Thomas Edison: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
KINDERPORNO Label: Misbruikfilter: Leeghalen |
k Wijzigingen door 81.206.114.5 (Overleg) hersteld tot de laatste versie door 86.85.139.61 |
||
Regel 1:
[[Bestand:ThomasEdison.jpg|thumb|Thomas Alva Edison in 1919]]
[[Bestand:Edison and phonograph edit2.jpg|thumb|De jonge Edison naast zijn Pornografie. Omstreeks 1878]]
'''Thomas Alva Edison''' ([[Milan (Ohio)]], [[11 februari]] [[1847]] – [[West Orange (New Jersey)]], [[18 oktober]] [[1931]]) was een [[Verenigde Staten|Amerikaanse]] uitvinder en oprichter van [[General_Electric|the General Electric Company]], die zijn fortuin maakte door uitvindingen op te kopen en de [[octrooi]]en op zijn eigen naam vast te leggen. Als deze succesvol bleken, perfectioneerde hij ze en nam ze in productie. Edison was lange tijd recordhouder voor het grootste aantal octrooien toegekend aan een persoon (ongeveer 1400)<ref>Van de ongeveer 1400 octrooien zijn 1093 Amerikaans, de rest zijn Britse, Duitse en Franse octrooien. Edison schijnt inmiddels ingehaald te zijn door de Australiër [[Kia Silverbrook]]. Het aantal patenten van de Japanner [[Yoshiro Nakamatsu]] is omstreden. Een toegekend patent wil overigens niet zeggen dat een uitvinding waardevol is of zelfs maar functioneert.</ref>.
== Jeugd ==
Thomas Edison was de zoon van de graanhandelaar Samuel Edison Junior. (1804-1896) en Nancy Matthews Elliot (1810-1871), als laatste van zeven kinderen.<ref>[http://www.rpi.edu/~fiscap/history_files/edison_bio.htm Edison's Biograhpy]</ref> Zijn broers en zusters waren: Marion, William Pitt, Harriet Ann, Carlile, Samuel en Eliza, waarvan de laatste drie hun kinderjaren niet overleefden. Hij groeide vanaf zijn negende op in [[Port Huron]], [[Michigan]]. Hij had, al doet zijn naam anders vermoeden, mogelijk [[Nederland]]se voorouders, maar hierover bestaat geen zekerheid.<ref>Zijn overgrootvader, John Edison, zou volgens de meeste bronnen rond 1730 uit Nederland naar New Jersey geëmigreerd en werd landbouwer in de buurt van [[West Orange (New Jersey)|West Orange]]. Zie bijvoorbeeld [http://library.thinkquest.org/C005615/data/dutch_text/famousdutch.html Bekende Amerikanen met Nederlandse voorouders]. Recent onderzoek trekt dit echter in twijfel. De familie zou destijds al enkele generaties in Amerika gewoond hebben. Mogelijk zou deze John een afstammeling kunnen zijn van Pieter Marcellus van Beest, die zich in 1674 in Amerika vestigde of was hij zelfs van Britse oorsprong; een kleinzoon van de Brit John Eddison, wiens zoon Thomas vanwege religieuze vervolging uitweek naar Nederland en vervolgens stierf onderweg naar Amerika. Zie hiervoor [http://edison.rutgers.edu/Edison-Miller%20Families.pdf Edison Papers, ''Edison, Miller, and Affiliated Families; Thomas Alva Edison and His Family Tree''], p. 160.</ref> Thomas ging maar korte tijd naar school, hooguit drie maanden; hij kreeg vooral thuisonderwijs van zijn moeder die schooljuffrouw was geweest.
Toen hij twaalf was, werd hij krantenjongen in de trein. Hij verkocht kranten, broodjes, fruit en snoep aan treinreizigers. Hij tikte een [[drukpers]] op de kop en ging zelf in de goederenwagon een [[krant]] produceren om te verkopen. Zijn werk bestond voor een groot deel uit wachten op de terugreis. Die tijd vulde hij met het lezen van boeken over [[scheikunde]], een vak dat hem zo interesseerde dat hij al gauw in de spoorwagon een [[laboratorium]] inrichtte om experimenten te doen. Toen daarbij brand ontstond raakte hij zijn baan kwijt en men zegt dat zijn gehoorproblemen ontstaan zijn door de draai om zijn oren die hij bij die gelegenheid van de conducteur kreeg<ref>W. Brouwer (1895) ''Thomas Alva Edison: zijn leven, werken en uitvindingen''. Amsterdam: L.J. Veen.</ref>. Hierdoor ondervond hij problemen op school. Tijdens zijn tienerjaren werd hij vrijwel geheel doof.
Hij werd toen [[telegrafie|telegraafbediende]] bij de [[Spoorweg|spoorwegen]]. Toen eens de spoorbrug tussen zijn woonplaats [[Port Huron]] en het Canadese [[Sarnia]] - een zeer belangrijke verbinding - door ijsgang vernield werd, waarbij ook de telegraafkabel gebroken was, kwam hij op het idee met de stoomfluit van een locomotief de telegraafverbinding te herstellen.
Hierna werkte Edison bij een firma die beurstikkers, gebaseerd op de telegraaf, voor de [[effectenbeurs|beurs]] van [[New York City|New York]] produceerde. Hij wist in de apparaten verschillende verbeteringen aan te brengen en maakte hiermee zijn eerste fortuin. Samen met de $10.000 die hij had verdiend met de [[quadruplex-telegraaf]] liet Edison in [[Newark (New Jersey)]] een kleine werkplaats bouwen, het begin van zijn zakelijke imperium. Zijn eerste patent betrof een elektrische [[stemmachine]] (U. S. Patent 90,646) <ref>{{cite web|url=http://patimg1.uspto.gov/.piw?docid=US000090646 |title=U. S. Patent 90,646 |publisher=Patimg1.uspto.gov |date= |accessdate=2010-01-09|archiveurl = http://www.webcitation.org/5umTav9mt |archivedate = 2010-12-06|deadurl=no}}</ref>, dat werd toegekend op 1 juni 1869.<ref>[http://edison.rutgers.edu/vote.htm The Edison Papers], Rutgers University. Retrieved March 20, 2007.</ref>
== Menlo Park ==
[[Bestand:Menlo Park Laboratory.JPG|thumb|Edisons laboratorium in Menlo Park]]
Zijn grootste bijdrage aan de vooruitgang was misschien wel het [[laboratorium|onderzoekslaboratorium]], dat hij in Menlo Park, [[New Jersey]] liet bouwen. Dit was het eerste laboratorium dat speciaal was opgezet om nieuwe dingen te ontwikkelen en [[technologie|technologische]] vooruitgang te boeken en kan gezien worden als het eerste commerciële researchlaboratorium. Ieder technologiebedrijf heeft tegenwoordig zo'n zelfde soort lab. De meeste zaken die in Menlo Park werden bedacht en ontwikkeld werden op zijn naam geoctrooieerd, hoewel in feite Edison weliswaar de leiding had over het laboratorium maar lang niet alles zelf bedacht. De [[gloeilamp]] (1879) en de [[fonograaf]] (1877) zijn twee van zijn bekendste producten.
=== Gloeilamp ===
[[Bestand:Light bulb Edison 2.jpg|thumb|Edisons originele octrooiaanvraag van 27 januari 1880]]Op [[21 oktober]] [[1879]] brandde zijn [[gloeilamp]] met koolstofvezel voor het eerst.<ref>{{nl}}[http://www.absolutefacts.nl/wetenschap/data/edisonthomas.htm Thomas Alva Edison (1847-1931)]</ref> Ten opzichte van de bestaande verlichtingsbronnen in die tijd, zoals olielampen en kaarsen, was het een hele vooruitgang. Hoewel zijn eerste lamp het maar een paar uur uithield, lukte het hem later lampen te maken met een veel langere levensduur.
Om zijn uitvinding bekend te maken aan het New Yorkse publiek, bedacht Edison een publiciteitsstunt. Op oudejaarsavond 1879 liet hij rondom Menlo Park tientallen gloeilampen branden als feestversiering. Al snel daarna werd zijn gloeilamp een commercieel succes; in 1881 richtte hij de ''Edison Lamp Company'' op en begon de grootschalige serieproductie. Om in ieder huis zijn gloeilamp te laten branden legde Edison tevens de complete elektrotechnische infrastructuur aan.
In tegenstelling van wat velen denken was niet Edison de eerste uitvinder van de gloeilamp. [[Heinrich Göbel]] – een uit Duitsland afkomstige Amerikaanse immigrant – claimde dat hij in 1854 reeds een gloeilamp had gemaakt. Göbel was echter zijn tijd vooruit en kon door het ontbreken van een economische elektriciteitsbron zijn belangrijke uitvinding niet in de praktijk brengen. Edison pakte het bestaand idee later op, verbeterde het procedé, en maakte er een werkend en bruikbaar product van.
Toen hij probeerde zijn uitvinding in het [[Verenigd Koninkrijk]] te patenteren bleek dat de Engelsman [[Joseph Swan]] – onafhankelijk van Edison – enkele maanden eerder de gloeilamp ook had uitgevonden en gepatenteerd. In eerste instantie probeerde Edison Swan te beschuldigen van plagiaat, maar de Britse justitie verwierp dit.<ref>{{citeer boek
| Achternaam = Baldwin
| Voornaam = N.
| Datum = 2001
| Titel = Edison: Inventing the Century
| Uitgever = University of Chicago Press
| Plaats = USA
| ISBN = 0226035719
| Taal = en
}}</ref> Later legden ze hun juridische geschil bij en richtten ze in 1884 de ''Edison & Swan United Electric Company'' op.
In 1891 kwam de toen 28-jarige [[Henry Ford]] bij Edison Illuminating Company werken. Ford was toen al bezig met het ontwerp van zijn auto, en het was Thomas Edison zelf die Ford, met de vuist op tafel slaande, aanmoedigde om een autofabriek te starten.
=== Andere uitvindingen ===
Edison liet ook veel onderzoek doen op het gebied van de [[telegrafie]]. In [[1883]] ontdekten onderzoekers het naar hem genoemde [[Thermionische emissie|Edisoneffect]], de stroomovergang in vacuüm tussen een gloeidraad en een metaalplaat, welke ontdekking van belang was voor de ontwikkeling van de [[Elektronenbuis|elektronenbuizen]].
== West Orange ==
[[Bestand:Daisy Bell sung by Edward M. Favor.ogg|miniatuur|rechts|"Daisy Bell" gezongen door Edward M. Favor opgenomen op een bruine [[wasrol]] in 1894.]]
Rond 1887 liet Edison in [[West Orange (New Jersey)|West Orange]], New Jersey, een compleet nieuw industrieel onderzoekslaboratorium bouwen dat tot de 20e eeuw onovertroffen bleef. Daarnaast liet hij in [[Florida (staat)|Florida]] een zomervilla bouwen om daar met zijn gezin de winters door te brengen. In 1887 werd hij onderscheiden met de [[Matteucci Medal]]. In 1888 en 1889 werkte hij aan een verbeterde uitvoering van de fonograaf, door [[wasrol]]len te gebruiken voor de geluidopnames in plaats van de tot dan gebruikte [[tinfolie]].
=== Cinema ===
[[Bestand:BlackMariabis.jpg|thumb|Black Maria filmstudio]]
Edison speelde ook een belangrijke rol bij de totstandkoming van de techniek van de [[cinematografie|film]]. Zo maakte hij in 1888 samen met [[William Kennedy Dickson]] de eerste filmprojector, de [[kinetoscoop]]. Hun uitvinding bevatte een doorlopende [[35mm-film]]strook met afzonderlijke beelden. Als deze beelden één voor één kort achter elkaar werden belicht ontstond de indruk van bewegende beelden.
Voor het maken van filmstrips voor de kinetoscoop werd op het terrein van Edisons laboratoria in West Orange de filmstudio "[[Black Maria]]" gebouwd. Hier traden onder andere circus-, variété- en music-hallartiesten op. Op 14 april 1894 opende op Broadway in New York de eerste kinetoscoop-salon. Voor 25 cent<ref>Uit het artikel [[:en:Kinetoscoop|Kinetoscoop]] van de Engelstalige Wikipedia</ref> kon men er individueel (één toeschouwer per kast) een filmpje bekijken.
=== Elektrische stoel ===
Edison werkte mee aan de ontwikkeling van de [[elektrische stoel]]. Edison was rond 1886 in een felle concurrentiestrijd gewikkeld met [[George Westinghouse]] en diens belangrijkste medewerker [[Nikola Tesla]]. Edison was een voorstander van een lichtnet op [[gelijkstroom]]. Westinghouse was samen met Tesla een voorstander van [[wisselstroom]]. Bij deze '[[oorlog van de stromen]]' werden allerlei onfrisse praktijken gebruikt om elkaar zwart te maken. Edison benadrukte het gevaar van wisselstroom door dit te gebruiken voor de eerste executie met de elektrische stoel. Overigens werd het pleit gewonnen voor de wisselstroom: dit is nog steeds de norm voor het elektriciteitsnet.
=== IJzerertsmijn ===
Niet op alle gebieden was Edison even succesvol. Al in 1879 was hij begonnen met het realiseren van plannen om [[elektromagnetisme]] te gebruiken om gouderts te scheiden uit minderwaardige [[IJzererts|ijzererts]]en. Gedurende de jaren 1890 bouwde hij in noord New Jersey zelfs een volledige fabriek, maar met weinig succes. Zelfs met de hulp van oud-werknemer en vriend [[Charles Batchelor]] liep deze mijnbouwonderneming uit op een financieel fiasco.
Om toch nog enig gewin te halen uit zijn mijnbouw hergebruikte Edison enkele machines om [[Portlandcement]] te verwerken. Een door hem ontwikkelde [[kalkoven]] groeide uit tot een industriële standaard. Edisons cement werd op grote schaal toegepast in gebouwen, dammen en zelfs het [[Yankee Stadium (1923)|Yankee Stadium]].<ref>{{en}}[http://edison.rutgers.edu/biogrphy.htm Thomas Alva Edison Biography] The Edison Papers (Bezocht 6 april 2009)</ref>
== Huwelijk en kinderen ==
[[Bestand:Mina Edison 1906.jpg|thumb|Mina Edison (1906)]]
Op eerste kerstdag 1871 trad Edison in het huwelijk met de negen jaar jongere Mary Stillwell. Hij kende haar dan pas twee maanden, na zijn eerste ontmoeting met haar als werkneemster in een van zijn werkplaatsen. Samen kregen ze drie kinderen:
* Marion Estelle Edison (1873-1965), bijnaam "Dot"
* Thomas Alva Edison Jr. (1876-1935), bijnaam "Dash"
* William Leslie Edison (1878-1937)
Op 9 augustus 1884 overleed Mary Edison, vermoedelijk door een [[hersentumor]].<ref>[http://memory.loc.gov/ammem/edhtml/edbio.html The Life of Thomas Edison]. [http://memory.loc.gov/ammem/index.html American Memory from the Library of Congress]. (Bezocht 3 maart 2009)</ref> Twee jaar later, op 24 februari 1886, hertrouwde Edison, 39 jaar oud, met de dan 20-jarige Mina Miller in [[Akron (Ohio)]]. Ze was de dochter van de uitvinder [[Lewis Miller]]. Ook bij haar kreeg hij drie kinderen:
* Madeleine Edison (1888-1979)
* Charles Edison (1890-1969)
* Theodore Edison (1898-1992)
Thomas Edison had vier kleinkinderen, allen uit het huwelijk van zijn dochter Madeleine met John Eyre Sloane: Thomas, John, Peter en Michael Edison Sloane. Mina overleefde haar echtgenoot en hertrouwde daarna met haar jeugdliefde Edwart Everett Hughes. Zij overleed op 24 augustus 1947.<ref>{{cite news |first= |last= |authorlink= |coauthors= |title=Edison's Widow Very III |url= |quote= |publisher=New York Times |date=August 21, 1947, Thursday |accessdate=2007-07-21 }}</ref><ref>{{cite news |first= |last= |authorlink= |coauthors= |title=Rites for Mrs. Edison |url= |quote= |publisher=New York Times |date=August 26, 1947, Tuesday |accessdate=2007-07-21 }}</ref> Na het overlijden van zijn vader nam Charles de leiding over diens bedrijven over totdat deze in 1959 werden verkocht.
== Trivia ==
De prestigieuze Nederlandse muziekprijs [[Edison Music Awards|Edison Music Award]] die sinds [[1960]] wordt uitgereikt is naar hem vernoemd.
Twee beroemde uitspraken:
* ''"Genius is one percent inspiration, ninety-nine percent perspiration."'' (vert: "Genialiteit bestaat voor 1 procent uit ''inspiratie'' en voor 99 procent uit ''transpiratie''").
* ''"A famous person is often remembered for the ability to take from mankind rather than for his ability to give to mankind."'' (vert: "Een beroemd persoon wordt eerder herinnerd om wat hij van de mensheid nam, dan om wat hij aan de mensheid gaf").
Zijn interesse ging ook uit naar [[religie]] en [[filosofie]]. Edison was ook lid van de [[Theosofische Vereniging]].
== Externe link ==
* [http://www.nps.gov/edis/index.htm Website van het Nationaal Park Thomas Edison] met ondere andere door hem opgenomen geluidsfragmenten
== Zie ook ==
{{Zusterproject klein
| wikiquote = Thomas Edison
| commons = Category:Thomas Alva Edison
}}
* [[Memorecorder|Dictafoon]]
* [[Edison-schroefdraad|Edison schroefdraad]]
* [[Gloeilamp]]
{{Appendix}}
{{DEFAULTSORT:Edison, Thomas}}
[[Categorie:Amerikaans ondernemer]]
[[Categorie:Amerikaans uitvinder]]
[[Categorie:Amerikaans wetenschapper]]
[[Categorie:Elektrotechnicus]]
{{Link FA|bg}}
{{Link FA|zh-yue}}
{{Link GA|de}}
{{Link GA|lt}}
| |||