Versie van 23 mrt 2006 22:23 bewerken Karel Anthonissen (overleg \| bijdragen) 59.498 bewerkingen start 81		Versie van 23 mrt 2006 23:07 bewerken ongedaan maken Karel Anthonissen (overleg \| bijdragen) 59.498 bewerkingen zie ook Nieuwere bewerking →
Regel 1: '''Klankverschuiving''' is een historisch proces in een taal, waarbij klanken, [[klinker (klank)\|klinkers]]s of [[medeklinker]]s mettertijd anders gaan uitgesproken worden. Het is een onderdeel van een ruimer proces van taalverandering. Elke taal ondergaat geleidelijk veranderingen. Zo ontstaan ook varianten, die eventueel uitgroeien tot onderscheiden talen. ==voorbeelden van mechanismen== [[Assimilatie (taalkunde)\|Assimilatie]]: twee klanken vloeien samen in één enkele, bijvoorbeeld: de [p] en [b] in ''opbod'' ~~worden [b]~~. [[Dissimilatie (taalkunde)\|Dissimilatie]]: twee klanken evolueren nog verder uiteen. [[Metathesis (taalkunde)\|Metathesis]]: twee klanken verwisselen van plaats, bijvoorbeeld ''derde'' of ''dertig'' tegenover ''drie''. [[Toon-sandhi\|Toonvorming]]: in sommige [[toontaal\|toontalen]] beïnvloedt een verdwenen medeklinker de toonhoogte van een naburige klinker. [[~~Verbinding~~Liaison (taalkunde)\|Verbinding]]: het inlassen van een verbinding tussen twee woorden, bijvoorbeeld in het [[Frans]] ''il y a'' wordt ''y a t-il'' bij inversie voor de vraagvorm. [[Elisie]], [[~~Apocope~~apocope]], ~~and~~en [[~~Syncope~~syncope]]: verschillende manieren waarop een klank verdwijnt, bijvoorbeeld ''broeder en zuster'' wordt ''broer en zus'', ''luchtpost'' werd ''lugpos'' in het [[Afrikaans]]. [[Epenthesis]]: het inlassen van een nieuwe klank tussen twee andere, bijvoorbeeld : ''kerk'' wordt uitgesproken als ''kerrek''. Regel 19: [[Prothesis (taalkunde)\|Prothesis]]: het toevoegen van een klank aan een woord: ''schoe'' met meervoud ''schoen'' wordt ''schoen'' met meervoud ''schoenen''. [[Haplologie]]: verlies van een lettergreep door een gelijkluidende lettergreep, voorbeeld [[Oud-Engels]] ''Anglaland'' werd ''England''. [[Nasalisering]]: het verlies van een nasale medeklinker heeft tot gevolg dat een nabije klinker [[nasaal]] wordt, bijvoorbeeld in het Frans woorden met ''-in'', die eerst [in] uitgesproken werden, en die nu als [ɛ ̃] klinken. Regel 25: [[Diftongering]]: een klinker wordt een [[tweeklank]], bijvoorbeeld ''Paris'' wordt ''Parijs''. ==historische ~~klankverschuivigen~~voorbeelden== {{KlankverschuivingenGermaans}} De grote [[klankverschuivingen in de Germaanse talen]] (zie kader) * In het oorspronkelijke [[Latijn]] werd de [c] (wellicht) altijd als [k] uitgesproken, maar de uitspraak verschoof later naar [s] (tenminste vóór e, ae, i of y), bijvoorbeeld: ''[[Marcus Tullius Cicero\|Cicero]]'': van [kikero] naar [sisero] ''[[Julius Caesar\|Caesar]]'': van [kaesar] naar [sesar] (maar ''keizer'') ** ''[[Francia]]'': van [frankia] naar [fransia] (maar ''Frankrijk'') * In het [[Antwerps]] is de uitspraak van alle klinkers en tweeklanken bijna systematisch verschoven ten opzichte van het algemeen [[Nederlands]] ==zie ook== [[Umlaut]] [[Ablaut]] [[Categorie:Fonologie]]

Klankverschuiving: verschil tussen versies