|
[[Bestand:Amalgam filling.JPG|thumb|Röntgenfoto van tand met amalgaam[[Tandvulling|vulling]] (radiopaak)]]
[[Bestand:Amalgam.jpg|thumb|Met amalgaam gevulde kies]]
Een '''amalgaam''' is een [[legering]] van [[kwik]] (Hg) en een of meer metalen, die meestal als metaalpoeder in het kwik opgelost zijn. In de [[tandheelkunde]] werd amalgaam veelvuldig gebruikt voor het vullen van [[Cariës|gaatjes]] in [[kies|kiezen]]. Door de kritiek hierop, wegens de giftigheid van kwik, neemt dit gebruik af en worden meer en meer [[composiet (tandheelkunde)|vervangende materialen]] gebruikt.
==Amalgaam in de tandheelkunde==
Moderne tandheelkundige amalgamen worden gemaakt uit twee componenten: een poeder van een [[tin (element)|tin]]-[[zilver]]verbinding (Ag<sub>3</sub>Sn) en (meer dan 50%) [[kwik]], de vloeistof. Bij het mengen (''tritureren'') komt het kwik in contact met de poederdeeltjes en gaan de deeltjes oplossen. Aldus wordt een [[Matrix (materiaalkunde)|matrix]] verkregen van zilver-kwik- en tin-kwikdeeltjes, met een [[vulstof]] van de niet-aangetaste zilver-tindeeltjes.
Omdat het tin-kwikmengsel, de zogenaamde γ2-fase, geen goede [[natuurkunde|fysische]] eigenschappen heeft (corrodeert snel, beperkte sterkte, ...), wordt soms [[koper (element)|koper]] toegevoegd aan het poeder (of een koper-tin-zilverlegering, of zilver-koperdeeltjes toegevoegd aan de zilver-tindeeltjes). Ook zal men proberen in de [[Caviteit (tandheelkunde)|caviteit]] het amalgaam stevig aan te duwen, opdat er zo veel mogelijk overbodig kwik verwijderd wordt; dit heet ''condenseren''.
===Voordelen===
Amalgaam is een materiaal dat al sinds 1830 wordt gebruikt als vulmateriaal. De voordelen zijn onder meer:
* De uitzettingscoëfficiënt van amalgaam is laag, waardoor er weinig spanningen in het gebit optreden.
* Amalgaam blijft relatief lang goed zitten en is slijtvast.
* Amalgaam is het goedkoopste vulmateriaal in vergelijking met alternatieven als [[composiet (tandheelkunde)|composiet]], [[keramiek]] en [[goud]], waardoor dit voor mensen met een laag inkomen een goede oplossing kan zijn. Bovendien is een behandeling met amalgaam minder langdurig dan met andere vullingen.
* Amalgaam veroorzaakt maar zelden [[allergische reactie]]s bij patiënten<ref>Toxicology versus allergy in restorative dentistry, E.C. Munksgaard, Adv.Dent.Res. 6:17-21, September 1992</ref>
===Nadelen===
Bezwaren tegen het gebruik van amalgaam in de tandheelkunde zijn:
* Amalgaam hecht niet aan het [[tandbeen]] en [[Glazuur (biologie)|glazuur]], waardoor de caviteit extra moet worden uitgeboord om de vulling mechanisch vast te zetten. De vulling krijgt dan op doorsnee een wigvorm. Zeker bij zeer grote amalgaamvullingen kunnen er zich na enige tijd breuken van de omringende glazuurwanden voordoen. Meestal zijn dit glazuurbreuken, een enkele maal ook een gecompliceerde breuk tot onder het tandvlees of tot op de zenuw.
* Amalgaam heeft een grijze kleur en wordt in het algemeen als lelijk ervaren in vergelijking met witte vullingen.
* Bij het plaatsen van de vulling en bij het uitboren ervan komt [[kwik]]damp vrij, die gemakkelijk door de huid en het mondslijmvlies kan worden opgenomen. Het inademen van kwikdampen is zeer schadelijk. Dit is voornamelijk een risico voor de tandarts en tandartspersoneel.
* Tussen amalgaamvullingen met verschillende samenstelling in de mond kan een [[potentiaalverschil]] ontstaan en kunnen elektrische stroompjes gaan lopen. Hierdoor kunnen er metalen vrijkomen uit het amalgaam.
* Amalgaamvullingen geven dagelijks kwik af. Per dag komt gemiddeld 3 tot 7 microgram kwik vrij uit amalgaamvullingen. In extreme gevallen kan dit oplopen tot 100 microgram kwik per persoon per dag<ref>Maths Berlin - Mercury in dental-filling materials - an updated risk analysis in environmental medical terms, An overview of scientific literature published in 1997–2002 and current knowledge. (Verslag van een analyse van het beschikbare bewijs in opdracht van de Zweedse commissie voor tandheelkundige materialen)</ref>. Het drinken van hete dranken, het kauwen van eten, kauwgom e.d., tandenknarsen, verhogen de afgifte van kwik.
====Kwikbelasting uit amalgaamvullingen====
=====Historie=====
Zorgen over kwik uit amalgaamvullingen bestaan al sinds de oprichting van de American Society of Dental Surgeons in 1840. Deze organisatie werd in 1856 opgeheven omdat zij steeds meer leden verloor, vooral omdat deze geroyeerd werden vanwege het gebruik van amalgaamvullingen. De in 1859 opgerichte American Dental Association stond het gebruik van amalgaam toe.
=====Moderne tijd=====
De aanvaardbare dagelijkse hoeveelheid kwik<ref>Dit betreft alle kwik. Kwik in anorganische vorm is wezenlijk minder giftig dan kwik in organische vorm.</ref> is door de [[World Health Organization]](WHO) op 43 microgram bij 70 kilogram lichaamsgewicht gesteld <ref>[http://www.voedingscentrum.nl/nl/eten-veiligheid/schadelijke-stoffen/zware-metalen/kwik.aspx?highlight=bronnen+en+normen Voedingscentrum]</ref>. Deze norm kan dus overschreden worden bij dragers van amalgaamvullingen. De meeste tandartsen zijn van mening dat de hoeveelheid kwik die vrijkomt onvoldoende is om bij patiënten schade te veroorzaken.
Verschillende belangengroepen <ref>Stichting Amalgaamziekte Nederland, http://www.xs4all.nl/~stgvisie/amalgaam/</ref><ref>Amerikaanse congress,http://www.house.gov/list/press/ca33_watson/060907.html</ref> maken zich zorgen, dat het vrijkomende kwik in het lichaam wel [[Kwik#Toxicologie en veiligheid|schade]] veroorzaakt.
In verscheidene onderzoeken waarbij honderden kinderen met en zonder amalgaamvullingen jaren werden gevolgd werd geen verschil gevonden in zenuwfunctie en gedrag<ref>DeRouen TA, Martin MD, Leroux BG, Townes BD, Woods JS, Leitão J, Castro-Caldas A, Luis H, Bernardo M, Rosenbaum G, Martins IP. Neurobehavioral effects of dental amalgam in children: a randomized clinical trial. JAMA. 2006 Apr 19;295(15):1784-92.</ref><ref>Bellinger DC, Daniel D, Trachtenberg F, Tavares M, McKinlay S. Dental amalgam restorations and children's neuropsychological function: the New England Children's Amalgam Trial. Environ Health Perspect. 2007 Mar;115(3):440-6.</ref>. In een Italiaans onderzoek werd er ogenschijnlijk een relatie vastgesteld tussen de hoeveelheid kwik in vruchtwater en het aantal en het oppervlak van amalgaamvullingen van de moeder, maar was het verschil niet significant<ref>Luglie PF, Campus G, Chessa G, Spano G, Capobianco G, Fadda GM, Dessole S. Effect of amalgam fillings on the mercury concentration in human amniotic fluid. Arch Gynecol Obstet. 2005 Feb;271(2):138-42.</ref>.
Over het algemeen wordt in de medische wereld aangenomen dat amalgaam veilig is. De eerder geciteerde literatuurstudie van Maths Berlin stelt dat er geen bewijs is dat meer dan 1% van de bevolking zodanig gevoelig is voor kwik dat er aantoonbare gezondheidseffecten op kunnen treden, en dat daarom een effect nooit epidemiologisch kan worden aangetoond (pag 24). Ook wordt hier gesteld dat er geen reden is om te geloven dat alle mensen die menen door amalgaam geschaad te zijn, inderdaad door amalgaam zijn aangedaan, maar ook dat er waarschijnlijk veel mensen zijn met bijwerkingen van amalgaam die zich hiervan niet bewust zijn (p. 24).
In Noorwegen is sinds 1 januari 2008 de toepassing van amalgaam in de tandheelkunde verboden<ref>Noorwegen verbiedt het gebruik van kwik, http://www.regjeringen.no/en/dep/md/Press-Centre/Press-releases/2007/Bans-mercury-in-products.html?id=495138</ref> als deel van een maatregel om de kwikbelasting in het milieu te verminderen.
== Zie ook ==
* [[kwik]]
* [[Kwikvergiftiging]]
== Externe link ==
* [http://www.youtube.com/watch?v=9ylnQ-T7oiA&feature=player_embedded Report from the International Academy of Oral Medicine]
{{Appendix}}
{{Commonscat|Amalgam}}
{{Wikt|amalgaam}}
[[Categorie:Legering]]
[[Categorie:Kwik]]
[[Categorie:Tandheelkunde]]
[[ar:ملغمة]]
[[be:Амальгама]]
[[bg:Амалгама]]
[[ca:Amalgama (química)]]
[[cs:Amalgám]]
[[da:Amalgam]]
[[de:Amalgam]]
[[el:Αμάλγαμα]]
[[en:Amalgam (chemistry)]]
[[eo:Amalgamo]]
[[es:Amalgama (química)]]
[[fa:ملغمه]]
[[fi:Amalgaami]]
[[fr:Amalgame (métallurgie)]]
[[gl:Amálgama (química)]]
[[he:אמלגם]]
[[hi:संलय]]
[[hr:Amalgam (kemija)]]
[[hu:Amalgám]]
[[io:Amalgamo]]
[[is:Amalgam]]
[[it:Amalgama]]
[[ja:アマルガム]]
[[kk:Амальгама]]
[[ml:അമാൽഗം]]
[[nn:Amalgam]]
[[no:Amalgam]]
[[pl:Amalgamat]]
[[pt:Amálgama (química)]]
[[ru:Амальгама]]
[[sh:Amalgam]]
[[simple:Amalgam]]
[[sk:Amalgám]]
[[sl:Amalgam]]
[[sr:Амалгам]]
[[sv:Amalgam]]
[[tr:Amalgam]]
[[uk:Амальгама]]
[[vi:Hỗn hống]]
[[zh:汞齊]]
[[zh-min-nan:A-má-káng]]
| 