Quirinus (mythologie): verschil tussen versies

Hij vormde een typisch [[Indo-Europese godentrias]]<ref>De Indo-Europese trias is een term van {{Aut|[[Georges Dumézil]]}}, die gelijkenissen ziet tussen de oud-Romeinse trias Jupiter-Mars- Quirinus en onder andere de [[Umbrisch]]e trias Jupiter-Mars-Vofionus die we terugvinden op de ''tabulae Iguvinae''. Ook de [[Grieken]], [[Kelten]], [[Indo-Iraanse volkeren|Indo-Iraniërs]], [[Balten|Baltische volkeren]], [[Germanen]] en [[Slavische volkeren]] kenden een dergelijke trias. De Indo-Europese trias vertegenwoordigde de drie maatschappelijke lagen van de Indo-Europese maatschappij: heersende klasse (hemelgod, hier Jupiter), krijgersklasse (oorlogsgod die zich meestal op aarde manifesteert, hier Mars) en boerenklasse (vruchtbaarheidsgod die zich meestal onder de grond manifesteert, hier Quirinus). Deze indeling in een trias treft men aan in vele Indo-Europese culturen. De oude trias zou in de Etruskische periode (eind [[6e eeuw v.Chr.]] vervangen worden de Capitolijns-Etruskische trias Jupiter-Juno-Minerva (naar analogie met de [[Etruskisch]]e trias Tinia-Uni-Menrva) (zie ook {{Aut|I. Scott Ryberg}}, Was the Capitoline Triad Etruscan or Italic?, in ''[[American Journal of Philology|AJPh]]'' 52 (1931), ppp. 145-156.).</ref> met [[Jupiter (godmythologie)|Jupiter]] en [[Mars (godmythologie)|Mars]], waarbij Jupiter de soevereiniteit, Mars de oorlog en Quirinus de vruchtbaarheid patroneert. Hij laat zich duidelijk in met de graanbevoorrading via zijn ''[[flamen Quirinalis]]''. Dit was één van de drie ''[[flamen (religie)|flamines]] maiores'' (hogere gespecialiseerde priesters), die een [[geit]] en een [[hond|teef]] offert bij de ''[[Robigalia]]'' en bij de ''[[Consualia]]'' samen met de [[Vestaalse maagden]] offert op het ondergrondse altaar van [[Consus]] (een vruchtbaarheidsgod). Zijn eigen feest, de ''[[Quirinalia]]'' ([[17 februari]]), vormen ook de slotdag van de ''[[Fornacalia]]'', het feest van de ''fornaces'' (ovens waarin het graan wordt gedroogd om langer te bewaren), wat nog maar eens wijst op zijn fundamentele vruchtbaarheidsfunctie.

Hij had samen met Mars een college van twaalf ''[[Salii]]'': respectievelijk de ''Salii Collini'' en de ''Salii Palatini''.<ref>De ''Salii Collini'' en de ''Salii Palatini'' vormden twee genootschappen van elk 12 ''Salii'', jongemannen, die zich wijden aan het opvoeren van krijgsdansen ter ere van respectievelijk Quirinus en Mars. Hierbij hanteerden ze ''ancilia'' (archaïsche schilden die gedacht werden uit de hemel te zijn gevallen op 1 maart onder [[Numa Pompilius]] en bewaard werden in de ''sacrarium Martialis'' ("Heiligdommetje van Mars") in de ''[[Regia]]'' (het koninklijk paleis)) en speren. De dagen waarop de ''Salii'' dansten vielen in de maanden maart en oktober, niet toevallig de overgangsmaanden van vredes- naar oorlogsseizoen en omgekeerd.</ref>. Hoewel men dit lange tijd heeft beschouwd als indicatie dat Quirinus en Mars lokale hoofdgoden waren, is men nu van mening dat deze elkaar niet overlappen, maar eerder aanvullen.

Door de jaren heen is men Quirinus meer en meer gaan identificeren met andere legendarische figuren of godheden. Zo identificeerde men hem met de oorlogsgod mars en nadien met de ''Divus [[Romulus]]'', "de vergoddelijkte Romulus",<ref>[http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Gazetteer/Places/Europe/Italy/Lazio/Roma/Rome/_Texts/PLATOP*/Quirinus.html Sacellum et Aedes Quirini], penelope.uchicago.edu</ref> hoewel deze nooit had bestaan en zelfs geen eigen cultus kende.

Quirinus zou de Sabijnse oorlogsgod geweest zijn en zou betekend hebben krijger met de eikenhouten speer.<ref>[http://www.theodora.com/encyclopedia/q/quirinus.html Quirinus], ''Encyclopedia Britannica'' 1911 op theodora.com</ref>

Daar in oorlogstijd de ''[[Quirites]]'' (boeren, burgers) ''[[Romeins legionair|milites]]'' (soldaten) worden, werden ze zowel door Quirinus (vrede) als Mars (oorlog) gepatroneerd. Wanneer een ''miles'' de ''spolia opima'' ("vette buit", d.i. de wapenrusting van de vijandige veldheer) veroverd had, bracht hij het aan Quirinus (''tertia spolia'', "tertiaire buit"), terwijl een Romeins veldheer en een officier zonder zelfstandig commando het respectievelijk aan Iuppiter Feretrius (''prima spolia'', "primaire buit") of aan Mars (''secunda spolia'', "secundaire buit") wijden. Omdat Quirinus de ''milites'' in vredestijd patroneerde, noemden men hem ook wel ''Mars tranquillus'' ("rustige Mars") of ''custos'' ("wachter"). Meer en meer begon men hem te identificeren met Mars zelf en kreeg hij militaristische trekjes. Hierdoor gingen de grenzen vervagen, waardoor Grieken hem identificeerden met de oude oorlogsgod [[Enyalios]], die al vroeg met [[Ares (godmythologie)|Ares]] geïdentificeerd was. Het is in ieder geval zeker dat Quirinus geëvolueerd is naar een complexe figuur. Hij moest in tegenstelling tot zijn collega's opboksen tegen stevige concurrentie, want hij is niet de enige god die een functie in de vruchbaarheidsector heeft.

Oorspronkelijk bestonden er twee identificaties voor Quirinus: de Sabijnse interpretatie (die lange tijd gevolgd is in het moderne onderzoek), verdedigd door de Sabijn Varro, en de Romulusidentificatie, die de steun kreeg van de ''[[Gens Julia|gens Iulia]]'' die net zoals Romulus banden hadden met [[Aeneas]] ({{Aut|[[Titus Livius]]}}, ''[[Ab Urbeurbe Conditacondita (Liviusboek)|Ab Urbeurbe Conditacondita]]'' [http://www.thelatinlibrary.com/livy/liv.1.shtml#16 I 16]; {{Aut|[[Vergilius|Virgilius]]}}, ''[[Aeneis]]'' [http://www.koxkollum.nl/vergilius/aeneis1vertaald.htm I 292]; {{Aut|[[Ovidius]]}}, ''Fasti'' [http://www.thelatinlibrary.com/ovid/ovid.fasti2.shtml II 475-480.]). Daar Romulus de drie functies van de trias (koning, krijger, herder) in zich verenigde én men bij Indo-Europese goden van de derde stand zoals Quirinus vaak menselijke trekjes terugvindt, was het een logische stap deze twee met elkaar te identificeren. De identificatie met de behoorlijk oorlogszuchtige Romulus, bracht echter het oorlogselement in Quirinus naar voren.

<br />De echtgenote van Romulus, [[Hersilia (mythologie)|Hersilia]], zou na de dood van haar echtgenoot gewenst hebben hem terug te zien. Hierop gaf [[Juno (godmythologie)|Juno]] haar het advies om naar het aan Quirinus gewijde bos op de [[Quirinaal]] te gaan. Daar daalde een ster uit de hemel op haar hoofd neer en Hersilia verdween van de aarde. Ze werd hierop vereerd in het heiligdom van Quirinus als ''Hor(t)a Quirini'', daar deze vereenzelvigd was met haar echtgenoot Romulus ({{Aut|[[Aulus Gellius]]}}, ''Noctes Atticae'' [http://www.thelatinlibrary.com/gellius/gellius13.shtml XIII 23.1.]). Zij werd gezien als beschermingsgodin van het huwelijk, die goede raad aan de mensen gaf. Haar tempel moest altijd openstaan ({{Aut|[[Ovidius]]}}, ''[[MetamorphosenMetamorfosen (literatuurOvidius)|Metamorphosen]]'' [http://www.satura-lanx.be/Ovidius/Ovidius_Verhalen%20per%20verhaal/Van%20de%20stichting%20van%20Rome%20tot%20de%20apotheose%20van.htm XIV 772.]).

In de tijd van [[Imperator Caesar Augustus|Augustus]], toen men al lang niet meer wist welke de oorspronkelijke functie(s) van [[Janus (mythologie)|Janus]] waren, vereenzelvigden men Janus wel eens met Quirinus (bijvoorbeeld in de gebeden van de ''[[fetiales]]'': {{Aut|Titus Livius}}, ''[[Ab Urbeurbe Conditacondita (Liviusboek)|Ab Urbeurbe Conditacondita]]'' I 32.10, {{Aut|[[Ambrosius Theodosius Macrobius]]}}, ''Saturnalia'' I 9.15.). In het bijzonder werd de naam Ianus Quirinus gebruikt voor de ''ianus geminus'' ("dubbele poort") die volgens de augusteïsche propaganda gesloten werd bij vrede ({{Aut|[[Gaius JuliusImperator Caesar OctavianusAugustus|Augustus]]}}, ''[[Res Gestaegestae divi Augusti]]'' [http://www.stilus.nl/augustus/aug-rg-v.htm 13.]). De naam Janus Quirinus lijkt eerder iets te betekenen zoals "poort van Quirinus" dan een echte aparte godheid voor te stellen.

* {{Aut|S. Ball Platner}}, art. Sacellum et Aedes Quirini, in {{Aut|S. Ball Platner}} - ed. rev. {{Aut|T. Ashby}}, ''A Topographical Dictionary of Ancient Rome'', Londen, 1929, ppp. [http://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Gazetteer/Places/Europe/Italy/Lazio/Roma/Rome/_Texts/PLATOP*/Quirinus.html 438‑439].

* {{Aut|G. Radke}}, Quirinus. Eine kritische Überprufung der Überlieferung und ein Versuch, in ''[[Aufstieg und Niedergang der römischen Welt|ANRW]]'' II 17.1 (1981), ppp. 276-299.

* {{Aut|D. Porte}}, Romulus-Quirinus, prince et dieu, dieu des princes. Étude sur le personnage de Quirinus et sur son évolution, des origines à Auguste, in ''[[Aufstieg und Niedergang der römischen Welt|ANRW]]'' II 17.1 (1981), ppp. 300-342.