Russisch futurisme: verschil tussen versies

In de anarchistische opstandigheid van de Russische futuristen tegen de kamerpoëzie en het [[symbolisme]] stak een duidelijk element van sociaal protest tegen de moderne realiteit. Provoceren was een veelgezocht middel, onder andere tijdens opzichtige literaire manifestaties waarop de futuristen met vaak veel uiterlijk vertoon hun gedichten declameerden.

 

[[Bestand:Englishman in Moscow.jpg|thumb|180px|right|Maljevitsj: Engelsman in Moskou, 1914, [[Stedelijk Museum Amsterdam]]]]

Na [[1917]] werd de kwalificatie futurisme in de Russische literatuur op uiterst pluriforme wijze gebruikt en werd het bijna een synoniem voor alle [[avant-garde|avant-gardistische]] literatuur. Ook stromingen als het [[Constructivisme (kunst)|constructivisme]], [[expressionisme]], maar ook productiekunst (posters, reclameteksten) en zelfs de [[imaginisme|imaginisten]] (hoewel verklaard tegenstanders van de futuristen), werden vaak in één adem met de futuristen genoemd. Niettegenstaande Majakovski's steunbetuiging aan het nieuwe Sovjetregime en de betrekkelijke vrijheid die hij kreeg tijdens de [[NEP]]-periode als voorman van de literaire groepering [[LEF (tijdschrift)|LEF]], kwamen de futuristen na [[1921]] geleidelijk steeds meer onder vuur te liggen van de [[Bolsjewieken|Bolsjewistische]] machthebbers en hun nieuwe cultuurpolitiek. Individualisme was uit den boze en kunst moest vooral begrijpelijk zijn, ook voor arbeiders, zo luidde het nieuwe adagium. Futuristische (en andere avant-gardistische) dichters kregen allengs steeds moeilijker nog werk gepubliceerd. [[Igor Severjanin]] en [[David Boerljoek|Boerljoek]] emigreerden reeds begin jaren twintig naar het buitenland, aan het futurisme verwante auteurs als [[Boris Pasternak|Pasternak]] en [[Nikolaj Asejev]] kozen voor nieuwe, eigen stijl, [[Vladimir Majakovski|Majakovski]] vluchtte uiteindelijk in zelfmoord ([[1930]]), afgeserveerd, uiteindelijk, door degenen die het toen in de Sovjet-Unie voor het zeggen hadden.

 

Tegen het eind van de jaren twintig, toen de literaire groepering [[OBERIU]] ([[Daniil Charms|Charms]], [[Aleksandr Vvedenski (schrijver)|Vvedenski]], [[Nikolaj Zabolotski]]) een aantal ideeën van de futuristen (uiteindelijk vergeefs) nieuw leven probeerden in te blazen, was er van het oorspronkelijk Russisch futurisme in de nieuwe Sovjetrepubliek nauwelijks meer iets waarneembaar.

 

[[Bestand:Goncharova cyclist.jpg|thumb|250px|left|Gontsjarova: De Fietser, 1913]]

De nadruk van het Russisch futurisme op de poëzie laat onverlet dat het futurisme in Rusland ook aanzienlijke invloed heeft gehad op de schilderkunst. Niet alleen zagen veel futuristische schrijvers zich alles totaalkunstenaars (Majakovski en vooral Boerljoek waren bijvoorbeeld ook vooraanstaande beeldend kunstenaars), maar de stroming bracht ook diverse vooraanstaande kunstschilders voort, zoals [[Pavel Filonov]], [[Natalja Gontsjarova]] en -in een bepaalde periode- [[El Lissitzky]], [[Mikhail Larionov]] en [[Kazimir Malevitsj]] (tussen 1912 en 1915 maakte de laatste veel zogenaamde futuristisch combinaties, waarin hij op basis van kegel- en cylindervormige figuren combineerde met een lyrisch kleurenbeeld). Veel van hun werken worden getypeerd door de dynamiek, snelheid en rusteloosheid van de moderne grootstad. Bovenal echter ademt uit werken een grote moderniteit.