Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam: verschil tussen versies

De '''Bijzondere Collecties van de Universiteit van Amsterdam''' maken onderdeel uit van de [[Universiteitsbibliotheek van Amsterdam]]. HierIn de 'Bijzondere Collecties' is het erfgoed van de [[Universiteit van Amsterdam]] ondergebracht, zoals zeldzame en kostbare boeken, manuscripten, prenten en tekeningen, foto's, archieven, wetenschappelijkwetenschappelijke instrumenten en schilderijen. Met internationaal vermaarde verzamelingen op het gebied van boekgeschiedenis, Joodse cultuur, kerkgeschiedenis, cartografie, letterkunde, grafische vormgeving en zoölogie is dithet een van de grote erfgoedbibliotheken in Europa.

Tijdens de alteratie van 1578 werden de kloosterbibliotheken van Amsterdam door de stad geannexeerd. Zij vormden de basis voor de nieuwe Stadsbibliotheek. Naast de stad faciliteerde de bibliotheek het in 1632 opgerichte [[Athenaeum Illustre (Amsterdam)|Athenaeum Illustre]], de voorloper van de Universiteit van Amsterdam. Maar de meeste grote collecties werden verworven na 1850. De bibliotheek van de [[Koninklijke Nederlandsche Maatschappij tot bevordering der Geneeskunst|Nederlandsche Maatschappij tot Bevordering der Geneeskunst]] werd bijvoorbeeld al in 1855 ondergebracht in de Stadsbibliotheek. In 1877 werd het Athenaeum Illustre verheven tot Universiteitgemeentelijke van Amsterdamuniversiteit en de Stadsbibliotheek daarmee tot Universiteitsbibliotheekuniversiteitsbibliotheek. Belangrijke schenkingen en bruiklenen gaven de universiteit een nieuwe impuls. In de loop van de twintigste eeuw werden daar veel collecties aan toegevoegd. Zij vormen de basis voor de huidige verzamelgebieden bij de Bijzondere Collecties.

De schenking van een belangrijke collectie Joodse en Hebreeuwse werken van Leeser Rosenthal in 1880 leidde tot de oprichting van de eerste afdeling binnen de Universiteitsbibliotheek, de [[Bibliotheca Rosenthaliana]], met een eigen conservator en gehuisvest in een eigen zaal. Daarna werden er al snel afzonderlijke conservatoren aangesteld voor de gedrukte werken en de handschriften. Ordening op formaat leidde tot de inrichting van een platenkamer en een kaartenzaal. Verscheidene schenkingen en bruiklenen kregen hun eigen zaal, in 1901 bijvoorbeeld de verzameling van Vereeniging Vondelmuseum die samengevoegd werd met de al aanwezige Vondel-werken het Vondelmuseum vormde. Het Bilderdijkmuseum werd gevormd naar aanleiding van een tentoonstelling in 1908 en in 1918 in bruikleen gegeven, hoewel het lang opgesteld bleef in het [[Stedelijk Museum Amsterdam]], evenals het Multatuli-museum. In 1926 kregen deze verzamelingen een eigen tentoonstellingsruimte in de Universiteitsbibliotheek. In 1935 volgde het Frederik van Eeden-museum, dat eveneens in deze zaal werd ondergebracht. Deze ‘musea’ waren in werkelijkheid collecties, die zo belangrijk werden gevonden dat zij een eigen plek kregen, met enkele vitrinekasten.

De Universiteitsbibliotheek bood daarnaast huisvesting aan bibliotheken van kerkelijke instellingen, waarmee vanouds een intensieve band bestond, als eerste het [[Evangelisch Luthers Seminarium]] in 1871, gevolgd door de [[Remonstrantse Gemeente Amsterdam]] in 1878 en in 1968 door de [[Verenigde Doopsgezinde Gemeente]].

Na de oorlog ontstonden er meer bijzondere afdelingen en collecties met een eigen conservator. In 1950 werd de Handschriftenafdeling ingericht. De Zaal Boekhandel ontstond in 1958, vanwege de schenking van de Vereeniging ter bevordering van de Belangen des Boekhandels. In 1969 werd een aparte afdeling voor Zeldzame en Kostbare Werken opgericht. Geleidelijk aan werden de bijzondere collecties afgescheiden van de moderne bibliotheekcollecties. Rond 1990 kregen de Bijzondere Collecties een eigen hoofdconservator.