Lise Meitner: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
taal |
|||
Regel 107:
| Taal = nl
| Bladzijdes = p. 212
}}</ref> Meitner begon een geslaagd onderzoek naar de eigenschappen van [[gammastraling|gamma]]- en [[bètastraling]], waarbij ze correct aannam dat de deeltjes van de
| Achternaam = Kass-Simon
| Voornaam = G.
Regel 124:
Lise hernieuwde de samenwerking met Otto Hahn in 1934 nadat de Italiaanse natuurkundige [[Enrico Fermi]] over [[transuraan element|transuranen]] had gepubliceerd. Door elementen met langzame neutronen te bombarderen had hij met zijn groep elementen geproduceerd met een hoger [[Atoomnummer|atoomgetal]], waarbij steeds een β-deeltje werd uitgezonden. Fermi veronderstelde dat hij door [[uranium]] te bombarderen met neutronen, elementen geproduceerd had met een atoomgetal groter dan 92.<ref name=AtoZ />
Er waren twee aannames binnen de natuurkunde en scheikunde die leidden tot een verkeerde conclusie uit de experimenten. De eerste was dat de kern zich gedroeg als een stabiele vloeistofdruppel, en slechts in stappen van 1 of 2 atoomgetallen kon veranderen. De andere aanname was dat de transuranen zich zouden gedragen als [[Overgangsmetaal|overgangsmetalen]]. Aangezien de producten van kernsplijting, die hier eigenlijk plaatsvond, overgangsmetalen waren, dachten ze transuranen gevonden te hebben. In de jaren die hierop volgden
=== Nazi-Duitsland en vlucht ===
Door het opkomende [[nationaalsocialisme]] in Duitsland ondervond Meitner steeds meer last aan de universiteit.<ref name="Age" /> Vele Joodse onderzoekers, zoals [[Fritz Haber]], [[Leó Szilárd]] en haar neef [[Otto Frisch]], werden gedwongen hun positie op te geven en besloten het land te verlaten. Hoewel Meitner haar positie als hoogleraar in 1933 kwijtraakte, besloot ze in Duitsland te blijven.<ref name="Hitler" /> Vier dingen beschermden haar tegen de anti-Joodse wet die in 1933 werd afgekondigd: haar Oostenrijkse nationaliteit, het feit dat het [[Max-Planck-Gesellschaft|Kaiser-Wilhelm-Institut]] geen overheidsinstantie was, haar vriendschap met vooraanstaande onderzoekers, zoals Max Planck en Otto Hahn, en het feit dat ze een vooraanstaand onderzoeker was.<ref name="Hitler" /><ref name="Ruth6"> {{en}} Sime, Ruth Lewin [http://www.mpiwg-berlin.mpg.de/KWG/Ergebnisse/Ergebnisse24.pdf From exceptional prominence to prominent exception: Lise Meitner at the Kaiser Wilhelm Institute for Chemistry], 2005, pp. 15-17 </ref>
Niettemin kon haar beschermde status haar niet geheel vrijwaren van het publieke lot dat Joden moesten ondergaan. Ze werd gedwongen de gele [[Jodenster]] te dragen en ze was regelmatig doelwit van grove opmerkingen en zelfs fysiek geweld. Na de annexatie (''[[Anschluss]]'') van Oostenrijk in maart 1938 door Duitsland besloot ook Meitner te vluchten voor het [[
| Achternaam = Rife
| Voornaam = Patricia
Regel 143:
| Uitgever = University of California Press
| Bladzijdes = pp. 203-204
}}</ref> Om de schijn te wekken van een vakantie, was ze zeer licht bepakt: wat kleren, 10 [[Reichsmark|
In Denemarken werkte ze een tijdje samen met [[Niels Bohr]], maar besloot toch het aanbod uit [[Stockholm]] aan te nemen en eind augustus vertrok ze naar Zweden.<ref name="Age" /> Op het Nobel-instituut van [[Manne Siegbahn]] in Stockholm zette Meitner – met de weinige middelen die ze tot haar beschikking had – haar onderzoekswerkzaamheden voort op het gebied van de kernfysica. Van Siegbahn kreeg ze weinig ondersteuning wegens diens vooroordelen over vrouwen in de wetenschap.<ref name="Apotheker" />
=== Ontdekking van de kernsplijting ===
[[Bestand:Nuclear fission.svg|right|thumb|265px|Een [[uranium-235]]-kern slokt een neutron op, zodat even een aangeslagen uranium-236
[[Bestand:Hahnmeitnerstrassmann.jpg|thumb|rechts|265px|Reconstructie van de proefopstelling waarmee kernsplijting werd ontdekt, [[Deutsches Museum]], München.]]
De doorbraak kwam in 1938 in het laboratorium van [[Irène Joliot-Curie]], die na een bombardement met neutronen een element vond met eigenschappen die ze niet kon verklaren. Hahn en Strassmann dachten dat het een isotoop van [[radium]] was.<ref name="Lecture" /> Lise, die na haar vlucht een bijdrage bleef leveren aan het onderzoek aan de transuraniumelementen door een intensieve briefwisseling,<ref name="Ruth8"> {{en}} Sime, Ruth Lewin [http://www.mpiwg-berlin.mpg.de/KWG/Ergebnisse/Ergebnisse24.pdf From exceptional prominence to prominent exception: Lise Meitner at the Kaiser Wilhelm Institute for Chemistry], 2005, pp. 23-24 </ref> kon het ontstaan van dit element niet verklaren. In november 1938, tijdens een clandestiene, geheime ontmoeting in [[Kopenhagen]], bespraken Meitner en Hahn de vorderingen op het Berlijnse laboratorium.<ref>{{de}} {{Cite news|title=Klaglos im Keller|url=http://www.spiegel.de/spiegel/print/d-8926831.html|work = [[Der Spiegel]]| accessdate=3 januari 2014}}</ref> Ze drong erop aan dat Hahn en Strassmann de resultaten uit [[Parijs]] verifieerden.<ref name="Lecture" /> Hahn hield deze correspondentie met de Joodse geheim en beweerde dat Strassman en hij hun onderzoek alleen deden.<ref name="Ruth8" /> Hahn en Strassmann begonnen echter onmiddellijk na terugkomst uit Kopenhagen de gesuggereerde experimenten uit te voeren.
Regel 169:
* <sup>235</sup>U + 1 neutron <math>\rightarrow</math> 3 neutronen + <sup>90</sup>Kr + <sup>143</sup>Ba + ''E''.
<br>
Ook werd duidelijk dat er geen natuurlijke stabiele atomen kunnen bestaan met een groter [[atoomnummer]] dan 92 (uranium): de elektrische afstoting van de vele [[proton (deeltje)|
Meitner begreep als eerste dat de kleine hoeveelheid verloren massa was omgezet in de grote kinetische energie van de vervalproducten, volgens Einsteins vergelijking voor de [[massa-energierelatie]] E = m c<sup>2</sup>. Frisch gebruikte de term "splijting" (''fission'') voor dit proces. Hiermee was het principe van kernsplijting ontdekt.
Regel 243:
}} </ref>
Om nabij haar neef Otto Frisch te wonen, vestigde Meitner zich in 1960 in [[Groot-Brittannië]], waar ze in 1968 te [[Cambridge (Verenigd Koninkrijk)|Cambridge]] overleed – kort voor haar
{{Citeer boek
| Achternaam = Sime
Regel 255:
{{cquote|A scientist who never lost her humanity<br /><br /><small>(Een onderzoeker die haar menselijkheid nooit verloor)</small>}}
== Privéleven ==
Lise Meitner keek terug naar haar jeugd in Wenen als een uitermate stimulerende omgeving en was dankbaar voor de ongelooflijke goedheid van haar ouders. Hoewel Leopoldtstad een grotendeels joods district was, speelde geloof geen grote rol in haar opvoeding. Otto Frisch geloofde later stellig dat alle kinderen uit het gezin protestants opgevoed waren en allemaal waren gedoopt. Idealisme was belangrijk in het gezin; haar vader was een gepassioneerd [[politicus]]. Zo deed ze tijdens haar opleiding Frans vrijwilligerswerk, en daarnaast gaf ze ook nog bijles om geld te vergaren voor de opleiding van haar zus Auguste. Tijdens haar privélessen als voorbereiding op de Matura (eindexamen), plaagden haar zussen en broertjes haar met haar nijverheid: "Je gaat het niet halen: net liep je door de kamer zonder studieboek."<ref name="California" />
Regel 282:
}}</ref>
In 1997 werd het element [[
{{Citeer boek
| Achternaam = Yount
| |||