De 'ontdekking' van de [[kwantummechanica]] (door onder andere [[Max Planck]] en [[Niels Bohr]]) heeft daar echterander veranderinginzicht in gebrachtgegeven. De kwantummechanica stelt namelijk dat een deeltje (bijvoorbeeld een [[foton]] of een [[elektron]]) zich, afhankelijk van de waarneming als golf of als klassiek deeltje gedraagt. Het deeltje 'kiest' pas voor een van de twee mogelijkheden op het moment dat het waargenomen wordt. Een waarneming op dit niveau is dus altijd beïnvloed door de waarneming zelf. Hieruit leiden veel tegenstanders van determinisme af dat het voor de waarnemer in deze zin onmogelijk is om een volledige voorspelling te doen en dat het volledig voorspelbare [[universum]] (volgens de [[moderne fysica]]) voor de mens niet bestaat.
