Deus ex machina (verhaallijn): verschil tussen versies

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Prompter (overleg | bijdragen)
nuances/aanv.
Prompter (overleg | bijdragen)
details Medea/Helios
Regel 6:
De term vindt zijn oorsprong in het [[klassieke oudheid|klassieke]] [[Oude Griekenland|Griekse]] en [[Romeinse Rijk|Romeinse]] [[theater (voorstelling)|theater]] waar een schrijver een verhaallijn, die niet verder ontwikkeld kon worden, vaak oploste door een [[god (algemeen)|god]] ten tonele te voeren. De tekst van het goddelijk [[personage]] bood de schrijver de gelegenheid de eraan voorafgaande dramatische handeling binnen een bespiegelend en [[moraal|moralistisch]] kader te plaatsen en het verhaal op bovennatuurlijke wijze tot een goed of kwaad einde te brengen. De ‘wonderbaarlijke verschijning’ doemde op ingenieuze wijze met behulp van een toneelmachine op, of werd van bovenaf op de [[Toneel (vloer)|speelvloer]] neergelaten.
 
[[Euripides]] behoort tot de eersten die het effect gebruikt. In zijn [[Attische tragedie|tragedie]]s: ''[[Hippolytos (Euripides)|Hippolytos]]'', ''[[Iphigeneia in Tauris]]'', ''[[Orestes (Euripides)|Orestes]]'', ''[[Helena (Euripides)|Helena]]'' en ''[[Andromache (Euripides)|Andromache]]'', verschijnen respectievelijk [[Artemis (mythologie)|Artemis]], [[Pallas Athena|Athena]], [[Apollon]], [[Castor en Pollux|Kastor]] en [[Thetis (mythologie)|Thetis]]. In Euripides' [[Medea (mythologie)|Medea]] vertoont de zonnegod [[Helios]] zich niet als personage, maar zendt tijdens dehet laatste [[epeisodion]] een met gevleugelde draken bespannen wagen waarin de titelheldin ten hemel stijgt. In ''[[Philoctetes (Sophocles)|Philoktetes]]'' van [[Sophokles]] verschijnt [[Herakles (mythologie)|Herakles]]. In [[Joost van den Vondel|Vondel]]s [[Gijsbrecht van Aemstel]] biedt [[Aartsengel]] [[Rafaël (aartsengel)|Rafaël]] een oplossing. Ook in het muziektheater biedt de personificatie of het ingrijpen van een god (of van een goddelijke boodschapper) geregeld troost en uitkomst.
 
== Modern gebruik ==