Norn (taal): verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Geen bewerkingssamenvatting |
uitbreidinkje |
||
Regel 1:
Het '''Norn''', ook '''Norröna''', is een uitgestorven [[Noord-Germaanse talen|Noord-Germaanse taal]] die gesproken werd op de [[Shetlandeilanden]], de [[Orkney-eilanden]] en in [[Caithness]] op het vasteland. Op de eerste archipel heeft de taal zich misschien tot in de negentiende eeuw gehandhaafd. Het Caithness Norn was toen al eeuwen uitgestorven. Nadat de eilanden door Noorwegen aan Schotland waren teruggegeven, werd het gebruik van het Norn ontmoedigd en zo moest de taal plaats maken voor het [[Schots (taal)|Schots]].
==Typologie==
Het Norn is zeer slecht gedocumenteerd, waardoor moeilijk is vast te stellen in hoeverre men van een aparte taal kan spreken. Er bestaan enkele middeleeuwse documenten die op de Orkney- en Shetlandeilanden werdem geschreven, maar deze vallen taalkundig gezien als [[Oudnoords]] te bestempelen. Van de eilanden afkomstige [[runen]]inscripties vallen nauwelijks van Noorse, Deense en IJslandse inscripties te onderscheiden. Vanaf de 16de eeuw werd Noors als schrifttaal grotendeels vervangen door Deens; op de eilanden vond dit navolging, en enkel een paar Schotse leenwoorden verraden dat teksten niet op het vasteland werden geschreven. Pas in de [[Nieuwe Tijd]], naarmate de bronnen schaarser worden, valt een morfologisch verval op dat typisch is voor [[creoolse talen|creolisatie]]. In enkele late versjes in het Norn blijkt dat de grammatica een zeer sterk [[syncretisme (taalkunde)|syncretisme]] heeft doorgemaakt, waarbij de zinsbouw soms zelfs nagenoeg achterwege werd gelaten:
:Jarta, bodena komena rontena Komba
(Waarschijnlijk iets als: „Geliefde, de boot is rond de Kaim gekomen.”)<ref>Michael P. Barnes (1998), ''The Norn Language of Orkney and Shetland''. Lerwick: The Shetland Times. ISBN 1 898852 29 4</ref>
== Voorbeelden van het Norn ==
Regel 19 ⟶ 26:
:lyv vus ye i tumtation, min delivera vus fro olt ilt, Amen.
Het enige bekende dichtwerk in het Norn is de [[Hildina]], opgetekend in 1774.
{{Appendix|2=
{{references}}
{{references||2}}}}
{{Navigatie Germaanse talen}}
| |||