Juan van Oostenrijk: verschil tussen versies

'''Don Juan''' (of '''Jan''') '''van Oostenrijk''' ([[Regensburg (stad)|Regensburg]], [[24 februari]] [[1547]] – [[Bouge]] bij [[Namen (stad)|Namen]], [[1 oktober]] [[1578]]) was een [[Spanje|Spaans]] legerleider en [[landvoogd]] van de [[Lage Landen|Nederlanden]] aan het begin van de [[Tachtigjarige Oorlog]].

 

 

Als 24-jarige legeraanvoerder maakte Don Juan grote indruk door aan het hoofd van een internationale Heilige Liga het [[Ottomaanse Rijk|Ottomaanse rijk]] te verslaan aan de Griekse westkust in de [[Slag bij Lepanto]] in [[1571]], aan boord van zijn vlaggenschip [[Real (galei)|Real]]. De acute dreiging van een invasie van het in die tijd expansieve Ottomaanse Rijk was hiermee geweken.

 

Filips II stuurde Don Juan in [[1576]] als landvoogd naar de Nederlanden om de overleden [[Luis de Zúñiga y Requesens|Don Luis de Requesens]] te vervangen. Dit was bepaald geen aantrekkelijke promotie; zijn twee recentste voorgangers, Alva en Requesens, hadden gefaald in het onderdrukken van [[Tachtigjarige Oorlog|de Opstand]]. Juan had de ambitie om Filips' kroonprins te worden en Filips wilde Juan op zijn nummer zetten door hem een moeilijke missie te geven: zonder voldoende militaire middelen orde en gezag herstellen zonder op religieus gebied concessies te doen. Juan werd naar deze post gelokt met het vooruitzicht dat hij de katholieke Schotse koningin [[Maria I van Schotland|Maria Stuart]] mocht gaan helpen de troon van protestantse koningin [[Elizabeth I van Engeland]] over te nemen. Hij kwam op [[3 november]] aan, na als Moor vermomd door Frankrijk te hebben gereisd, terwijl daar de [[Hugenotenoorlogen]] woedden. Hij kwam net te laat om de wegens achterstallige soldij muitende Spaanse troepen tot rust te manen. De muiters vielen op 4 november 1576 Antwerpen binnen en plunderden de stad in wat de [[Spaanse Furie (Antwerpen)|Spaanse Furie]] zou gaan heten. Juan wist dus meteen hoe gering de middelen waren waarmee hij zijn opdracht moest vervullen. [[Willem van Oranje]] wist direct munt te slaan uit de toen algemeen anti-Spaanse stemming in noord en zuid, bij protestanten en katholieken, hetgeen leidde tot de [[Pacificatie van Gent]] op 8 november, waarin voor het eerst eenheid van alle 17 gewesten van de Nederlanden werd bereikt op basis van een aanzienlijke mate van religieuze tolerantie.

 

Enkele maanden later ging het al mis: Don Juan veroverde met geweld de stad [[Namen (stad)|Namen]] ([[24 juli]]) en viel [[Antwerpen (stad)|Antwerpen]] aan. Op 31 januari 1578 behaalde hij een grote overwinning op de Staatse troepen in de [[Slag bij Gembloers]], maar financieel konden de Spanjaarden zich eigenlijk niets meer veroorloven. Op [[2 augustus]] [[1578]] leed hij tijdens de [[Slag van Rijmenam|Slag bij Rijmenam]] ten noorden van Brussel een nederlaag tegen de troepen van het nog opstandige deel van de Nederlandse gewesten. Het was Juan nu wel duidelijk dat avonturen in Engeland en Schotland voorlopig niet haalbaar waren. De gewesten gingen zelf op zoek naar een nieuwe landvoogd: [[Matthias van het Heilige Roomse Rijk|Matthias van Oostenrijk]], een neef van Filips II, werd gevraagd. Filips II wees dit natuurlijk af.

 

In oktober [[1578]] overleed Don Juan op 31-jarige leeftijd aan [[Vlektyfus|tyfus]] in zijn legerkamp in [[Bouge]]. Als landvoogd en legerleider werd hij opgevolgd door [[Alexander Farnese]], de latere hertog van Parma en zoon van de eerdere landvoogdes [[Margaretha van Parma]].