij als zaakwaarnemer namens de Litouwse regering voor het [[Memelland]], hoogleraar in de filosofie aan de [[Vytautas Magnus Universiteit|Universiteit van Kaunas]] en journalist.<ref>Van Peursem, blz. 19.</ref>
In 1926 stelde Smetona zich kandidaat voor de [[Seimas]], het parlement dat in de plaats gekomen was van de grondwetgevende vergadering. Zijn partij, de Litouwse Nationalistische Unie of ''Tautininkai'', haalde maar drie zetels. Na de verkiezingen trad een linkse regering aan, die weinig gezag uitstraalde en waarmee de rechtse partijen niet wilden samenwerken. De regering liet een aantal [[Communisme|communistische]] gevangenen vrij, die prompt manifestaties gingen houden. Een verdrag met de Sovjet-Unie werd door rechts fel bekritiseerd. Concessies aan de [[Pools]]e minderheid vielen ook al niet in goede aarde. Militairen pleegden een coup onder het motto dat ze daarmee een communistische staatsgreep
Smetona ontving in 1932 een [[eredoctoraat]] in de filosofie van de Universiteit van Kaunas.
In het begin van de jaren dertig vreesde Smetona al dat de Sovjet-Unie Litouwen zou inlijven. Hij zocht daarom steun bij de Westerse landen, waaronder [[Duitsland]]. De relatie met Duitsland verslechterde echter toen daar de [[Nazi]]'s aan de macht kwamen. Duitsland wilde het Memelland terug en en kreeg dat op 22 maart 1939 uiteindelijk ook. Smetona trad in eigen land vaak streng op tegen nazisympathisanten. Ook dat kwam de relatie met Duitsland niet ten goede.
In de zomer van [[1940]] stuurde de Sovjet-Unie Smetona een ultimatum. Smetona weigerde hierop in te gaan en wilde het leger mobiliseren. Het parlement stemde echter tegen mobilisatie. Smetona trad af, droeg zijn ambt over aan premier [[Antanas Merkys]] en week in het geheim via [[Duitsland]] uit naar [[Zwitserland]]. Op [[17 juni]] [[1940]] werd onder Sovjet-Russische druk een pro-Sovjet regering aangesteld in Litouwen. Op [[14 juli|14]] en [[15 juli]] organiseerde deze regering verkiezingen, waaraan alleen pro-Sovjet kandidaten mochten meedoen. Op [[21 juli]] [[1940]] verzocht het nieuwverkozen parlement de Sovjets om Litouwen op te nemen in de Sovjet-Unie. Op [[3 augustus]] [[1940]] werd het verzoek ingewilligd. Litouwen was de [[Litouwse Socialistische Sovjetrepubliek]] geworden.▼
In augustus 1939 bespraken de Duitse en Russische ministers van Buitenlandse Zaken [[Joachim von Ribbentrop]] en [[Vyacheslav Molotov]] de opdeling van [[Oost-Europa]]. Bij dit [[Molotov-Ribbentroppact]] ging [[Nazi-Duitsland]] ermee akkoord dat de Sovjet-Unie Litouwen kon bezetten en inlijven. Het pact leek voor Litouwen in eerste instantie gunstig uit te pakken. Toen Duitsland en de Sovjet-Unie in september 1939 gezamenlijk Polen hadden bezet, gaf de Sovjet-Unie een deel van het gebied waar Litouwen aanspraken op maakte, waaronder Vilnius, aan Litouwen.
In [[1941]] vertrok Smetona naar de [[Verenigde Staten|Verenigde Staten van Amerika]] waar hij bij zijn zoon Julius Smetona zijn intrek nam in [[Cleveland (Ohio)|Cleveland]].▼
▲In de zomer van
▲In
Smetona kwam in het begin van 1944 aldaar bij een brand om het leven. De laatste jaren van zijn leven werkte hij aan een boek over de geschiedenis van Litouwen, dat hij echter niet meer af kreeg.
==Literatuur==
| |||