Goethe in de Campagna: verschil tussen versies

Goethe vertrok in 1887, toen hij behalvenaast zijn schrijverschap schrijver ook gewoon een ministerspost te [[Weimar (Thüringen)|Weimar]] vervulde, van de ene dag op de andere naar [[Rome (stad)|Rome]], zonder het bij iemand te melden. Redenen voor zijn vertrek worden door historici gezocht in de impasse waarin hij zich op dat moment met zijn schrijverschap bevond (na het vroege succes van zijn [[Die Leiden des jungen Werthers|Werther]] en [[Götz von Berlichingen]] bleven diverse werken, waaronder zijn [[Faust (Goethe)|Faust]], in deze periode onvoltooid) en spanningen in zijn relatie met hofdame Charlotte von Stein. Zijn keuze voor Rome paste geheel in de tijdsgeesttijdgeest: veel Duitse kunstenaars zochten daar in die tijd de rust en eenvoudige sereniteit van de [[klassieke oudheid]], als een reactie op recente kunstromingenkunststromingen als de [[Barok (stijlperiode)|barok]] en [[rococo]]. Zo ook Tischbein, bij wie Goethe na aankomst introk en met wie hij gedurende drie maanden innig bevriend zou zijn.

Welbeschouwd echter reisde Goethe niet zozeer naar Rome om de oudheid te bestuderen, maar vooral vanuit een zoektocht naar zichzelf, op zoek naar een nieuw evenwicht, naar een innerlijke transformatie, hetgeen als een van de kerpuntenkernpunten van het Goethiaanse leren kan worden beschouwd. Hij werkte in die tijd aan zijn drama in verzen ''Iphgenie'', waaruit hij stukken voorlas aan Tischbein. Het stuk verhaalt van [[Iphigenia (mythologie)|Iphigenie]] die haar broer [[Orestes (mythologie)|Orestes]] bevrijdt van de vloek en achtervolgingen door de godinnen der wraak, een mythe waarin Goethe zijn gemoedstoestand herkende. Tischbein is erg onder de indruk en laat het tafereel terugkeren in zijn portret van Goethe op het reliëf achter zijn linkerbeen.

Tischbein portretteert Goethe levensgroot met een breedgerande hoed, zoals die toentertijd in de mode was onder Duitse kunstenaars in Rome. De hoed hangt als een [[aureool]] om zijn hoofd, vergroot zijn gelaat en laat zijn profiel beter uitkomen. Goethe wordt uitgebeeld als een geïdealiseerde, bijna bovenaardse persoon. Slechts één voet raakt de grond en het lijkt bijna of hij zweeft. Zijn blik staat op oneindig. De klassiek-romeinseRomeinse elementen in het landschap (waaronder de [[tombe van Caecilia Metella]], symbool voor de sterfelijkheid) worden teruggebracht tot het niveau van decoraties; Goethes denken gaat dieper dan het decorum, zo lijkt het portret uit te drukken: hij is te zeer gevangen in zijn gedachten om er aandacht aan te geven.

Anderzijds toont Tischbein duidelijk geen rusteloze Goethe, die worstelt met zichzelf. Het is ook niet geheel zeker of Tischbein wel op de hoogte was van al diens zorgen, zeker waar ze zijn privé-levenprivéleven betroffen. Wel wordt uit zijn memoires duidelijk dat hij een enorme verering voor Goethe voelde, die onmiskenbaar van het doek afstraalt: Goethe als man van groot inzicht.

[[Bestand:Goethe am fenster tischbein.jpg|thumb|160px|left|''Goethe aan het raam'', schets van Tischbein vanuit hun woning in Rome, waaruit de intimiteit van hun vriendschap-pelijkevriendschappelijke betrekking mag blijken]]

De intense vriendschap tussen Tischbein en Goethe zou echter na drie maanden tot een einde komen. De karakters tussenvan beide kunstenaars bleken te zeer te verschillen om levenslang aan elkaar gehecht te blijven. Goethe stoorde zich aan Tischbeins onvoldoende toewijding aan het kunstenaarsvak, Tischbein voelde zich door Goethe afgewezen en zou zijn meesterwerk in latere correspondentie nooit meer aanhalen. Toen Goethe uiteindelijk doorreisde naar [[Sicilië]] was er geenszins sprake meer van een goede verstandhouding. Hij zou het portret uiteindelijk nooit in een afgeronde staat onder ogen krijgen.