|
| MeshID = D014911
}}
Een '''whiplash''' is eigenlijk helemaal niks.
Een '''whiplash''' is een [[letsel]] aan de [[nek (anatomie)|nek]] en/of [[rug (anatomie)|rug]] ten gevolge van een [[ongeval]] of andere plotselinge gebeurtenis waarbij het hoofd krachtig voor en achteruit bewogen wordt. De beweging is te vergelijken met de beweging van het uiteinde van een [[Zweep#Knallen|zweep]].
Sommigen zien whiplash enkel als een samenvatting van een beschrijving van het typisch verloop van een mechanische beweging van de nek. Men denkt dan meestal uitsluitend aan mogelijke gevolgen voor de nek. Hierbij wordt meestal systematisch vergeten dat aan de nek een hoofd hangt en dit vergeten heeft zeer sterke gevolgen voor de theorievorming over de natuur van een aantal 'postwhiplashverschijnselen' die onder talrijke namen beschreven zijn zoals o.m. het postcommotioneel syndroom. Bij whiplash is er niet enkel een fors heen- en weerbewegen van de nek maar uiteraard ook van het hoofd. Dierexperimenten hebben ten overvloede aangetoond dat whiplash (zonder dat het hoofd iets raakt of door iets geraakt wordt) hersenschade en hersendysfunctie kan veroorzaken. Deze hersenschade, die ontstaat door inertiële (acceleratie-, deceleratie) krachten wordt [[diffuse axonale beschadiging]] genoemd. Men kan dus whiplash ook zien als het mechanisch gebeuren en de eventueel daarop volgende schade aan de nek en aan het centrale zenuwstelsel.
Het meest frequent loopt men een whiplash op bij kop-staart aanrijdingen met auto's. Hierdoor worden de nekstructuren en weefsels gerokken. Er kan hierbij een beschadiging aan zachte weefsel en structuren in de nek optreden, die aanleiding tot klachten geeft. Het grootste deel van de mensen herstelt op korte termijn.
De gevolgen van een whiplash zijn vaak voor de buitenstaander niet te zien en voor een arts dikwijls moeilijk of niet vast te stellen, terwijl de patiënt er kortere, langere tijd of permanent last van kan hebben.
Lichamelijke symptomen kunnen zijn:
* Nekpijn
* Stijfheid in de nek
* [[Hoofdpijn]]
* Moeilijk definieerbare pijnen in rug en soms in ledematen
Andere (aspecifieke) symptomen kunnen zijn:
* ernstige problemen met de [[aandacht|concentratie]]
* vergeetachtigheid
* stemmingswisselingen
* vermoeidheid
* tintelen in de vingers
* oorsuizingen ([[tinnitus]])
Herstel van een whiplash kan (zeer) traag verlopen of de schade kan permanent zijn. Bij ongeveer vijftig procent van de mensen gaat het binnen drie maanden vanzelf over. Vijfentachtig à negentig procent is binnen een jaar hersteld. Voor de tien procent die overblijft is de prognose op herstel ongunstig.
Een [[nekkraag]] kan extra ondersteuning bieden, maar het gebruik hier van is nooit langer dan 4 tot 6 weken te adviseren, omdat de nekspieren hierdoor 'lui' worden en de klachten zelfs kunnen verergeren.
Houden de klachten langer dan zes maanden aan dan gaat men spreken van 'late whiplash syndroom'. Dit syndroom kent ook andere benamingen die min of meer overlappend zijn: postcommotioneel syndroom, posttraumatisch syndroom enz.... Er is reeds ruim anderhalve eeuw discussie erover of dit syndroom psychologisch en/of organisch bepaald is of gewoon gefingeerd wordt.
Mogelijke behandelingen zoals [[fysiotherapie]], [[oefentherapie]] en gedragstherapie zijn onvoldoende op effectiviteit onderzocht. Het kraken door een [[chiropractor]] is absoluut funest zolang niet exact duidelijk is wat de werkelijke schade is.{{feit||2009|11|08}} Herstel kan negatief beïnvloed worden door het letselschadeproces dat meestal erg moeilijk verloopt vanwege de dikwijls moeilijk objectiveerbare klachten bij personen waarbij het syndroom (hoofdzakelijk) psychisch bepaald is.
Niet altijd wordt het klachtenpatroon door artsen (h)erkend, vooral als er direct na het ongeval een onderzoek plaatsvindt, waarbij een [[hersenschudding]] niet direct wordt gediagnosticeerd. In bepaalde gevallen kan dit gemaskeerd worden door het hoge [[adrenaline]]niveau in het lichaam veroorzaakt door het ongeval.
Een CT-scan of conventionele NMR kan meestal geen uitsluitsel geven. Bij gradient echo opnamen (GRE-opnamen) kunnen evenwel bij een minderheid van getroffenen wel punctiforme bolvormige letsels vastgesteld worden die op bloedingen wijzen.
Chronische whiplash wordt soms ook gezien als een [[modeziekte]], socio-cultureel bepaald. Men bedenke hierbij evenwel dat ook medici die overtuigd waren dat een postcommotioneel syndroom een psychische oorzaak heeft nadat ze zelf slachtoffer werden van een whiplash volkomen overtuigd waren dat whiplash hersenschade veroorzaakt die hun symptomen en klachten kan verklaren. Bovendien kunnen in een kleine minderheid van de gevallen de klachten wel geobjectiveerd worden zoals bv. hierboven gesteld met GRE-opnamen.
==Referentie==
N.J Browndyke (2002). Mild Head Injury and Posttraumatic Headache; neuropsychologycentral.com
==Zie ook==
*[[Zweepslag (letsel)]]
==Externe link==
*[http://www.whiplashstichting.nl/ Whiplash Stichting Nederland, patiëntenvereniging]
*[http://www.cbo.nl/product/richtlijnen/folder20021023121843/rl_whiplash_08.pdf Richtlijn Diagnostiek en Behandeling van mensen Whiplash Associated Disorder I / II]
*[http://share.eldoc.ub.rug.nl/FILES/root2/2009/Dete_wl/Buitenhuis_2009_Ned_T_Geneeskd.pdf "De term Whiplash liever vermijden", Nederlands tijdschrift geneeskunde.]
[[Categorie:Letsel]]
[[da:Piskesmældsskade]]
[[de:Schleudertrauma]]
[[en:Whiplash (medicine)]]
[[fi:Niskan retkahdusvamma]]
[[fr:Coup du lapin]]
[[he:צליפת שוט]]
[[ja:外傷性頸部症候群]]
[[no:Nakkesleng]]
[[sv:Pisksnärtsskada]]
| 