Gangbare jaartelling: verschil tussen versies
Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud
Duits |
refs |
||
Regel 1:
'''Gangbare [[jaartelling]]'''
== Discussie ==
Regel 5:
==== Pro ====
De term wordt door sommigen beschouwd als neutraal ([[secularisme|seculier]]) [[synoniem (taalkunde)|synoniem]] voor ''vóór/na (de geboorte van) Christus'' (v.Chr./n.Chr.; in het Latijn ''ante Christum natum'' of '''AC''' en '''[[anno Domini]]''' of '''AD''') of ''in de christelijke jaartelling''. Zij geven de volgende argumenten:
*'''Duidelijkheid:''' Vooral in het belang van wetenschappelijk onderzoek naar de [[oudheid]] en in het bijzonder de [[Vroege christendom|ontstaansgeschiedenis van het christendom]] is het belangrijk om het jaar 1 niet als absoluut geboortejaar van [[Jezus (historisch-kritisch)|Jezus Christus]] te beschouwen, omdat dit omstreden is: het [[Nieuwe Testament]] spreekt zichzelf tussen Matteüs 2:1 en Lucas 2:1-7 tegen die samen stellen dat Jezus werd geboren zowel tijdens het koningschap van [[Herodes de Grote]] (tot 4 v.Chr.) als het gouverneurschap van [[Publius Sulpicius Quirinius|Quirinius]] (sinds 6 n.Chr.), waartussen een gat van 10 jaar zit. Het is niet duidelijk hoe [[Dionysius Exiguus]], die de christelijke jaartelling in [[525]] opstelde, tot zijn berekening van Christus' geboortejaar is gekomen, maar in ieder geval dient de inmiddels al 15 eeuwen gebruikte jaartelling er los van te worden gezien.
*'''Aanvaardbaarheid:''' Het stelsel van de christelijke jaartelling, met de [[gregoriaanse kalender]], wordt door de benaming "gangbare jaartelling" aanvaardbaar(der) voor niet-christenen en seculiere christenen op de hele wereld.<ref name="Daily Mail"/>
*'''Standaardisering:''' door wereldwijde aanvaarding kan in interculturele communicatie (zoals in de wetenschap) standaardisering plaatsvinden en hoeft men niet steeds om te rekenen, met alle mogelijke fouten van dien.
==== Contra ====
Velen{{feit|Wie?|2011|02|02}} vinden het echter niet meer of minder neutraal dan ''vóór/na Christus''. Zij geven de volgende argumenten:
*'''Beginjaar blijft geboorte van Christus:''' omdat men het door Exiguus vastgestelde geboortejaar van Christus nog steeds als uitgangspunt neemt voor de tijdrekening, en er slechts een andere naam voor geeft, doet men onnodig moeilijk.<ref name="Daily Mail"/> Bovendien wordt het heel arbitrair en onpraktisch als men alsnog een ander uitgangspunt wil nemen (zie verderop).
*'''Traditie:'''
*'''Superioriteit:'''
===
Hoewel er in het verleden radicale post-christelijke kalenders zijn ingevoerd om met het verleden te breken, zoals de [[Franse Republikeinse Kalender]] (die zelfs maanden en dagen hernoemde en weken omvormde tot decaden) en de Italiaanse [[Fascistische jaartelling]], bleek onder meer vanuit het oogpunt van [[geschiedschrijving]] onhandig; men moest steeds vanuit een ander beginjaar rekenen dan men al eeuwen gewend was, en omdat de buurlanden niet meededen isoleerde men zich. Vanuit praktisch oogpunt wordt het jaar 1 n.Chr. (
== Geschiedenis per taal ==
Regel 22:
=== Chinees ===
De [[Volksrepubliek China]] heeft sinds 1949 de [[Nian Hao|keizerlijke jaartitels]] vervangen door de jaartellingsnaam ''gōngyuán'' ('''公元'''), wat 'gebruikelijke tijdsrekening' betekent en ook
=== Duits ===
[[Verlichting (stroming)|Verlichte]] Duitse joden in [[Berlijn]] schijnen al in de 18e eeuw de formulering "(Vóór) gewone jaartelling" te hebben gebruikt, terwijl anderen zoals [[Moses Mendelssohn]] dit gebruik afwezen omdat dit de integratie van de joden in de Duitse samenleving zou hinderen.<ref name="Jewish Joke"/> De formulering lijkt te zijn doorgezet onder Duitse joden in de 19e eeuw in vormen als ''vor der gewöhnlichen Zeitrechnung'' (vóór de gewoonlijke tijdrekening).<ref>{{de}} Zie bladzijde 175 in [http://books.google.nl/books?id=pwxFAAAAcAAJ Allgemeine Zeitung des Judenthums: Ein unpartheiisches Organ für alles jüdische Interesse in Betreff von Politik, Religion, Literatur, Geschichte, Sprachkunde und Belletristik, Volume 2] (Leipzig 1838).</ref><ref>{{de}} {{aut|
</ref> Spoedig werd echter ontdekt dat veel Duitse joden de conventie al sinds de 18e eeuw hanteerden, en men vond het ironisch om te zien dat "[[Ariosofie|Ariërs]] bijna 200 jaar later een joods voorbeeld volgden."<ref name="Jewish Joke">{{en}}
{{cite news |url=http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,759195,00.html |title=GERMANY: Jewish Joke |date=7 maart 1938|accessdate=2012-02-05}}</ref>
In de [[Duitse Democratische Republiek]] (1949–1990) was '''v.u.Z.''' (''vor unserer Zeitrechnung'', "vóór onze tijdrekening") de standaardnotering van de overheid; men trachtte invloed van godsdienst terug te dringen door religieuze verwijzigingen te verwijderen, maar hield wel hetzelfde beginjaar aan. Sinds de [[Val van het communisme in Oost-Europa]] is het niet meer officieel en heeft "vor/nach Christi Geburt" een heropleving doorgemaakt, maar v.u.Z. wordt nog steeds veel gebruikt.
Regel 32:
=== Engels ===
Traditioneel scheef men in het Engels ''Before Christ'' ("Vóór Christus", '''BC''') en ''Anno Domini'' ("Jaar des Heren", '''AD'''); dit staat ook wel bekend als de BC/AD-notatie.<br />
Het Engelse alternatief voor de expliciet christelijke notatie werd ''Common Era'' (
{{cite book |title=Eerste tot nu toe gevonden gebruik van ''common era'' in het Engels (1708) |url=http://books.google.com/books?id=D_wvAAAAYAAJ&q=%22common+era%22#v=onepage&q=%22common%20era%22&f=false |publisher=Printed for H. Rhodes |year=1708 |accessdate=2011-05-18}}
{{cite book |title=The History of the Works of the Learned |volume=10 |page=513 |location=
</ref>. De eerste vermelding van ''Before Common Era'' ("Vóór Gewoon/Huidig Tijdperk") werd voor het eerst gedaan in 1770 in een vertaling van een Duitstalig boek van Jakob Friedrich Bielfeld.<ref name=FirstBeforeCE>{{en}}
{{cite book
|url=http://books.google.com/?id=gBETAAAAIAAJ&pg=PA105&dq=%22Common+Era%22+%22vulgar+Era%22+date:1-1800
Regel 46:
In de hedendaagse Angelsaksische wetenschap is het gebruik van BCE/CE algemeen, hoewel ook het BC/AD-stelsel nog functioneert.
Op 25 september 2011 meldde de Britse krant [[Daily Mail]] dat de [[British Broadcasting Corporation|BBC]] voortaan ''BCE'' en ''CE'' gaat gebruiken in plaats van ''BC'' en ''AD'', om niet-christenen tegemoet te komen.<ref name="Daily Mail">{{nl}} [http://www.trouw.nl/tr/nl/5009/Archief/archief/article/detail/2929367/2011/09/27/V-Chr-of-na-Chr-kwetsend-voor-niet-christenen.dhtml V. Chr. of na Chr.: kwetsend voor niet-christenen?] [[Trouw (krant)|Trouw]], 27 september 2011.</ref>
=== Frans ===
In het Frans heeft men in plaats van de republikeinse kalender (1792-1805) weer de christelijke jaarnotatie opgenomen: '''av./ap. J.-C.''' (''avant/après Jésus-Christ'', "vóór/na Jezus Christus"), maar in de 20e en 21e eeuw wordt er soms ook weer '''ÈC''' (''Ère commune'', afgeleid van het Engelse ''Common Era'') of '''ÈV''' (''Ère vulgaire'', afgeleid van het Latijnse ''Era Vulgaris'') geschreven. Voor jaartallen vóór het beginjaar gebruikt men vaak een '-', bijvoorbeeld het overlijdensjaar van [[Alexander de Grote]] is ''-323''; daarin volgt men [[ISO 8601]], dat geen BC of BCE gebruikt vóór het beginjaar. Dit gebruik van de '-' komt in het Nederlands vrijwel alleen voor in historische atlassen, met name als op één kaart zowel jaartallen van vóór als na het beginjaar staan.<ref>{{nl}} Bijvoorbeeld kaart IV op blz. 20 van de ''Historische Atlas''. (Baarn 1997). Er zijn 'veroveringen [van het Romeinse Rijk] tussen 44 v.Chr. en 14 n.Chr.' te zien.</ref>
=== Nederlands ===
Over het algemeen wordt de notatie v.Chr./n.Chr. nog veel gebruikt in Nederlandstalige teksten. Alternatieven zijn er wel, zoals '''v.g.j./g.j.''' (''[vóór] gangbare/gewone jaartelling''), '''v.o.j./n.o.j.''' (''vóór/na onze jaartelling'')<ref name="Van den
Naar aanleiding van het nieuws van 25 september 2011 dat de BBC overging op de BCE/CE-notatie (zie eerder), zei de [[Nederlandse Omroep Stichting|NOS]] dit voorbeeld niet te willen volgen en reageerde: "''De tijdsaanduidingen 'voor Christus' en 'na Christus' zijn breed geaccepteerd in onze samenleving en onze cultuur; het geloof in Christus staat daar volledig los van.''"<ref name="Daily Mail"/>
=== Noors ===
De redactie van het Grote Noorse Lexicon (''Store norske leksikon'', SNL) liet op 26 oktober 2012 weten dat zij voortaan ''før/etter Kristus'' of '''f.Kr./e.Kr.''' ("voor/na Christus") gaat vervangen door ''før/etter vår tidsregning'' of '''fvt./evt.''' ("voor/na onze tijdrekening") bij datering van personen en gebeurtenissen.<ref>{{no}} {{Cite news |author=Halvor Hegtun|title=I Store norske leksikon heter det ikke lenger «før Kristi fødsel»|url=http://www.aftenposten.no/kultur/I-Store-norske-leksikon-heter-det-ikke-lenger-for-Kristi-fodsel-7029018.html|publisher=[[Aftenposten]]|date=26 oktober 2012}}</ref> Het lexicon gaat daarmee in tegen advies van de Noorse Taalraad (Språkrådet) uit 2008, die stelde dat de f.Kr./e.Kr. een "neutrale tijdsaanduiding" was, waarmee de redactie van het SNL het oneens is: "het gebruik ervan [impliceert] een verplichting tot het bestaan van Jezus en zijn belangrijkheid."<ref name="Trouw SNL">{{nl}} [http://www.trouw.nl/tr/nl/5009/Archief/archief/article/detail/3342037/2012/11/03/Ophef-in-Noorwegen-over-vervangen-term-voor-na-Christus.dhtml Ophef in Noorwegen over vervangen term 'voor/na Christus'] Trouw, 3 november 2012.</ref>
== Zie ook ==
|