|
Als voor een [[opleiding]] een '''numerus fixus''' of '''numerus clausus''' bestaat wordt slechts een beperkt aantal studenten tot die opleiding toegelaten. De Latijnse term staat voor ''vastgesteld aantal''. Dit inperken kan nodig zijn als er onvoldoende faciliteiten zijn om alle studenten aan te nemen die de opleiding willen volgen. Soms speelt ook een protectionistische reflex waarbij een beroepsgroep de instroom van nieuwe mensen ('concurrenten') probeert in te perken.<ref name="prot">[http://www.demorgen.be/dm/nl/2461/Opinie/article/detail/1755602/2013/12/10/Numerus-clausus-en-het-algemeen-belang.dhtml Numerus clausus en het algemeen belang]</ref> Het is daarom niet altijd duidelijk wat de werkelijke reden voor de instelling van een numerus fixus is.
'''Numerus fixus''' is [[Latijn]] en staat voor ''vastgesteld aantal''. Buiten Nederland wordt dit begrip meestal '''numerus clausus''' genoemd. Als voor een [[opleiding]] een numerus fixus bestaat wordt slechts een beperkt aantal studenten tot die opleiding toegelaten.
De studenten kunnen op verschillende manieren worden geselecteerd, zoals op basis van een toelatingsexamen of de eindexamencijfers, of een (gewogen) loting.
== Redenen voor een numerus fixus ==
Een numerus fixus kan om meerdere redenen worden vastgesteld:
* Er zijn onvoldoende docenten en/of faciliteiten om alle studenten aan te nemen die de opleiding willen volgen.
* Men vreest dat er onvoldoende werk is voor de afgestudeerden als alle studenten worden aangenomen. Dit kan uiteraard alleen samengaan met een opleidingsfixus.
* De opleiding is te duur om grote aantallen studenten op te leiden.
Het is niet altijd duidelijk wat de werkelijke reden voor de instelling van een numerus fixus is.
== Selectie van de studenten ==
De aan te nemen studenten kunnen op verschillende manieren worden geselecteerd:
* Op grond van kwaliteit, bijvoorbeeld eindexamencijfers, een speciaal toelatingsexamen of een puntensysteem, dit heet de [[decentrale selectie]]
* Door [[loting]]
* Door gewogen loting, waarbij studenten met hogere cijfers een grotere kans maken aangenomen te worden.
Indien bij een instellingsfixus op grond van kwaliteit wordt geselecteerd ontstaan noodzakelijkerwijs kwaliteitsverschillen tussen de instellingen.
== Numerus fixus in Nederland ==
In '''Nederland''' kan een numerus fixus zich in twee gevallen voordoen:
* Er zijn landelijk meer aanmeldingen voor een opleiding dan er plaatsen beschikbaar zijn. Dit heet: een ''opleidingsfixus''.
* Er zijn meer aanmeldingen voor een opleiding bij één bepaalde instelling dan er plaatsen op die bepaalde instelling beschikbaar zijn. Dit heet, een ''instellingsfixus''. In dit geval kunnen alle studenten de gewenste opleiding volgen, maar niet altijd aan de instelling van hun eerste keuze.
In Nederland is vooral de studie geneeskunde berucht om haar numerus fixus. De oorsprong hiervan ligt in de jaren 60 van de twintigste eeuw, toen de bestaande universiteiten de toestroom van nieuwe studenten geneeskunde niet meer aankonden.<ref>Zie "Numerus fixus afschaffen of uitbreiden?" uit Impuls nr 5, 2001 op [http://knmg.artsennet.nl/content/dossiers/1299602212/56850/AMGATE_6059_100_TICH_R11433340600223/ artsennet.nl] (laatst benaderd op 28 april 2007)</ref> In 2012 heeft het kabinet besloten om de numerus fixus voor de opleiding geneeskunde aan te passen en loting af te schaffen <ref>Zie "Numerus fixus verdwijnt" op [http://nos.nl/artikel/341989-numerus-fixus-verdwijnt.html nos.nl] (laatst benaderd op 7 april 2013)</ref>.
Ook de studie bedrijfskunde heeft op enkele universiteiten een tijd lang een numerus fixus gekend. Tevens komt in het [[Hoger Beroepsonderwijs]] de numerus fixus voor.
Inzet van een numerus fixus was in de praktijk lang beperkt tot bedrijfskundige opleidingen, de [[geesteswetenschappen]] en [[geneeskunde]]. Bij technische opleidingen werd geen numerus fixus toegepast. Sinds 2011 past ook de [[TU Delft]] een numerus fixus toe bij een beperkt aantal bacheloropleidingen om de kwaliteit van het onderwijs te kunnen blijven garanderen.<ref>[http://www.tudelft.nl/live/pagina.jsp?id=a209b96b-f949-4c42-8f6f-8f8e9fc9eadf&lang=nl Persbericht TU Delft: "Vanaf 2011 numerus fixus bij een aantal bacheloropleidingen"] (laatst benaderd op 14 maart 2011)</ref>
De instellingen met een numerus-fixusopleiding zijn gerechtigd om tot maximaal 50% van de studenten via [[decentrale selectie]] toe te laten.
== Flexibele numerus fixus voor opleiding Geneeskunde ==
In 2012 heeft het kabinet besloten om de numerus fixus voor de opleiding geneeskunde aan te passen en loting af te schaffen <ref>Zie "Numerus fixus verdwijnt" op [http://nos.nl/artikel/341989-numerus-fixus-verdwijnt.html nos.nl] (laatst benaderd op 7 april 2013)</ref>. Dat betekent twee dingen:
* De overheid staat nog steeds borg voor de bekostiging van de opleiding voor een vastgesteld studentenaantal, maar universiteiten zijn vrij om een hoger aantal studenten aan te nemen.
* Loting verdwijnt. Universiteiten kunnen zelf beslissen hoe de studenten (via [[decentrale selectie]]) geselecteerd worden <ref>http://www.studereninleiden.nl/actueel/bericht/afschaffing-gewogen-loting-stapsgewijs/</ref>.
== Numerus clausus in Vlaanderen ==
In Vlaanderen zijn studenten vrij een studie uit het hoger onderwijs te kiezen, en zijn er nauwelijks opleidingen met een numerus clausus, zoals de opleidingen bij het leger, of sommige kunstopleidingen.
In '''Vlaanderen''' zijn er nauwelijks opleidingen met een numerus clausus: de opleidingen bij het leger, of sommige kunst-opleidingen. De toelating tot het hoger onderwijs is er in 't algemeen volledig vrij. Uitzonderingen voor (tand-)arts, waar wel een toelatingsexamen is, waarvoor een minimum uitslag moet worden gehaald, maar waarbij het '''aantal''' geslaagden niet van tevoren vast staat. Deelnemers aan het toelatingsexamen worden op twee onderdelen getest. Bij het onderdeel KIW (Kennis en Inzicht in de Wetenschappen) wordt gekeken hoeveel de deelnemers afweten van biologie, scheikunde, natuurkunde en wiskunde. In het tweede onderdeel IVV (Informatie verwerven en verwerken) moeten de kandididaten een reeks teksten lezen (over medisch gerelateerde onderwerpen) en daar vragen over beantwoorden. Daarna wordt er een toets afgenomen over de communicatie tussen de arts en patiënt. Er kunnen maximaal 40 punten verdiend worden op de gehele toets en bij 22 punten of meer is de kandidaat geslaagd mits hij ook ten minste 10 op 20 behaalt voor KIW en voor IVV.
Het komt voor dat (uitgelote) Nederlanders zich aanmelden aan Vlaamse [[universiteit]]en en [[hogeschool|hogescholen]] voor die richtingen waarvoor in hun eigen land een numerus fixus bestaat. ▼
De opleiding voor (tand-)arts kent als enige opleiding een toelatingsexamen om de instroom van nieuwe studenten te beperken. Ondertussen bestaat er in België een tekort aan huisartsen. Er komt dan ook kritiek op deze uitzonderingsregel die als een protectionistische maatregel beschouwd voor de artsen.<ref name="prot" />
== Valse vriend ==
In andere taalgebieden (vooral het Engels) heeft de term "numerus clausus" een meer sinistere betekenis: de term werd historisch gebruikt als een eufemisme voor Joodse discriminatie bij de toelating tot universiteiten en dergelijke in bepaalde landen. Ook bepaalde Amerikaanse Ivy League-universiteiten zoals Harvard, Yale, en dergelijke pasten allerlei verkapte methodes toe om het aantal Joodse studenten te beperken.
▲HetDaarnaast komt voor datmelden (uitgelote) Nederlanders zich aanmeldenin België aan Vlaamse [[universiteit]]en en [[hogeschool|hogescholen]] voor die richtingen waarvoor in hun eigen land een numerus fixus bestaat.
== Trivia ==
In 1996 werd kritiek geuit op het systeem van gewogen loting toen bleek dat Meike Vernooy ondanks een gemiddeld eindexamencijfer van 9,6 was uitgeloot voor de studie geneeskunde. In 1999 kon zij alsnog aan deze studie beginnen bij de [[Erasmus Universiteit]].
== Externe link ==
| 